Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1971, Blaðsíða 16

Lausn á síðustu krossgátu
S1 i

X)
70

:|f

70
70
r-
3i

Va
70
70

ÍN
■s.2 "1
70
O,
<Í7
BARNAVERNDARMÁL hafa tals-
vert verið til umrœðu upp á síð-
kastið,' m.a. vegna frétta um nýja
reglugerð, sem hefur verið sett um
vernd barna og unglinga og Barna-
verndarnefnd Reykjavíkur kynnti
á fundi með fréttamönnum á dög-
unum. Þar bar að sjálfsögðu margt
athyglisvert á góma, til dœmis var
vákin eftirtekt á þeirri staðreynd
að ógiftri móður er ekki skylt að
feðra barn sitt, ef henni sýnist svo;
að sama móðir getur gefið barn sitt
til ættleiðingar án þess að leita
samþykkis föður. Þetta síðasta á
ekki aðeins við um börn fœdd utan
hjónahands, þnð sem öllu ótrú-
legra er að einstœtt foreldri með
forrœði barns síns — í flestum til-
fellum móðirin — getur einnig gef-
ið börn sem hún hefur átt í hjóna-
bandi, þrátt fyrir eindregin mót-
mœli fyrrverandi maka. Ekki sýn-
ist mér vanþörf á að farið sé að
glugga í þessi nefndu atriði og end-
urskoða þau.
Umrœður hafa og verið um þessi
mál vegna frásagna í einu dagblað-
anna af þrengingum einstœðs föð-
ur; hann segir að sér sé með öllu
meinað að hafa samskipti við börn
sín tvö eftir skilnað frá móðurinni.
Frásögn blaðsins var að því leyti
mjög ábótavant, að ekki var leitað
til móðurinnar og henni gefinn
kostur á að skýra sín sjónarmið.
Engu að síður leiðir þetta hugann
að því, hve forrœðisréttur einstœðs
foreldris er óeðlilega mikill hjá okk
ur og það svo, að viðkomandi for-
eldri hefur í reynd öll ráð barns-
ins í hendi sér.
Meðan við erum enn fjölskyldu-
þjóðfélag, ætti að liggja í augum
uppi, að bn.rn hefur lang-
oftast þörf fyrir og ánægju
af að umgangast hitt foreldrifí,
þótt það búi ekki á heim-
ilinu. Móðurástin er vissulega göf-
ug — en hún getur líka verið mjög
eigingjörn — en föðurástin er einn-
ig, eða ætti að vera, býsna þýðing-
armikil hverju barni, sé allt með
felldu.
Sem betur fer eru þau tilfelli
fœrri, þar sem mœður grípa til
svo liarkalegra ráða að banna föð-
ur að hafa samneyti vifí afsprengi
sín. En við vitum að þau eru til og
ákvörðun viðk omandi móður er
ekki alltaf sprottin af Ijúfum hvöt-
um og umhyggju fyrir velferð
barnsins. Það œtti að vera velferð
bamsins sem höfð skyldi í huga og
hún vill oft gleymast.
í nokkurn veginn beinu fram-
haldi af þessu má svo kannski
víkja að því hversu fróðlegt er að
kynna sér opinberar tölur
um hversu gangi innheimta
barnsmeðlaga. Skást innheimt-
ast þau í Reykjavík, að jafn-
aði 60% en annars staðar víða nást
ekki inn nema frá 10—40%.
Samtals voru á árinu 1969, 26
milljónir óinnheimtar af barnsmeð-
lögum í Reykjavík og skattgreið-
endur þurftu þar af leiðandi að
leggja þetta fé út fyrir þessa ein-
stœðu feður, stœrstu styrkþega
borgarinnar. Og þegar vöngum er
velt yfir því, hvaða feður skyldu
sýna mesta skilvísi, kemur ýmislegt
spánskt fyrir sjónir. Það kemur sem
sé á daginn að fráskildir feður
standa einna verst i skilum — þegar
frá eru taldir sjúklingar og óreiðu-
menn. Ógiftir feður hafa reynzt
drýgri að greiða með börnum sín-
um en margur faðirinn, sem hefur
haft ’tœkifœri til að vera að stað-
aldri samvistum við barn sitt eða
börn árum saman, áður en til skiln-
aðar dró. Nú er ég auðvitað ekki
að setja alla feður undir sama hatt
— því að margir standa sig með’
sóma og prýði og ýmsir hafa meira
að segja skilning á því að það með-
almeðlag sem Tryggingarstofnunin
innheimtir hrekkur engan veginn
til að vera helmingur af kostnaði
við framfærslu barns. Sumir greiða
meira eða aðstoða börn sín á ann-
an hátt. En ógerlegt er að fjalla
hér um undantekningarnar, heldur
verður að taka þær blá-
köldu staðreyndir, sem fyrir liggja.
Af þeim verður að draga þá álykt-
un, að feðurnir vilji fá að hafa eins
mikil afskipti af uppeldi barna
sinna og þeim þóknast — en þe’.r
eru ákaflega tregir til að leggja sitt
af mörkum til framfœrslu þeirra.
Þegar fjallað er um þessi mál fer
naumast hjá því að hugurinn
hvarfli að því, hversu furðulega
seint gengur að opna augu hins op-
inbera — að ekki sé minnzt á augu
feðranna — fyrir því að fram-
fœrslukostnaður fellur ekki skytbdi-
lega niðxir á 16. afmælisdegi
barns. Þjóðfélagið gerir œ meiri
kröfur til menntunar þegna sinna,
síaukinnar sérmenntunar er óskað
á öllum mögulegum og ómöguleg-
um sviðum. Ætti þá ekki að vera
Ijóst að sextán ára unglingur er
rétt að hefja sitt nám. Hversu má
þá vera, að móðirin — eða foreldr-
ið sem nýtur þeirra „forréttinda“
að hafa forrœði þess — á ein að
bera kostnað af skólagöngu ungl-
ingsins næstu 2—4—6 árin. Hvern-
ig stendur á því, að einstœðir feð-
ur rísa eklci upp og krefjast rétt-
ar síns; að hið opinbera viðurkenni
að þeir ^kuli fá að greiða göiu
barna sinna, meðan á námi stend-
ur. Er þetta ekki umhyggjusömum
og rétthugsandi feðrum hreint 0g
beint sanngirnisnui 1?
Jóhanna Kristjónsdótti r