Lesbók Morgunblaðsins - 08.03.1970, Page 8

— En svo fórstu að verða
vör við miðilsgáfu upp úr 1950,
var það ekki?
— Ja, — það var nú farið að
bera á því svolitlu fyrr, en ég
gætti þess vel að láta ekki
nokkurn mann um það vita,
ekki einu sinni manninn minn.
Þegar ég var ein hér heima með
börnin og hann var úti á sjó,
fór ég oft að finna það á kvöld-
in, þegar allt var komið í kyrrð
og ró og móðir mín, sem þá bjó
hjá okkur og hafði herbergi í
kjallaranum, var farin niður og
ég var orðin ein á hæðinni með
börnin mín, að ég var aldrei
ein, og mér fannst alltaf ein-
hver vilja endilega tala við
mig. Ég var oft að hugsa með
sjálfri mér: ,,Hver er þetta,
sem alltaf er í kringum mig o£
vill tala við mig? Hvers vegna
fae ég þá ekki að heyra til
hans?“ —■ Nú, það kom stund-
um fyrir, að ég settist niður og
reyndi að tala við þessa per-
sónu, en ég náði engu nema
áhrifunum. Þau voru ákaflega
sérkennileg, mjög þægileg og
gott að finna þau nálægt sér.
Ég sá svo þennan mann, en
bjartur heim daginn eftir, og
ég segi honum frá þessu. Þá
segir hann við mig: „Þú getur
ekki neitað vinkonu okkar um
þessa bón. Þú verður að gera
hana.“ — Með það ræðst það,
að ég fer upp að Hamraborg-
um þetta kvöld. Þá fer Ólafur
að spyrja mig, hvað ég sjái
þarna, og ég fer að lýsa einu
og öðru, en um leið er ég fall-
in út. Ég verð ákaflega smeyk.
Ég finn það, að fætur mínir
fara að verða kaldir og dofn-
ir og handleggirnir líka. Ótt
inn grípur mig. Ég á þrjú lítil
börn heima, og ég held ég sé
að deyja, svo að ég segi þér
alveg eins og er, og ég verð
afskaplega hrædd. Þá finn ég
það, að það er tekið hér
sitt hvorum megin um höfuðið
á mér, og ég finn, að einhver
leggur hönd á hjartað. Ein-
hvern veginn lief ég líklega
getað opnað augun, því að ég
sé ekkert af þessu fólki, sem
er þarna, en hins vegar sé ég
manninn fyrir fram&n mig.
— Harald?
— Já, einmitt. Þá er eins og
allur ótti hverfi, og ég hugsa
ég er engan búin að taka í
hennar stað enn. Hún saknar
alltaf sambandsins og hefur
meira að segja flogið norður til
þess að sitja fund nú í vetur,
en getur náttúrulega ekki kom-
ið norður í hverjum rnánuði.
— Haldið þið fundi reglu-
lega?
— Alltaf fyrsta föstudag í
hverjum mánuði, þá höfum við
alltaf komið hér saman.
— Er það alltaf sama tilfinn-
ingin eða tilkenningin, sem þú
verður vör við, þegar þú ert
að „falia út“, eins og þú kall-
ar það?
— Nei, nú er ég ekki leng-
ur óttaslegin, ég er algerlega
róleg. Ég fer alveg róleg inn í
þetta og kem alveg róleg frá
því aftur, engin minnsta geðs-
hræring, alveg sama, hvað
margir sitja og hvaða fólk
það er. Það er alltaf sama
ljúfa, milda stjórnin, aldrei
skipun um neitt, heldur þessi
mikla mildi.
— En dofinn í fótunum?
— Hann kemur alltaf. Fæt-
urnir verða alltaf kaldir og
„dauðir“, jafnvel handleggirn-
ýmsum þrengingum og elga viw
hugarangist og sjúkdóma að
stríða.
— Ég hef gert mjög mikið að
því, og það tel ég vera mitt
bezta starf.
— Hvernig fer það fram?
— Þegar ég er að hjálpa
fólki, sem á bágt fyrir einhver
atvik lífsins, — ég á ekki við
sjúkdóma eða dauða, heldur
eitthvað, sem grípur inn í, —
þá tala ég oftast nær við það
fólk. Ég finn það alltaf, að það
er ekki ég, sem tala, mér er
alltaf gefið eitthvað til þess að
segja við það. Ef það væri ég
sjálf, gæti ég ekkert gert. Ég
er ósköp lítil persóna, það finn
ég sjálf.
-— En veiztu, hver það er
eða hverjir, sem leggja þér orð
á tungu?
— Já. Þeir eru þá ævinlega
hjá mér, Haraldur Níelsson og
Kristján Grímsson, sem er lækn
ir í þessu sambandi mínu, —
alla tíð. Þeir segja mér ævin-
lega, hvernig ég á að tala við
þetta fólk. Ég held, að þetta
hafi haft afar mikið að segja
fyrir fólkið og einnig fyrir mig.
kvætfar, vlð skulum segja þaB.
— en þú þarft nú ekkert að
segja frá því, ég kæri mig ekki
um það, — en ég fæ þær sjald-
an neikvæðar. En ég held, að
þetta starf sé það, sem gefur
lífi mínu mest gildi.
— Þú hefur þá yndi af því
sjálf.
— Já, sannarlega.
— En tekur það ekki á kraft-
ana?
— Svolítið, svona stundum.
Það fer eftir því, við hvað er
að fást.
— Þreytistu ekki?
— Nei. Ég kem venjulegast
óþreyttari úr þessu sambandi
heldur en ég fer í það. Ég
stunda þetta oftast nær frá
klukkan tíu til tólf á kvöldin
og stundum á morgnana líka,
áður en ég fer í vinnuna. Ég
yrði ósköp þreytt, held ég, ef
ég fengist ekki við það, það
gefur mér einhverja orku, sem
ég get ekki skýrt fyrir neinum.
Ég er oft þreytt eftir langan
vinnudag, þvi að ég vinn líka
mikið, vegna þess að ég vil
vinna. Ég þyrfti þess ekki. —
Líttu á, ég þyrfti ekki að vinna,
Hann kemur alltaf í björtu ljósi
Sverrir Pálsson ræðir við Guðrúnu Sigurðardóttur — Síðari hluti
kannaðist ekki við hann, því
að ég hafði aldrei séð Harald
prófessor Níelsson.
— En það er bezt, að ég segi
þér tildrögin að því, að þetta
samband var opnað. Það var
kvöld eitt, að kona nokkur,
sem ég þekkti vel og átti
fjarskalega bágt, kom hingað
til mín og bað mig mjög ákaft
að koma með sér upp að Hamra
borgum til^ Ólafs Tryggvason-
ar, því að Ólafur teldi sér mik-
inn ávinning í að vita, hvað ég
sæi í sambandi við einstakling,
sem hann var að reyna að
hjálpa og var þessari konu
vandabundinn. — Ég vissi, að
Ólafur hafði um skeið haft hug
á að fá mig til samstarfs, því
að honum var kunnugt um, að
ég hafði einhverja hæfileika í
þessa átt. Ég þekkti hann alls
ekki neitt, en hafði reynt að
forðast hann, þar sem ég hafði
heyrt, að hann væri mjög
ákveðinn maður og viljafastur,
en ég taldi mig hins vegar alls
ekki færa um að leggja út á
þessa braut. — Ég svaraði
konunni því til, að þetta gæti
ég með engu móti gert, þó að
ég vildi flest annað fyrir hana
gera. Þetta væri alveg af og
frá. Hún hélt áfram að sár-
bæna mig, þangað til ég sagðist
skyldu hugsa um þetta til
næsta kvölds, enda yrði Guð-
bjartur þá kominn heim af
sjónum og ég vildi ekkert
ákveða, fyrr en ég væri búin
að ráðfæra mig við hann. Kon-
an lét sér þetta vel líka og fór
við svo búið.
— Ég er í mjög miklum
vanda þetta kvöld. Mér líður
ekki vel, og það er eins og það
sé togazt á um mig. Ég á í mik-
illi baráttu. Svo kemur Guð-
með mér: ,,Nú, ef ég á að deyja,
þá verð ég bara að deyja. Það
verður alltaf einhver til þess
að hjálpa börnunum mínum.“
— Og með það er ég horfin og
veit ekki meir. Það hefur sjálf-
sagt verið mjög stutt stund,
svona 2—3 mínútur, sem ég er
í dásvefninum og Haraldur tal-
ar við fólkið, segir, hver hann
er, og kemur jafnframt með ein-
hverjar ráðleggingar við-
víkjandi þeim einstaklingi, sem
þarna var verið að reyna að
hjálpa.
— Þar með var mitt ráð eig-
inlega ákveðið. Ólafur fann, að
ég gat orðið honum til aðstoð-
ar, og vildi ekki sleppa. Ég er
ekki að hallmæla honum fyrir
það, því að ég býst við, að
þetta hafi verið ágætisþjálfun
fyrir mig. En eftir þetta fór ég
að starfa með honum annað og
þriðja hvert kvöld í nokkur ár.
Hann vann mikið að því að
lækna fólk, og honum var
styrkur að því að fá leiðbein-
ingar á þennan hátt.
— En svo fer að koma
ákveðinn hópur í kringum
starf þitt, er það ekki rétt?
— Jú, það er rétt. Ég var
húsmóðir á stóru heimili, og ég
gat ekki alltaf farið út, þegar
Olafur kallaði, og ég sagði
honum það. Hins vegar væri
alveg sjálfsagt, að ég héldi
fundi einstaka sinnum, ef ég
gæti eitthvað hjálpað honum.
Hann var oft sitjari hjá mér
fyrst, en svo komu þau Stefán
Éiríksson, Guðbjörg Svein-
bjarnardóttir, Jórunn Bjarna-
dóttir og Guðbjartur minn, en
eftir að hann veiktist og dó,
kom Nanna Ingjaldsdóttir í
hans stað. Jórunn fluttist til
Reykjavíkur á síðasta ári, og
ir lika. Og þegar ég er að
hverfa, veit ég svo sem um
fólkið hérna í þessum hring í
kringum mig, en það skiptir
mig í raun og veru engu máli.
g er að fara til einhvers, sem
ég veit ekki, hvað er, en ég
veit, að ég kem aftur til fólks-
ins, og ég verð aldrei hrædd,
ekki lengur.
— En gleymirðu svo öllu,
sem gerist, eftir að þú sofnar?
— Man ekki nokkurn skap-
aðan hlut, sem gerist, meðan ég
er í dásvefninum. Við fáum
okkur svo venjulega kaffisopa
eftir fundina, og ég er búin að
taka það til, áður en ég set
fundinn. Mér finnst bæði gam-
an að fá mér kaffi með fólkinu
og eins finnst mér það gott, en
ég man aldrei, hvað talað er
við kaffiborðið. Ég man ekkert
daginn eftir, frá því ég sezt í
þennan stól og þangað til ég
vakna morguninn eftir. Mér
líður alltaf vel og er ósköp sæl
með sjálfa mig, en ég finn allt-
af, hvernig fólkinu líður. Hún
er ekki alltaf eins, líðanin hjá
fólkinu, sem kemur á fundina,
en jafnvel þó að komi mjög
harmþrungið fólk, — það hef-
ur komið fólk hér á fundi, sem
hefur verið að missa sína, —
þá tekur sá harmur ekki inn
á hjá mér, eins og þegar ég
heyri sorgleg tíðindi, þegar ég
er alveg, — ja, hvað á ég að
segja, — eins og ég á að mér
að vera. Ég finn til, þegar ég
heyri eitthvað raunalegt, rétt
eins og annað fólk, en þegar
talað er um slikt eftir fundi,
finn ég ekki fyrir því, það
snertir m.ig ekki. Það er öðru-
vísi en venjulega.
— Svo hefurðu fengizt mikið
við að hjálpa öðrum, sem eru í
— En svo þegar ég er að hjálpa
þeim, sem veikir eru, fer þetta
svolítið öðruvísi fram. Fólkið
getur ekki komið til mín, því að
sumt er rúmfast og sumt er
statt á fjarlægum stöðum. Það
er hringt úr ótal stöðum, bæði
héðan úr bænum og annars stað
ar af landinu, kannske margar
hringingar á dag, sérstaklega á
kvöldin. Þá gef ég fólki oftast
nær upp tíma, sem ég vil, að
það sé í ró og kyrrð. Sá tími
má aldrei vera styttri en 15
mínútur. Þá sezt ég hérna í
þennan stól, og ég bið hinn
mikla kraft, — ég ætla bara að
segja það þannig, — að veita
þessu fólki það lið í sjúkdómi
þess, sem má. Ég bið aldrei um
neitt sérstakt. Ég bið t.d. aldrei
um líf, ég legg það allt í guðs
hendur, því að ég hef ekki vit
eða þekkingu á því, hvað er
gott fyrir hvern einstakan, en
guð hlýtur að vita það. Ég lifi
í þeirri trú. Sé hún röng, þá er
það fyrir mig, en sé hún rétt,
þá er það gott fyrir fjöldann
og alla menn.
— Hefur ekki oft orðið greini
legur árangur af þessu starfi?
— Ekki veit ég, hvað ég á að
segja um það, ég vil helzt ekki
svara því. Mér fyndist, að aðrir
ættu að svara því. Ég veit bara
um þakkirnar, sem ég hef feng-
ið, þær eru ótal margar, bæði
skriflegar, gegnum síma og á
annan hátt.
— Og þá um leið fregnir af
árangri?
— Já, en það hef ég fyrir
mig, eins og ég segi við þig, en
fólkið á að svara til um það, ef
það vill.
— Jákvæðar eða neikvæðar
fréttir?
— Ég fæ þær sjaldan nei-
því að fólk vill borga mér. Það
vil ég, að komi fram, — það vill
borga mér, og því þykir leiðin-
legt að mega ekki borga mér
En ég hef ekki yndi af að taka
peninga fyrir þetta starf mitt
og hef aldrei haft og fékk líka
fyrirskipun um það í byrjun
starfs míns, að ég ætti ekki að
taka peninga fyrir það. En ég
skil fólkið. Þess vegna hef ég
sagt við margt fólk, að það ætti
að láta féð renna til góðgerða-
stofnana, og ég veit, að sumir
hafa gert það. En mér hefur
oft dottið í hug, hvort það væri
ekki rétt að stofna einhvern
sjóð, sem fólk gæti lagt í, ef
það vildi. Hann gæti orðið ein-
hverjum til blessunar síðar
meir. Fólk fer oft sorgmætt af
mínum fundi, af því að það fær
ekki að greiða mér. — En svo
ætla ég líka að taka annað
fram: Það fóik, sem ég um-
gengst hér, bæði Eyfirðingar og
Akureyringar og yfirleitt fólk-
ið hérna í kring, vill allt eitt-
hvað fyrir mig gera og hefur
mjög mikið fyrir mig gert, gejt
mér ánægju á marga grein. Ég
tala nú ekki um sitjarana, þeir
eru nú svo nátengdir mér, að
þeir eru orðnir eins og hluti af
fjölskyldu minni, ef svo má
segja. Þeir njóta nú líka alltaf
einhvers við fundina. Fólkið
nýtur sjálfsagt einhvers líka
bæði við það að koma og tala
við mig og eins að fá þessa
hjálp, en það vill lika allt
launa það og marglauna það.
— Lítur þú þá á sjálfa þig
sem tæki í hendi einhvers ann-
ars til að verða öðrum að liði?
— Bara sem tæki í hendi ein-
hvers annars, sem vill veita að-
stoð og veit líka, að þarf að
veita aðstoð.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8. marz 1970