Lesbók Morgunblaðsins - 16.09.1973, Blaðsíða 4

Að höfðatölu eru Norðmenn
lítil þjóð, en eiga þó fjórða
stærsta kaupskipaflota heims,
næst á eftir Japan, Bretlandi og
Líberíu, en undir „hagræðis-
fána“ hins siðasttalda sigla skip
frá öllum heimshlutum. Skipa-
stóll Norðmanna, um 22 milljón-
ir brúttótonna, er 9% af öllum
kaupskipaflota heimsins.
Lestarrúm þessa flota er langt
umfram þarfir heimalandsins; á
ári hverju flytja skipin fjórum
sinnum meira en heildarinn-
flutningi Noregs nemur. Olíu-
flutningaskipin ein geta flutt 21
milljón tonna af olíu en Noregur
þurfti aðeins að flytja inn 8.8
milljónir tonna af eldsneyti árið
1971. Raunar siglir meirihluti
norska kaupskipaflotans alls
ekki á heimahafnir — 92%
skipanna flytja aðeins vörur
milli annarra landa.
Spurningin um hvernig svo
litlu ríki með aðeins 4 milljónir
íbúa hefur tekizt að hasla sér
svo stóran völl í alþjóðasigl-
ingum veldur oft djúpri um-
hugsun, jafnvel hjá Norðmönn-
um sjálfum. En svörin koma þó
um síðir, eitt og eitt í einu. Hafið
meðfram strandlengjunni, þar
sem byggð hefur ávallt verið
þéttust í Noregi, er enn í dag
mikilvægasta samgönguleið
margra byggðarlaga. Einkum í
norðurhluta landsins eru hin
veglausu öræfi sambands- og
samgöngutálmi. Járnbrautin
nær ekki lengra en til Bodö og í
norðurhlutanum minna þjóð-
vegirnir meira á slóða þó að þeir
teygi sig yfir hundruð mílna.
Noregur er aðskilinn frá inn-
löndum Svíþjóðar af háum fjall-
görðum og norska þjóðin hefur
einatt hneigzt meira til vesturs.
Er víkinganna hefur verið
minnzt svo sem skylt er, en þeir
sigldu frá Noregi og komust til
Islands, Grænlands og jafnvel
til Nýfundnalands, er vert að
geta þess að siglingahefð Norð-
manna á sér þó nokkuð eldri
uppruna.
Lífshættir þeir, sem náttúran
hefur búið landsmönnum, hafa
orðið að dyggðum í tímans rás,
voldugu vopni í efnahagslegri
alþjóðasamkeppni. Flutnings-
gjöld með norskum skipum
námu á síðasta ári 4,5 milljörð-
um norskra króna — slík upp-
hæð er óumræðilega mikils virði
landi, sem svo mjög er háð inn-
flutningi. Siglingahefð þjóðar-
innar hefur til þessa dags
skapað í kringum sig afburða
„sjómennsku-umhverfi", ef svo
Eftir Andreas Oplatka
má að orði komast til að lýsa
stað, sem ekki á aðeins yfir að
ráða skipafélögum heldur
einnig fyrsta flokks skipasmíða-
stöðvum og skyldum iðnaði,
sjóvátryggingafélögum og
færum skipamiðlurum, sem
þekkja heimsmarkaðinn.
Svæðið kringum Oslóf jörðinn er
slíkt „umhverfi". Þegar svo
hagar til er fámennið kostur — í
litlu þjóðfélagi, þar sem sér-
fróðir menn á hinum ýmsu svið-
uln sjómennskunnar þekkjast
allir innbyrðis, er tiltölulega
auðvelt að koma á samvinnu á
meðal þeirra aðila, erstandaað-
siglingáiðnaðinum.
I norska skipaflutningasam-
bandinu eru 325 skipafélög, öll í
einkaeign. Gagnstætt banda-
ríska kaupskipaflotanum til
dæmis, hafa norsk skipafélög
aldrei farið fram á eða þegið
ríkisstyrk. Hin víðtæku áhrif
norska kaupskipaflotans skyldu
skoðuð út frá þessari forsendu.
Norðmenn halda því sjálfir
fram, að velgengni sína eigi þeir
í raun að þakka þörfinni á að
standa á eigin fótum. Stærð
skipafélaganna er mjög misjöfn
allt frá risafyrirtækjum með
50—60 skip niður i mörg félög
sem aðeins eiga eitt skip hvert.
Þrátt fyrir harða samkeppni
hefur minni félögunum fram að
þessu tekizt að halda sfnu.
í byrjun þessa árs áttu Norð-
menn 2882 skip yfir 100 tonn að
stærð. Af þeim voru strand-
ferðaskip og fiskiskip flest, eða
1577 en þau voru þó samanlagt
aðeins .600.000 brúttótonn. Hins
vegar eru farskipin 1305 að tölu
um 22 milljónir tonna. Um 47%
þessa flota eru olíuflutninga-
skip og 28% skip til þess gerð að
flytja lausan farm. Farmurinn á
alþjóðaflutningaleiðum er mest-
megnis olía, málmgrýti, korn og
kol. Það, sem enn er ótalið af
norska skipaflotanum eru skip
byggð til flutninga á sérstökum
vörutegundum, venjuleg vöru-
flutningaskip, ferjur og svo
glæsileg farþegaskip. Norski
kaupskipaflotinn er einn hinn
nýtízkulegasti í heimi en meðal-
aldur skipanna er talinn 6,6 ár á
tonnið. Tvö stærstu skipin, sem
nú sigla undir norskum fána eru
systurskipin Fabian og Julian,
285.000 tonn hvort og með 39
manna áhöfn.
Þetta er lauslegt yfirlit yfir
framfarir siðustu ára. Sjómaður
nútímans er ekki lengur heims-
ferðalangurinn, umkringdur
rómantísku ljósi, heldur vel-
þjálfaður, vellaunaður tækni-
legur sérfræðingur. Meðal-
tekjur norskra sjómanna á
kaupskipáflotanum eru allmiklu
hærri en tekjur iðnaðarmanna í
landi. Mánaðarlaun skipstjóra í
millilandasiglingum eru um
116.000 isl. kr., fyrsti stýrimaður
hefur kr. 97.000.00, vélstjóri ísl.
kr. 87.700.00 og háseti kr.
47.880.00. Þessi laun byggjast á
4214 stundar vinnuviku. Sjó-
mönnunum ber fjögurra vikna
orlof á fullu kaupi og frítt far
heim eftir níu mánuða þjónustu.
Skipafélögin kvarta nú yfir því
að þrátt fyrir þessi vinnu-
skilyrði hafi norskir æskumenn
ekki lengur nægan áhuga á sjó-
mennsku. Af þeim 40.000 sjó-
mönnum, ;sem nú eru á norska
kaupskipaflotanum, eru 30.000
norskir en afgangurinn Asíu-
búar, Spánverjar og menn frá
öðrum Evrópuþjóðum.
Hver sá sem virðir fyrir sér
höfnðborg Noregs, glampandi í
sumarsólinni og skipin á Osló-
firði á leið út á opið haf, hneigist
til að líta á sjómennskuna sem
fagurfræðilegt fyrirbæri, fagurt
mannlíf. Slíkt sjónarmið gefst af
efstu hæð byggingar í eigu
félagsins „Norske Veritas“. En
skoðunarferð um þessa bygg-
ingu gefur leikmanninum
nokkra hugmynd um þá skipu-
lagningu, það efnahagslega,
stjórnunarlega og skipulagslega
framlag, sem liggur að baki
hverju nýju skipi sem hleypt er
Frajmh. á bls. 16
„Christian Radiehe“ þjálfun-
arskip, við akkeri í Oslóarhöfn.
Olíuskipið „Synia" sem er 226
þúsund tonn að stærð. Það er
eitt stærsta og bezt búna skip
sinnár tegundar í heimi.