Lesbók Morgunblaðsins - 23.01.1972, Blaðsíða 6

A
STRÖNDINNI
VIÐ YZTA
HAF
Framhald af forsíðu

Logrt á himni og jörðu. tJtsýni úr Kollafirði
norður á Kaldbakshorn og til Balafjalla.
Á Eyjum undir Balafjöllum. Séð heim að bœn
um frá vörinni. Hlutafélag nýtir nú hlunnindin
á Eyjum.
Jón Guðjónsson fyrrum bóndi á Kald
bak, stundar nú sportbúskap á Eyjum.
Girðingarefni, sem keniur af hafi. Þessi stafli
var á Eyjum en ámóta viðarhlaða má víða
sjá á Ströndum.
Þeii' minnispunktar, sem hér
verða tilgreindir af Ströndum,
urðu til i sumar og segir ekki
af ferðum fyrren komið var á
sólbjörtum júiídegi fyrir botn
Steingrímsfjarðar; þar kalla
menn Selströnd. Skyndilega
verða allmikil umskipti líkt og
manni hafi verið kippt afturá-
bak í almanakinu til þess tíma
er sauðkropp byrjar í túnum.
Á Bólstað er víst ekki búið
lengur, enda þótt þar mœtti
lengi skrimta á náttúrufegurð-
inni einni saman. En kannski
er þar fátt annað að hafa utan
ómældir megalítrar af silfur-
tæru vatni, sem myndar foss
ofanvert við bæinn. Hann
stendur móti suðri; samt ná
fannirnar niður á túnið á
miðju sumri, þar er varla bit-
hagi hvað þá meir. Áður en
vegurinn sveigir uppá Bjarnar
fjarðarhálsinn, er farið fram-
hjá Bassastöðum og kann ég
engar sögur af búendum þar.
En frammi á sjávarbökkunum
er allmikill steinn, kenndur við
drauginn Selkollu, sem magn-
aðist þar og var fólki til
óþurftar unz Guðmundur bisk-
up góði kom til hjálpar.
Gagnstætt því sem almennt
gerðist um drauga, gekk Sel-
kolla ljósum logum, þegar sól
skein björtust í heiði. Nú vildi
svo til að þennan dag bar
hvergi skugga á og blíðalogn-
ið útum allan fjörð, jafnvel útí
hafsauga. Allt um það var
ekkert óhreint að sjá. Sagan
um það hvernig Selkolla magn-
aðist er dálitið óvenjuleg og
sýnir, hvað það getúr haft
margháttaðar afleiðingar að
gamna sér við kvenfólk, ekki
sízt úti í náttúrunni. Svo bar
til á einum stað í þessari sveit,
að kona ól barn og skyldi
vinnumaður og vinnukona
bera það til kirkju, að það
mætti hljóta skírn. Segir
í heimildum, að er þau koma að
'Miklasteini, sem þar er nálægt
sjávarbökkunum, „gera þau ill
mannlega dvöl, leggja niður
barnið undir steininn og víkja
annan veg til saurlífis". Sem
þýðir með öðrum orðum,
að vinnumanninum hefur þótt
staðurinn hentugur til að
gamna sér smástund við vinnu
konuna og þykir engum mikið.
Hins vegar gerðust þau ólík-
indi á meðan, að barnið varð
blátt og ferlegt og innan tíðar
svo hræðilegt, að hjúin þorðu
þar hvergi nærri að koma né
heldur að snerta það. Fékk það
með tíð og tíma selshöfuð, en
gekk á menn jafnt á degi sem
nóttu og drap suma. Unz Guð-
mundur hreinsaði burtu
ófögnuð þennan með messu-
söng, krossum og vígðu vatni.
Er Selkolla þarmeð úr sög-
unni.
Áfram norður. Bjarnarfjörð-
iii' syðri tekur við norðan við
hálsinn. Þar eru fannir niður
á jafnsléttu i suðurhliðinni og
töður lítt sprottnar. En undir-
lendið innaf Klúku er fallegt
og búsældarlegt. Dalurinn er
augsýnilega snjókista. Og inn-
af skerast tveir dalir í fjöll-
in; annar þeirra er Goðdalur.
Þar hefur ekki verið búið síð-
an snjóflóðið tók af bæinn í
desember 1948. En úr því
Bjarnarfirði sleppir, tekur sá
hluti landsins við, sem almennt
er nefndur Norðurstrandir og
þangað var förinni heitið öllu
fremur. Þar heita Balar eftir
að firðinum sleppir og eru þeir
í senn langir og heldur leiðir
yfirferðar. Lítt eru þeir balar
grónir, en urð víða; hækka
fjöli og verða brattari út til
sjávarins þegar norðar dreg-
ur, þau nefna menn Balafjöll.
Á einum stað heitir Orrustu-
mýri; nafnið bendir til að þar
hafi bændur flogizt á hér fyrr-
meir. En síðan Eyjar eða Odd-
bjarnareyjar eins og segir í
Þorgils sögu og Hafliða. Bær-
inn er spölkorn frá veginum,
nær sjónum. Víkur eru þarna
hvítar af braki og rekavið og
rifnir girðingastaurar í snyrti-
legum stöflum við veginn.
Bærinn stendur á stuttu
en breiðu nesi; fjær veröur
mikið eyjakrap og bera þær
hver í aðra. Þar ku vera
slægjur og haustbeit og fleira
hlunnindakyns.
Heima á Eyjum hitti ég Jón
bónda Guðjónsson; þar voru
bátar i fallegri vör niðuraf
bænum og urmull af netum í
hlaðvarpanum. Jón er svipmik-
ill kall og reynir að vera dul-
arfullur, þegar hann reykir
pípuna og þóttist vera á móti
myndatökum. Ég sá um leið, að
hann langaði mest af öllu að
ég tæki af honum mynd, svo ég
gerði það. Hann kvaðst hafa
komizt í blöðin áður, mig minn-
ir í Tímann. Jón kvaðst ekki
vera beinlínis bóndi, en öllu
fremur sportmaður. Hann hafði
áður búið norður í Kaldbak,
en aðrir sportmenn fengu auga
stað á veiðirækt.un þar og Jón
seldi þeim jörðina. Aftur á móti
er hann í hlutafélagi, sem á og
nýtir hlunnindin á Eyjum.
Þeir eiga tveir saman helming
jarðarinnar, Jón og Ingimund-
ur verkstjóri hjá Eimskip. En
fleiri aðilar eiga hinn helming-
inn á móti þeim.
Nú var Jón að nýta náttúru-
gæðin; það er selveiði á vorin
og talsvert varp. Reki? Ekki
til muna, segir Jón; aðeins smá-
reytingur. Girðingarviðurinn
er allur seldur, það er ekki
hægt að fá spýtu. En svo sem
eina fallega rótarhnyðju?
Ekki fráleitt; Jón kvaðst vita
af þokkalegum rótarkylfum
útum eylendið; hann skyldi
huga að þvi við tækifæri. Ég
kom ekki í bæinn. Þar virtist
ekki vera margt manna. Og
húsin heldur hrörleg. En vör-
in niðraf«hænum var þeim mun
fallegri.
Spölkorn norðan við Eyjar
skagai' snarbratt fjall fram-
undir sjóinn; þar heitir Kald-
bakshorn og Kaldbakskleif
litlu innar. Kleifin er mikill
urðarhaugur og stendur málað
á skilti, að hætta sé á grjót-
hruni, enda þótt Gvendur
biskup hafi blessað allt þetta
grjót í bak og fyrir á sinni
tið. Þar heitir Ófæra, sem tæp-
ast er.
Sú ófæra tefur menn eklci
til muna lengur, en Kaldbaks-
víkin blasir við og ber nokk-
urnveginn nafn með rentu.
Svöl eru fjöllin og fjaran, ís-
blá er víkin og gras af skorn-
um skammti. Kaldbak, land-
námsjörð önundar tréfóts,
stendur norðanvert við vikina
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
23. jcinúar 1972