Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1970, Page 5

Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1970, Page 5
verið sv’O, að ©nginn verSiur ríkur ,af vinnu simni einni sam- an. Til þess að eignast peninga þurfa menn að græða á ann- arra vintniu. — Ég kom einu s:‘nnd tii afa- þróður míns, Þórðar á Hálsi, ég neri þá á áraskipi frá Suður- nesjum og við vorum að sæ-kj a krsekling upp í Kjóis. Hann var ríkuT bóndi og álti fjölda bama með tveim komrm. Þegar gamli maðurinn kvaddi mig sagði hiamn: „Ég aetia að sagja þér unigi fraendi mimn, að það er spádómur minn að þú munir komaast áfram í heiminum, vera sjálfum þér nóg ur ,en ekki upp á aðra kominn." í>að er talið að þetta hafi raetzt. Mér fanmst mikili mue- ur að róa á opnum bát en þess- um helvitis kútteruim, þar sem maður var bældur niður í ódofti og 'Svækju. Um vorið var ég svo í bygginigavinnu í Garð- inum hjá frænda 'mínum Guð- mundi Þórðarsyni,_ einnig stundiuim búðarloka. Ég viar nú ekikert upp með mér af því. I byrjun siáittar fór ég norð- ur. Ég hafði komizt í kynni við Garðar Gísiason stórkaup- mann og fékkst viC hrossakaup fyrir hann fram eftir sumri. Þé fékfcst ég við að fy'lgja ferða- œfinmtm rrúlli Norðurlandis og Borgarneas. Af því hafði ég niokkrar tekjur, og körlunum likaði vel við mdg. Ég var fljót- ut í ferðum og það sá aidrei á fóiki, reið'ver'um né hrossum. Seinnipart sumars fór ég til Eggerts Levi bónda á Ósum. Hann var mikill fr'amkvæmda- maður og ágætur húsbóndi og mér félil þar vel. A Ósum var ljósmóðir, sem Pálína hét Sæ- mundsdóttir, ættuð af Fljóte- dalsihéraði, við feJldum hugi saman og hún varð koma mín. Mér hefur ætíð fundizt það •nio.taleg og skemjmtileg tilvdlj- uin, að hún skyldi verða til þesa aið sitj a jrfir Steíániu Guð- mund.sdóttur og hjúkra henni sjúkri eftir baxnsbairð.. — Einu siinni enn lá leiðin suður með sjó og nú á velrar- vertíð frá Miðnesi á útvegi Gróu á Klöpp, tenigdamóður Guðmundair Hannes©onar. Hún viar bezta keirling ©n ráðsmað- urinn var argasta me'nhorn, vildi láta menn standa í grjót- garðsihleðislu, þegar elcki var róið. Annars voru þeir flestir svona karliarnir, sem höfðu bú- skap samhliða útgerð.nni, vildu hafa hásetana í alls kon- ar útistöðum í landL En þeir borguðu skilvislegai. — Já, það gerðiu þeir. Vertíðiiin var úti 11. miaí og [þá fór ég morður til a'ð gerast húsmennskumaður hjá föður minum að Þverá í Vesturhópi. Þetta var vorið 1914, eitt þeirra alira hörðustu á þessari öld. Búskapur okkar Pálinu byrj- aði með fjórtán ám og þrem hrossum. Kú áttum við enga, og fyrsta barnið fæddist því í þurrabúð. Þegar ég kom að sumnan hafði ég meðferðis karl einn austan úr Rangárvaliasýslai, og var 'hann ráðinn hjá mér vinnu maður. Hann. var hjá mér lengi og bar vistinni gott orð. En. sum árim mun ég nú hafa haft í afnafcstur af vinnu hians, fjór- falt það sem ég galt honum í kaup. — Ég hafði gaiman af að braskia með kariinn. Á Þverá var ég sjálfs mírus húsbóndi í um 30 ár. — Og þú græddir? — Já, ég graeddi. Ég hef allt- af grætt um ævina. Það er eng- inn vandi að græða haldi menn rétt á málunum. — Þú hefur þá verið stór- bóndi? — Neí, ég bjó aldrei stórt, en búið var gagnsamt og bú- skapuriinin giekk snurðulaiLiisf. Ég átti alltaf nóg hey. Fyrsta skilyrði til að geta verið bóndi í sveit, er að' hafa oóg fóður handia skepnunum. Heyþrot or- saka líkams- og sálarslit mann- skepniunni, sam búinu ræðiur. Við hjónin áttum gott heim- ili og nutum þess á margain hátt. Stórbóndi úr annarri sve.t, sem hafði emibætti að gegna í ÞverárhreppL tók á sig dagsauka til að gista hjá okkur. Kvað hann það vegna þess hve rúmið væri stórt og mjníkt og mataráhö'ldin sn.yrti- leg og vel við hæfi. — Þá var eg heldur etkki fráhverfur því, að heyra vel aagt frá skemmti- legri upþlifun. Ég sinnti ekki sveitaþrasi, en tók míkinn þátt í kaup féliagsmálum. Ég hef alla tíð ver ið SEimvinnumaður og trúað því, að það sé heilbr.'gSast og hollast að fólkið vinni saman að velferðarmálum þjóðar sinn- ar og um leið sínúm eigi.n, Við þessa skoðun hef ég haldið og a'ldrei fengið fullgild rök fyrir því að hún væri röng. Við hjónin á'ttum saman fimm börn, sem komust tiil fullorðims ára. Sigurð, bónda á Þveré, Sigríði, húsfreyju á Urðar- baiki og Hólmifríði, húsfreyju í Reykjavík. Tvö börn, misstum við uppkomin. Guð'iaugu, sem lézt úr berklum og Pétur, sem fórst af S'lysförum. Konuraa miissti ég skömmu eftir að við f luttumst til Reykj avíkur. Skáldmienn.ska er talsvert fost í ætt minni og hefur fylgt henni lengi. Afi föður mins var séra Sigfús á Felli í Sléttu- Máð. — Ert þú skáld? — Nei, gyðjan vildi ekki við mig kannast, en til þess þekki ég, að þrjár dætur Siigurðar somar míns eru orðhagár í betra lagi, ef til vill fleiri -af hans átta börnum. — Þú varst dansmaður ung- ur. Hefurðu haldið þeirri list við? — Það fór nú líitið fyrir dians- inum búskaparárin á Þverá, en síðia.n ég kom suður, er ég aft- ur fa'rin,n að hoppa með. — En nú skuLum við víkja ofurlítið að öðru. Enginn legg- ur svo lei'ð úna um Húnaþinig, að hann ekki festi sjón á Borg- arvirki, sem ber hátt miðs'væð- is milili Vesturhóps og Víðidailis. Þar ha£a gegnuim aldir varð- ve.'tzt minjar um stóra atburði íslenzkrar örlaga'sögu. Þegar ég var á Ósum hjá Eggert Leví, þá var Virkið stu.ndum sam- koimustaður ungs flólkis. Einhvern tima á slílkri sam- koim.u bar Eggert mál á það, að ekki væri vansalaust, að þess- um mm.jum, sem svo lítið hefðu látið undan síga fyrir tímans tönin, skyldi ekki frekari gaum- ur gefinn nú, þegar þjóðin hefði vaxið til auk.'nnar menin- in,gar og nokkurra fjárráða. T.aldi hann verð.ugt verkefni unguim Húnvetning.uim iað vinnia hér að. Hann talaði ekiki fyrir •tóm- um eyrum þótt dráttur yrði á fraimikvæmd'um. Nú er Borgar- virki upp hlaðið eftir því sem ■næst verður komizt hinu forna fyrirkomulagi. Að þessu átti ég nokkurn hilut og sá meðal ainni- ars um verkið. Fyrir því trúði mér þáverandi þjóðminjavörð- ur, núverandi forseti íslands dr. Kristján, Eidjárn. Þetta varð þó ekki framkvæmt fyrr en ég kom hingað s.uður. — Þá hefur átthagatryggðin orðið Húnivetningnum aukinn orkugjafi? — Já, og ég gerði meira. Ég gróffursetti fyrstu hrísluna. í Þórdísiarlundi, girti landið og gaf staðnum nafn. Og þess vil ég geta sérstaklaga, að frú Hólmfríður Jónsdóttir, koma Hannesar Jónssonar fyrrv. al- þingismanns, var minn sterk- asti samstarfsmaður, bæði Iwað viðkom nafngift staðarins pg öðru er til bóta horfði. Hafi hún blessuð gert. Dagania sem þessir staðir voru vígðir, heilsaði Húnaþing gestunum með sínu bjartastia sum,arbrosi, og sennilega hefur útisamkoma aldrei verið fjöl- menmari í því héraði en við vígslu Borgarvirkis. Þangað kom fólk víðs vegar að og margt stórmenni bað staðnum heillia í snjöllu máli. Meðal annarra: Sigurður Nordal prófessor, Friðrk Ásmundsson Brekkan skáld, Hannes Jónsson fyTrv. alþm. og ýmsir fleiri. — Þú unir vel hag þínum sem húsvörður í Eddu? — Já, ég hef góða húsbænd- ur og uni því vel. — Og pólitísku andrúmsilofti hússins? — Ég verð nú lítið viar við það. Að víiSiU eru hér stundum fundir. Þá standa menn, upp og rífa, sig niður í rasis, en eru svo góðir um leið og þeir eru setztir niður aftur. Þetta eru mannleg og heiðarleg vinnu- brögð. — Þú hefur alltaf verið að græða og hlýtur því að vera ríkur? — Hver er ríkur? Það ervalt veraldargengið á fjármunum a.m.k. í þessu landi. Ég hef stundum verið að leggja fram smávegis upphæðir til styrktar félöguim e&a málum, sem mér hafa virzt t:l heil'la horfa, en þótt upphæðin hafi haft eitt- hvert giLdi daginn sem ég gaf hana, hefur hún oft verið harla verðlítil þe.gar átt hefúr að nota haraa til fram.kvæmda, þótt ekki væru löng tíimiaskil á millL Gestir koma til Borgarvirkis. Borgarvirki aff sunnan. Nýja hleffslan 26. júH 1970 LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 5

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.