Lesbók Morgunblaðsins - 01.06.1969, Page 3

BÖKMENNTIR
OG LISTIR.
IfsffJja
ftó’TÆ'
pjaa
fí)ni u
jjarff)
ff*6e
ó, ekkert er eins vesalt og að vera göður
og öfunda illmennið sakir illmennsku þess.
Örvalausir bogar, sem að
vissu marki er mælskt ljóð eins
og hin tvö, sem gerð voru að
umræðuefni, eflist af því að
skáldið dregur upp sannfær-
andi mynd til að leggja áherslu
á meiningu sína. í þessu ljóði
er fjallað um þá vegferð, sem
liggur frá sól ti'l myrkurs:
íslensk
nútímaljóðlist
Ellefta grein
EF ÞÚ

Á MALAR-

Síðari hluti
greinar um
Jón úr Vör
Eftir Jóhann
H jálmarsson
skii, O'g honum finnist hann vera
orðinn gamall. Hugsandr um
dauða og eyðingu sækja að
honum. En það, sem veldur
hanum þó mestum áhyggjum, er
að hann verður að finna viðun
andi lífsskoðun. f ljóðinu Ég er
iúka af mold, ákallar hann
„sannleik einfaldleikans". Hann
líkir sjálfum sér við einmana
fugl í myrkri, sem situr fjarri
allri trú. Hainn þráir land,
„hreint eins og tár hins ómálga“
Sannleikurinn býr „í hönd
yöggubarnsins" segir í ljóðinu
I lófa hins ómiálga. Að eiga
„hugarfar undrandi barns“ er
kannski það eftirsóknarverð-
asta:
f upphafsljóði bókarinnar,
Maðurinn, er Jón úr Vör mælsk
ur, en einum of gáfaður. Heim-
spekilegar hugleiðingar slitnar
úr tengslum við sýnilegan veru
leika fara skáldinu ekki vel.
Einfaldar myndir, sem hafa í
sér lífsvisku, eins og Heims-
mynd til dæmis eða Gama'lt
sverð, eru aftur á móti skáld-
inu ávinninigur. Ljóðið um mann
inn, sem engin vopn bíta á, er
samsetningur af því tagi, sem
verður of almennur í hátíð-
leik sínum. Sama er að segja
um ljóðið Að öfunda illmennið,
eins konar spakmælatimbur
sem flytiur boðskap, sem felst í
tveim fyrstu línunum:
Hið mjúka undur
í einfaldri spurningu barns
sem ekki verður svarað,
(Hið mjúka undur)
í Sonur minn, spyr skáldið:
„Er ei'lífðin ekki hamingja ó-
málga barns?“ Gamalt sverð lýs-
ir því sama. Ung hjón skoða
fornminjasafn. Aidraður mað-
ur sýnir þeim gamalt sverð „úr
tvö þúsund ára legstað mikils
höfðingja". En sonurinn vill
helst fá að heyra í lírukassan-
um.
Gamli maðurinn brosti, lagði frá sér sverðið,
sem í rauninni var ekki annað en ryðhrúga,
og við hlýddum hugfangin
á einfalda tóna hins forna hljóðfœris,
eins og við öll vœrum foreldri þessa fagnandi drengs.
Ljóðið Mátfcur hins veika,
segir frá því, að skáldið trúi
ekki lengur á þann mátt. Sam-
kvæmt skilningi skáldsins verð
ur hinn veiki alltaf veikur, og
það sem verra er: „Þegar hinn
veiki er orðinn sterkur hefur
hann misst fögnuð sigurvegar-
ans“. En ská'ldið er ekki af
baki dottið:
Og þó mun ég ganga hinn sama veg og ég valdi mér í œsku,
því á leiðinni aö takmarkinu býr hamingja baráttunnar,
en vonbrigðin á vegarenda
Ef flrá eru skilin þau ljóð í
Með örválausum boga, sem eru
beint framhald Þorpsins, enda
tekin með í annarri útgáfu þess,
eru heimspekilegar hugleiðing-
ar og hvers kyns efasemdir
mest einkennandi fyrir þessa
bók. Af skiljanlegum ástæðum
er skáldið í vanda statt. Það
stendur á krossgöfcum. Ljóðin
bera þess merki, að þau eru
ort eftir sfconm; skáildið tínir
saman þau brot, sem heilleg-
ust eru. Ungur hefur hann gert
þorpi bernsku og æskuára sinna
Heimsmynid, lýsir 'þó best af-
stöðu skáldsins til heimsins og
sjálfs sin:
Ég, hinn einfaldi góði hversdagsmaður,
sem rœkta minn litla skika
kringum mitt litla hús,
trúi á hið eilífa blóð byltingarinnar,
sem streymir frá kynslóð til kynslóðar,
og byltir sérhverri byltingu,
eins og skófla í kálgarði,
eins og sól og regn.
Ung gengum við í bjarta sýningarhöllina
og horfðum á leik sólargeislanna
við samanfléttaðar beinagrindur konu og manns í glerkistu,
fingur dauðans
hafa spennt höfuðkúpur þeirra í tvœr áttir
til þess að hlœja að okkur, sem getum þann tíma sem er.
Dauðageigurinn er raunveru
legur:
Ó, að ég gæti skotið spurningunum í mark þagnarinnar
með örvalausum boga þessara spenntu grinda,
en ég heyri ögrandi hlátur þeirra
inn í leik barna minna.
Guðmundur Arnfinnsson
DÖGUN
Ég hlustaði í nóttinni
á hjarta þitt slá
og klukkur hússins,
og kyrrð var á.
En utan við gluggann
ómaði blærinn,
og utan við gluggann
andaði særinn
svo þungt og mótt.
Þær klukkur gullu
í hússins ró,
og eirðarlaust hafið
andann dró.
Ég heyrði naumast,
að hjarta þitt sló.
Unz birti á ný.
Það var bráðum dagur.
Svo lifnuðu raddir,
og lúðurinn fyrsti
í hljómkviðu dagsins
hljómaði um torgin.
Og hlustir mínar
1 hlátrana þyrsti
og ljóð og söng.
Ég lauk upp dyrum
lífinu feginn
og yfirgaf nóttina,
óttann og þig.
Og geislarnir komu,
og ég gekk út í ljósið og daginn.
1. júní 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3