Lesbók Morgunblaðsins - 31.01.1971, Blaðsíða 8

FYRRI HLUTI
Við höfðum ekki fyrr stigið
út úr bílnum i fyrsta skipti í
Sovétríkjunum en við vorum
umkringdir af strákum og stelp
um, sem vildu fá risini. Fyrst
við vorum frá V-Evrópu var
það sjálfsagt mál að við hefð-
um munninn og bilinn fullan af
tyggigúmmíi, skildist okkur.
Vindlingar voru númer tvö á
listanum. Lítill hnokki elti
okkur yfir götuna og það sem
gerði atvikið spaugiiegt var að
pilturinn leit út fyrir að vera
nýskriðinn út úr barnavagnin-
um. En vindlinga vildi hann fá
og hann hékk í buxnaskálmun-
um á mér þar til fullorðin kona
kallaði til hans að „pólitíið"
væri að koma. Þá hvarf sá litli
fyrir horn eins og elding.
Norskir ökumenn eru ekki
dagleg sjón í Sovétríkjumum, og
þegar biiliinin okikar, bromsgulfur
miini, birtist í borguouim þar
vakti hann mikla athygli. Þeg-
ar á fyrsta viðkomustað voru
öll merki rösklega afmáð af
bílnum, en annars virtust flest-
ir gera sig ánægða með að
horfa á hann. En þeir voru
undrandi á litnum. Vorum
við lögreglumenn eða póstþjón
ar? Hvers vegna ókum við í
svona litum bíl ? spurðu nokkr-
ir unglingar okkur. — Vegna
þess að þetta er tízkulitur árs-
>ns á bílum, svöruðum við, en
það var tilgangslaust að reyna
að skýra það fyrir þeim. Hefðu
Rússarnir litað vodkað fjólu-
blátt og sagt okkur að þetta
væri tízkulitur ársins, hefðum
við einnig orðið undrandi. í
Sovétríkjunum kaupa menn
ekki bíl eftir litnum. Fái maður
bíl eftir margra ára bið, skipt-
ir ’-itlu máli hvernig hann er
á litinn.
I Sovétríkjunum er engin um
ferð, sem talizt getur, enda
þótt göturnar hafi verið gerð-
ar breiðar eins og flugvellir.
Fólksbila sáum við fáa aðra en
leigubíla; þó sjást einstöku
„stórlaxar" akandi i Mosk-
witch. Ógleymanlega sjón sáum
við fvrir utan leikhús eitt, þar
sem rauður dregill hafði verið
lagður á götuna og kjólklædd-
ur herramaður leiddi sam-
kvæmisklædda konu sína út úr
Trabant-bíl — ódýrustu bif-
reiðategund sem við þekkjum.
Ég ætla ekki að draga það und
an, að til leikhússins komu einn
ig gestir i glæsilegri bílum.
Mini-bíllinn okkar varð maxi
i augum Rússanna. Þegar tvö
ungmenni koma akandi niður
Wevski Prospekt, aðalgötuna í
Leningrad, klædd nælonskyrt-
um og láta ef til vill annan
handlegginn hanga út um op-
inn bílglugga, þá snýr fólk sér
við á gangstéttunum.
Aldrei nokkurn tíma höfum
við mætt annarri eins kurteisi
i umferðinni og í Sovétríkjun-
um. Ækjum við inn á aðalgötu
á mesta anna't'ímanom, naim fól'k
staðar á augabraigði till að við
kæmumst leiðar okkar óhindr-
aðir. Værum við svo óheppnir
aka yfir á rauðu ijósi, og
hætt er við slíku þar sem Ijós-
arinnar kom til okkar ungur
piltur klæddur brúnni rúllu-
kiragapeysiu og hvitium jaklka,
„made in Fiinllaind" og vi'ldi fá
að líta á myndavélina okkar.
Hann talaði þolaniega ensku og
þar eð hann virtist mjög geð-
felldur, buðum við honum með
okkur til gistihússins.
— Eruð þið vitlausir, sagði
hann. — Ég get ekki kom-
ið með ykkur til gistihússins.
Getið þið ekki hitt mig í göt-
unni hérna fyrir neðan með bil
inn. Við samþykktum það.
Á meðan við sátum og rædd-
um saman í bílnwn, leit hann í
kringum sig óstyrkur til að að-
gæta hvort nokkur elti okkur.
Við höifðum lagt bílnum við
gangstétt stórrar breiðgötu
með trjám og fólk hraðaði sér
framihjá í maí-blíðunni; sumir
stönzuðu til að gægjast inn í
þennan „undarlega" bíl. Nokkr
ir börðu einnig á giuggann til
að fá að líta inn.
Vinur okkar slóst í förina
með þeim sikilmálum að við
tækjum enga mynd af honum
og létum ekki uppi nafn hans.
Við skulum til hægðarauka
kalla hann Boris — það er gott
rússneskt nafn.
— Faðir minn vinnur í verk-
smiðju en móðir mín er einka-
ritari, segir hann. Þau hafa
bæði góð laun á rússneskan
mælikvarða. Pabbi fær um það
bil 120 rúblur og mamma 65
rúblur á mánuði. Þessi laun
nægja þeim vel til iífsviðurvær
is. Laun foreldranna eru eins
og gengur og gerist i landinu,
en þeir sem meira eru mennt-
aðir hafa um 200 rúblur. — En
þið megið trúa mér, segir Boris
og lítur aftur fyrir sig, — í
hernum hafa liðsforingjarnir
margföld þessi laun. Vilji
menn koma sér vel fyrir ættu
þeir því að velja þessa starfs-
grein. Enda eru liðsforingjarn-
ir ekki lengi piparsveinar.
Stúlkurnar vilja allar eignast
mann, sem hefur góðar tekjur.
Þær velja fremur liðþjálfa en
lækni.
Boris virðist allt í einu iðr-
ast þess sem hann hefur sagt
og dregur upp pakka af búlg-
örskum sígarettum, sem hann
býður okkur. Hann tottar
vindlinginn ört og fær skyndi-
lega þá flugu, að einhver veiti
okkur eftirför.
— Akið strax burt héðan,
segir hann stuttur í spuna. Við
beygjum út á götuna og að til-
mælum Boris ökum við eftir
mörgum stuttym og þröng-
um göt-um, yfir járnbrautar-
teina og framhjá líkhúsi.
— Hér geturðu numið stað-
ar, segir hann allt í einu og
tekur upp þær búlgörsku. Við
fáum ekkert svar við þeirri
spurningu hvers vegna hann sé
svo hræddur við að láta sjá sig
í erlendum bíl. Hann sneiðir
meistaralega hjá því. í staðinn
dregur hann niður bilrúðuna,
því hér er varla nok-kur maður
á ferli og engin ibúðarhús sjá-
anleg.
Boris spyr okkur einskis um
hagi okkar í Noregi. En það er
ekki vegna þess að hann þori
það ekki heldur vegna þess að
það þykir ekki kurteisi. Þetta
rákumst við á hvað eftir annað
hjá unga fólkinu. En færum við
Einar Lyngar
Á smábíl
gegnum
Sovétríkin
kerin hanga helmingi hærra en
heima, sáust engir hnefar á
lofti eða bílhorn þeytt í æsingi.
Stilltari umferð höfum við
hvergi fyrirhitt nema á Dovre-
fjell og hversu nýtt af nálinni
sem ökuskírteinið kann að vera
getur maður óragur lagt leið
sina til Sovétrákjanna.
Á bak við risaverzlunina
GUM lögðum við bílnum und-
ir stórri auglýsingamynd af
Lenin. Örskömmu síðar kom
lögreglumaður og við héldum
rétt sem snöggvast að nú ætti
að tak-a ok'kiur fa-st-a og
senda til Síberiu. Nei, lögreglu
maðurinn brosti og var kurteis
og bað okkur aðeins um að
leggja bílnum annars staðar en
beint fyrir framan Lenin-mynd
ina. Ætlunin væri að fólk sæi
myndina en ekki bílinn okkar,
sagði hann. Við urðum að sjálf-
sögðu við tilmælum hans.
Við vorum fullir eftirvænting
ar um hvemig takast myndi að
ná sambandi við ungt fólk í
Sovétríkjunum. 1 Intourist, sem
er ferðaskrifstofa ríkisins, var
ekkert hægt að gera fyrir okk
ur fyrr en daginn eftir, og dag-
inn eftir var það erfiðleikum
bundið því þá var helgidagur.
Við tókium þvi miállið í okkar
eigin hendur og tókum blátt
áfram tali þ-á sem við mættum
á götunni. Oftast voru það
ungu Rússamir sjálfir sem
áttu frumkvæðið og það gerð-
iisf yfirleitit í sitórver^liuinuim.
Þeir voru flestir á höttun-
um eftir nælonskyrtum og næl-
onskyrtur kostuðu upp undir
tvö hundruð norskar krónur í
verzlunum. Það var því ekki að
urndra þótt þei-r sneru sér að
ferðamönnum til að reyna að fá
þær ódýrari. Þeir voru einnig
mjög fiknir í gallabuxur og
tízkuklæðnaði; það var bersýni
lega fylgzt með tizkunni þarna.
Þeir sáu á augabragði hvað var
þess virði að kaupa það af okk
ur og hefðum við selt þeim allt,
sem þeir vildu kaupa, hefðum
við farið aftur yfir landamær-
in íklæddir fikjublaði. Það
leizt okkur ekki á. En það
voru ekki allir, sem námu stað-
ar til þess að kaupa af ok-kur,
margir vildu aðeins vita hvað-
an við værum og hvað við yær-
um að gera í Sovétrikjunum —
hreint og beint. Við kynntumst
ungum hjónum á harla ein-
kennilegan hátt. Er við vorum
á ganigi upp e-fitiir Nevsiki Pros-
pekt, fann Lars að eitthvað
sneirtii raisisvas-a hains og var það
hönd þeirrar laigliegustiu rússn-
esikiu stúltou, ssm yi'ð höfðu.m
hitt fram að því. En vasaþjóf-
ur var hún alls ekki, enda þótt
við hefðum haldið það. Hún ætl
aði aðeins að fjarlægja eitthvað
hvítt sem hún hafði séð á bux-
unum, sagði hún, en það var
lítið hvítt merki sem var saum-
að á vasann. Þar með var sam-
bandið komið á og okkur var
boðið heim. Við lofuðum að
taka þau með í ökuferð og vor
um beðnir að hitta þau á til-
teknum stað. Þau þorðu ekki
rússnesk stúlka, sem slóst
í förina á leiðinni til Finnlands.
að koma með okkur til gisti-
hússins af ótta við að lögregl-
an stöðvaði þau.
Er við komum til stefnumóts-
ins voru þar rnætt önnur ihjón
til viðbótar, sem einnig vtíd-u
koma með okktyc;. Við þrengd-
um okkur þvi sex I mini-bíl-
inn og lögðum af stað eftir göt-
urn Leningrad. — Við höfum
vitað það verra, sögðu þau
stutt og laggott.
En við kynntumst ekki ein-
göngu hjónum í Leningrad. Við
útgöngudyr neðanjarðarbraut-
FERÐALOG
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
31. jamúar 1971