Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1971, Blaðsíða 7

Þórunn Magnea
an eg geti icomin pvl tlt flr mér.
Ja, hvað sagði hann ekki hann
Jón okkar héma. Þær væru lít
ið betri hjálægjumar, þótt þið
blessaðir prestarnir væruð
búnir eitthvað að tuldra yfir
Skötuhjúunum. Andskotalaust
gekk þetta held ég hjá okkur
Jóni, eða hvað. Það hefði svo
sem ...“
„Svona, svona Sigþrúður
mín. Þetta er nú nóg að sinni.
En hvert á stúlkan að fara?“
Hallvarður hafði ekkert lagt
til máianna.
„Hún má vera hér,“ sagði
hann og gekk þar með út. Þá
var það útræfct mál. Enginn
vissi að vísu hve lengi hún átti
þarna að vera eða yfir
höfuð hver framtíð hennar og
bamsins yrði. Hún gat hjálp-
að Þrúðu gömlu, sem tekin var
nú fast að eldast.
Og litli glókollurinn hennar
Boggu hlaut nafnið Guðjón,
eftir föður hennar. Þau köll-
uðu hann Guja.
Guja fór vel fram. Sama varð
ekki sagt um Boggu. Hún var
íarin að hósta. Fólk taldi sig
vita hvað það þýddi. Enginn
hafði þó orð á þessu. Það var
ekki málæðið í Króksfólkinu,
nema þusið í henni Þrúðu, sem
fæstir tóku mark á.
Bogga reyndi að láta lítið
bera á þessu. Hún vildi ekki
vera fyrir neinum. Brá sér út,
þegar hviðurnar komu. Var
annars alltaf kát og skapgóð.
Stundum þurfti hún að fleygja
sér og hvila sig.
Ef Guji fór að hrina, var
það alla jafna Hallvarður, sem
hafði ofan af fyrir honum.
Annars voru þeir bræður allir
góðir við hann. Það var ein-
hvern veginn mildari heimilis-
bragur í Króiki eftir að Guji
fór að teljast með heimilisfólk-
inu.
Hallvarður tók kassann
hans oft með sér út, ef þannig
viðraði, og hann þurfti eitt-
hvað að snúsist úti við.
Það var eins og hörkudrætt-
iítiir linuðust í stórskornu and
litinu, þegar litlu hendurnar
voru að kjá við krumluna á
honum þar sem hann hélt um
sþottann, sem var utan um
kássaboruna.
1 Stundum heyrðist Varði
tauta við litla hnokkann, þeg-
a'r hann hélt sig vera einan
með hann úti í fjósi eða fjár-
húsi.
1 „Ojá, ræfils karlinn. Onei. —
Ekki ertu nú stór — ha oseisei
hei — Lúsaranginn. — Litli
volæðis gepillinn þinn. — En
íiklega verðurðu sterkur. Já —
sterkur. Ha — anganóran þín.“
Þetta var lengsta ræða, sem
nokkur hafði heyrt Hallvarð í
Króki flytja.
Barnið tók báðum höndum
þéttfast um vísifingur Varða
og hann lyfti snáðanum upp
úr kassanum. Væri sá litli að
því kominn að sleppa, brá
Varði stúfnum undir botninn á
honum og tók krumlunni um
búkinn. Svo mátti heita að
þéssi litli líkami hyrfi i þessa
heljar stóru hönd.
„Ekki er nú úthaldið mikið,
__ o — sei — sei — nei,“ taut-
a»i Varði, en það var eins og
brosviprur kæmu á andlitið.
Enginn hafði þó séð
Hallvarð í Króki brosa og enn
siður hlæja. En á þessum ein-
verustundum þeirra vinanna
var eins og hann hneggjaði, —
eða kumraði. Það var eins og
þetta litla barn ætti meiri ítök
í honum, en aðrar verur. Helzt
voru það þó hestarnir, sem
komu hýrusvip á grófgert og
veðurbarið andlitið.
Baldinn foli varð alltaf að
hesti í höndum Hallvarðar í
Króki. Og ekki voru átökin
við hestana meiri en svo að
dygði heila höndin.
Það sem áfram miðaði hjá
öðrum, miðaði aftur hjá
Friðbjörgu. Vorið, sem þeir
komu að byggja rafstöðina, dó
hún. Það voru berklar, bráða-
tæring, sagði fólkið.
Þrúða gamla hjúkraði henni
eftir föngum. Annað slagið
fékk hún að sjá Guja litla og
síðasta daginn kom Hallvarður
með hann að rúminu hennar.
Hann lyfti anganum upp úr
kassanum og hélt honum fyrir
framan móðurina. Það lék
kátínubros um varir hennar,
þegar hún horfði á angann
litla sitjandi i krumlunni á
Hallvarði, eins og þegar mað-
ur situr á klettasnös og dingl-
ar fótunum fram af.
Síðan slokknaði Ijósið í
andlitinu.
Og enn kom séra Guðbjartur
og spurði:
„Hvað verður nú um barn-
ið?“
„Hann verður hér,“ sagði
Varði og þar með var það út-
rætt mál.
„Þeir eru vanir að fara sínu
fram þazna í Króki,“ sagði séra
Guðbjartur við hreppsnefnd-
ina, sem óttaðist að króinn
yrði settur á þeirra sveit.
„Hann þarf ekki að þiggja
af sveit, sá litli,“ sagði séra
Guðbjartur, „meðan þeir bi’æð-
urnir halda heilsu.“
Og nú var komið fram á sum-
arið. Vinna gekk af krafti uppi
við stífluna.
Hallvarður var að vitja um
netstúf, sem hann átti í ánni
niður undan Króki. Laxinn
hafði jafnan verið nokkurt
búsilag þar á bæ.
Sólin skein, fuglarnir sungu,
og sumartónn hljómaði í
hverju stefi náttútunnar.,
Hallvarður hafði tekið Guja
litla með sér. Hann var kom
inn í nýjan, svolítið stærri
kassa, og byrjaður að reyna að
komast upp úr honum, þegar
fjörið var mest. Og stundum
tókst þetta. Væri Hallvarður
ekki alveg hjá honum, bjarg-
aði Kolur gamli, hundurinn
hans, mörgum smávægilegum
slysförum og sá til þess að
snáðinn færi sér ekki að voða.
Kolur var eins og Varði. Það
lá við hann brosti, þegar Guji
hjalaði og gerði gælur við
lubbann á honum.
Já, hundar brosa líka, sfund
um bjartar og hlýjar en menn.
Nú lá Kolur og dottaðí, en
Guji hjalaði í kassanum. Hall-
varður var að bauka við netið
úti í ánni.
Skyndilega leit Kolur upp.
Hann skimaði kringum sig og
tók að smáýlfra. Það var ein-
hver gnýr í loftinu, undarle^-
ur þytur, ekki ósvipaður óveð-
ursgný. En það var sólskin oe
heiðskírt. Hvaðan var þessi
gnýr?
Hallvarður heyrði ekki neitt
fyrir árniðnum.
Framh. á blis. 12
Byltingin
Vanilo Vanilovadski vann
á Borgarstjórnarskrifstofunum
við að stimpla gula miða, all-
an guðslangan daginn stimplaði
Vanilo VanilovadSki gula miða.
Þegar skrifstofunni var lokað
spásseraði hann niður Stóra-
stræti yfir Hamingjutorg og
þaðan inn í Trönustræti og sett
ist við borðið sitt á barnum
hans Petroff Petrovids og
fékk sér súpuskál og baunir,
en það gerði hánn reyndar á
hverju kvöldi nema sunnu-
dagskvöldum þá fékk hann sér
rautt bjúga og súrkál. Eftir
matinn labbaði hann svolitið
um borgina ef veðrið var gott,
en síðan hélt hann heim og hátt
aði og sofnaði eins og allir
góðir bórgarar.
En svo þið haldið ekki að
hann Vanilo Vanilovadski eigi
nokkurn hinn minnsta þátt í
þeim óförum sem seinna komu
fram, þá ætla ég að skýra nán-
ar írá ka.ralcter hianis og daig-
legum gjörðum. 1 útliti var
Vani'lo Vanilovadski ekkert
frábrugðinn öðrum mönnum,
síður en svo hann var meira að
segja svo venjulegur að eng-
inn tók eftir honum og bar af
leiðandi erfitt að lýsa honum
svo, að viðunandi sé. Vanilo
Vanilovadski talaði aldi’ei hátt,
nema í afmælum og öðrum
veizluboðum en þá var hann
l'íka búinn að svolgra í sig sex
staup af hreinu vodka og eftir
tólf staup hevrðist ekki leng-
ur í honum, því þá var hann
kominn út fyrir skynjunarsvið
mannlegs eyra. Á hverjum
morgni klukkan sex vaknaði
Vanilo Vanilovadski, klæddist,
og korter fyrir sjö lagði hann
af stað til vinnu, þennan sama
rúnt niður Trönustræti yfir
Hamingjutorg og inn í Stóra-
stræti og um kvöldið klukkan
tíu mínútur yfir sex niður
Stórastræti yfir Hamingjutorg
og inn í Trönustræti, inn á bar-
inn hans Petroff Petrovids, át
þar sina súpu og sínar baunir,
lagðist síðan til svefns, eins og
fyrr segir.
Svo var það i dagrenningu
einn morgun, þegar Vanilo
Vanilovadski var að klæðast
að venju. Nákvæmlega, þegar
hann hneppti efstu tölunni á
skyrtunni sem hún amma hans
hafðí gefið honum þegar hann
var tuttugu vetra, að hann
heyrði skyndilega fótatak fyr-
ir aftan sig og skell, eins og
þegar maður stekkur upp á
borð i stigvélum. Og mikið rétt:
unp á borðin.u með rauða dúkn
um stóðu stígvélin hans Vanilo
VaniloVadski, rykug og með
forarslettur upp á miðja kálfa.
Hvað eruð þið að gera uppi á
borði? spurði Vanilo Vanilov-
adski ö'dungis forviða. Við höf
um ákveðið að gera byltingu,
sö"ðu stígvélin, við viljum
ekki lengur vera í þjónustu
binni, við erum alltaf forug og
þér dettur aldrei í hug að
þurrka af okkur rykið. Allan
daginn þramimarðu á okkur og
líka á sunnudögum, svo nú höf
um við ákveðið að ganga úr
vistinni, og við þau töluð orð
hoppuðu stígvélin niður af
borðinu og þrömmuðu út um
dyrnar. Vanilo Vanilovadski
starði á eftir stigvélunum,
glennti sundur fingurna og
saup hveljur. Þegar hann átt-
aði sig, hljóp hann út á götu,
en stígvélin voru löngu horfin
sý-nutn.
Á horni Trönústrætis og
Mjóstrætis stóð Anja þvotta-
kona og talaði við Dimitri póst,
Vanilo Vanilovadski hljóp til
þeirra og spurði þau, hvort
þau hefðu séð stígvélin sín, en
Anja og pósturinn höfðu engin
stígvél séð. Allan guðslangan
daginn hljóp Vanilo Vanilov-
adski um bæinn og snurðist
fyrir um stígvélin, en það var
gamla sagan; enginn hafði séð
stígvélin hans Vanilo Vanilov-
adski í þessari götu og þá ekki
i hinni, og svona gekk betta
fram yfir kvöldmatartíma, en
þá skeði undrið: Maður í græn
um klæðisfötum hljóp til
Vanilo Vanilovadski og smirði,
aðframkominn af mæði: Hafið
þér séð stígvélin min? Ég hef
ekki séð þau síðan i morgun,
sagði Vanilo Vanilovadski, svo
. . . En maðurinn í grænu föt-
unum mátti ekkert vera að því
að biða eftir nánari útskvring-
um og v'ar þotinn.
Það var ekki fyrr en f!mmti
maðurinn kom og snurði Vanilo
Vanilovadski um stigvélin sin,
að honum skildHt að aV’r he=s
ir menn voru ekki að snvrjast
fyrir um stigvélin ha"s, held-
ur þeirra eigin stigvél. Jæja,
hugsaði Vanilo Vandovadský
Það er þó bót í máli, að ég er
ekki eini maðurmn í bænum
sem er stígvélalaus. En það
\’ar farið að skvggia og Vanilo
Vanilovadski var orðinn sár-
fættur og danðbreyttur og
ákvað því að láta leitina bíða
til morguns.
Morguninn eftir fór Vanilo
Vanilovadski enn á stjá og nú
sá hann að margir höfðu bretzt
í hóp hinna stigvé'alausu, svo
sem slökkviliðsstjórinn, nokkr
ir lögreghzhjónar, smið’r, rak-
arar og fleira gott fólk. Allt
er þetta stígvélunum minum að
kenna, hugsaði Vanilo Vani-
lovadski, dapur í branði. Ob
næsta dag þar á eftir sá hann
enn ný andlit. Þegar hann
gekk yfir Hamingjutorg mætti
hann lögreglustjóramum, og
i Stórastræti sjálfum borg
arstjóranum. Vanilo Vanilov-
adski ráfaði um eins og veg-
villtur sauður allan þann dag,
en eklci fundust stígvélin. Ein-
hvern tíma seinna komu stíft
vélin i leitimar, en með öðrum
hætti en fól'k hafði hugsað sér.
24. jamúar 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7