Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1970, Qupperneq 8

Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.1970, Qupperneq 8
ERFÐASKRA RUDOLFS HESS Eftir Hugh Trevor Roper Rudolf Hess ætlaði að „opin- bera“ eitthvað við réttar- höldin yfir stríðsglæpa- mönnunum í Niirnberg. Úr því varð ekki, en hanin sendi í stað þess skjölin á laun til Sir Oswald Mosley, sem aldrei fékk þau. Þessi týnda erfðaskrá hefur nú komið í leitirnar og sann- ar hún, að Hitler hafði ekki tekið of djúpt í árinni er hann kvað Hess ekki með öll- um mjalla. Rudolf Hess er nú brjóstum- konnanleg, allt að því tragísk persóna. Hver sem afbrot hans hafa verið (og þau orka mest tvímælis af afbrotum allra hinna sakfelldu nasista) þá hef ur hann tekið út fulla refsingu fyrir þau. í nærfellt þrjátíu ár hefur hann verið fangi; fangi í tvennum skilningi. Því hann er ekki aðeins eini pólitíski fanginn í Spandau, fórnarlamb valdastreitu stórveldanna eftir stríðið; hann er engu síðurfangi sinna eigin rótgrónu hugaróra. Hess er maður glapsýnanna og þær hófust snemma. Hann var einn af fyrstu meðlimum nasistaflokksins, — flokksnúm- er litlu hærra en númer Hitlers sjálfs, sem var 7 — og hann gekk ekki flokknum á hönd fyrir það eitt að hann væri rusti eða stjórnmálamaður held ur vegna þess að hann var hugsj ónamaður. Eins og svo margir hinna elztu nasiista lét hann hrífast með, fyrst af persónuleika Hitlers og síðan af vissum kenningum, sem voru öðrum aðeins henitug slagorð en urðu að meinlokum hjá honum. Til- finningatengsl hans við Hitler voru viljalaus, alger og að því er virðist varanleg. Meðal kenninga þeirra er hann með- tók jafn skilyrðislaust voru einkum hin „landfræðilega" stjórnmálaheimspeki Haushof- ers prófessors — nauðsyn þess að Þjóðverjar legðu undir sig Austurlönd — og hin svart- hvíta heimsmynd nasismans, þar sem hinir góðu, norrænu Germanir áttu í vök að verjast fyrir djöfullegum öflum bolshe vismans, alþjóðahyggjunnar og gyðimgdómsins. Eins og margir eldheitir þjóð ernissinnar var Hess fæddur utan hins heittelskaða ættlands — nefnilega í Egyptalandi. Hann barðist fyrir Þýzkaland sem flugmaður í heimstyrjöld- inni fyrri og tók sér ósigur þess afar nærri. Þá var það í Múnchen á þriðja áratugnum að hann komst und- ir áhrifavald Hitlers og síðan Haushofers og gerðist tryggur lærisveinn beggja. í hans aug- um var Haushofer spámaður- inn en Hitler frelsarinn. Hann tók þátt í bjórkjallarafundin- um árið 1923 og dvaldi með Hitler í Landsberg-fangelsinu. Þar var hann skrifari Hitlers og færði í letur fyrsta bindið af „Mein Kampf“. Hess kann vel að hafa verið kveikjan að „Mein Kampf“, miðlað Hitler af kenning- um Haushofers, sem eru svo auðgreindar í bókinni, kenning unum um gífurlegt landflæmi í austri, sem vinna mætti með beinu hernámi Rússlands. Slík ur sigur hefði verið innan handar árið 1918 en glatazt aft- ur vegna ósigra í vestri. í þetta sinn átti að gera hanm raun- verulegan og varanlegan með vináttu, í stað styrjaldar, við Bretland. Þessi kenning, sem Hitler setti fram á þriðja ára- tugnum varð hjá Hess að mein- loku langt fram yfir 1940. Árið 1933 er Hitler komst til valda, hlaut Hess laun trú- mennsku sinnar. Hann varð hægri hönd foringjans, opinber einkaritari. Og tryggð hans var hin sama. Hess hefði gert hvað sem vera skyldi fyrir foringj- ann. Árið 1934, er Hitler sner- ist gegn fyrri stuðningsmönn- um sínum og lét strádrepa SA leiðtogana, sárbændi Hess um þau forréttindi að fá að myrða með eigin hendi SA-foringjann Er-nst Röhm. Segði foringinn að Röhm væri svikari, var Hess það nægilegt. Slík þrælslund var ómetan- leg í bemsku nasismans, á bar- áttutímunum, en nægði hún þegar tekið hafði verið við stjórniartaumnuniuim? Er Hitler va-r orðinn einvaldur í Þýzka- landi hvarf hinn þýlyndi Hess með hinia einföldu heimsmynd sína smám saman úr augsýn Hann var enn heiðraður á ýmsa lund opinberlega, upp á gaml- an kunningsskap, en í raun var hann „dottinn uppfyrir.“ Jafn- vel Hitler gramdist stundum barnaskapur hans — til dæmis er Hess virtist orðinin foringj- anum fremri í kjötbindindi og kom með kálmetisböggla sína til hádegisverðar í kanislarahöll- inni. Að sönnu hækkaði Hess verulega í tign árið 1938. Hann var skipaður þriðji maður Rík- isins; ef Hitler og Göring létust átti hann að verða foringi Þýzkalands. Þetta var fárán- leg tilskipun og Göring varð æfur yfir henni — hann hélt því fram og með réttu, að Hess hefði enga leiðtogahæfileika til að bera. En í raun réttri var ekki ver- ið að fela Hess neina leiðtoga- stöðu (eins og Hitler benti á, gat Göring, er hann tæki við stjórninni, fljótlega losað sig við Hess) heldur var verið að launa honum fylgið. Titillinn var uppbót á rýrnandi völd. Eftir 1938 var það höfuðverk- efni Hess að flytja frjósömum þýzkum mæðrum hamingjuósk- ir ríkisins. Raunverulegt vald var þá í annarra höndum — einkum hins þrautseiga aðstoð- armanns Hess, Martins Bor- manns. Þá var það árið 1941 að Hess lét aftur til sín taka á eftir- minniilegan hátt. Gervöll Evr- ópa lá þá við fætur Hitlers og innrás í Rússland stóð fyrir dyrum. Þetta var stundin, sem menn á borð við Hess og Haus- hofer höfðu beðið eftir í tvo áratugi. En áætlunin hafði far- ið alvarlega úr skorðum á ein- um stað. Bretar, sem með vin- fangi sínu áttu að verða bak- hjarl Þýzkalands, léku ekki sitt tilætlaða hlutverk. í stað þess höfðu þeir enn sem fyrr sagt Þýzkalandi stríð á hendur og vildu ekki viðurkenna ósigur sinn þótt sigraðir væru. í stað þess höfðu þeir með bjánalegri seiglu ekki aðeins rifið hrís á sitt eigið bak heldur jafnvel stofnað alheimsfyrirætlun for- ingjans í voða. Hvemig gátu Bretar gert sig seka um slíkt glapræði? Samkvæmt frumstæðum nas- istafræðum Hess gat skýring- in aðeins verið ein: stjórnend- ur Bretlands höfðu orðið fyrir gjörningum — af hendi Gyð- inga. Og Hess tók til sinna stór- brotnu ráða. Eins og árið 1934 ætlaði hann að bera sjálfur hita og þunga framkvæmdanna til þess að foringinm mætti sinna réttri köllun sinni. Hann ætlaði fyrst að brjóta sér braut gegnum skrifstofuveldi nasista og síðan gegnum hina illu Gyð- ingaklíku, sem heillað hefði Churchill og Breta hana, snúa sér beint til fulltrúa hins góða, norræna Bretlands, skýra fyrir þeim lífsspursmálið á einfaldan hátt og fá þá með því til að láta af hinum tilgangslausu bræðra- vígum. í augum Hess var Georg kon- ungur sjötti fulltrúi hins góða, morræna Bretlarads og til hans átti að ná með aðstoð manns er hann taldi vin Haushofers pró- fessors — göfugs, norræras að- alsmanns, sem Hess hafði séð tilsýndar á Olympíuleikjun- um; hertogaras af Hamilton. Og þanm 10. maí 1941, lagði Hess af stað í hið leynilega, hetjulega einflug sitt og lemti í fallhlíf nærri beint ofan á her- togasetrinu í Skotlandi. Hver mun nokkru sinni gleyma þeim úlfaþyt er sá ótrú legi atburður vakti? Br frami Þýzkalands stóð sem hæst, féll næstráðandi foringjans úr skýj um ofan á skozka grund. Svo sem vænta mátti kvað við um gervallan hinn frjálsa heim af bollaleggingum og jafnvel kátínu. En Hitler náði ekki upp í nefið á sér. Hann heimt- aði að Haushofer-fjölskyldan yrði tekim höndum og jafnvel blásaklausir aðstoðarforingj- arnir, sem fært höfðu honum tíðindin. Síðan lýsti hann yfir því að Hess væri, og hefði leragi verið hálfbrjálaður. Þessi skýring var í sjálfu sér nokk- uð tvíeggjuð. Þjóðverjar tóku að sjálfsögðu að spyrja hvers vegna foringinn hefði valið sér yfirlýstan vitfirring að aðstoð- armanni og ef til vill eftir- mannii. Hess var vissulega, er þetta átti sér stað, langt leiddur í glámsýni sinmi. Brezkir yfir- heyrslumenn og læknar áttu brátt eftir að uppgötva það. Koma hans hafði öll verið með einkemnilegra móti — hann var með alla vasa fulla af verndar- gripum og hugann fullan af draumum (hugmyndina að flugi sínu sagði hanrn sótta í tákn- draum Haushofers prófessors) og hann talaði á messíasarmáli um að friðþægja fyrir syndir heimsims. En hegðun hans í fangavistinni var jafnvel enn ein'kennilegri, Þegar boðskap- ur hans var ekki tekinn alvar- lega, þóttist hanm strax sjá merki um ofsóknir. Hann ímyndaði sér að hann væri pyndaður og að sér væri byrl- að eitur. Hann reyndi tvívegis að fremja sjálfsmorð. Með hverjum vonbrigðum margföld- uðust hugarórar hans og hin einfalda heimsmynd hans harðn aði. Þar eð hamn gat ekki trú- að því að læknar hans og dag- legir umsjónarmenm væru ekki vísvitandi eiturbyrlarar, komst hann að þeirri niðurstöðu að þeir væru eimnig fómarlömb 8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 26. júlí 1970

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.