Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1974, Blaðsíða 3

Sildarvarkunarstóðin á Bakka við.Siglufjörð Húsið til
vinstri var notað fyrir skrifstofu og Óskar Hatldórsson
bjó þár einnig. I ishúsinu var sild fryst til beitu, mest
fyrir Faxaflóaverstöðvar. Íbúðarhúsið á bakvið er Bakki,
þar sem Guðmundur konsúll Færeyinga bjó. Hér er
tunnulagerinn kominn á planið og söltun hafin.

persónuleika og viðurkenndu
þrautseigju og dugnað. — En
bryggjurnar eru tilbúnar, enda
eru sildarbátarnir farnir út á mið-
in og koma vonandi bráðlega með
feita og faliega síld. — Síld-
in er ttifrandi. likt og
gullið i Ameriku og Siglu-
fjiirður minnir á „Clon-
dyke". — 1‘essai' tvær sild-
arverksmiðjur, sem hér eru
starfræktar, eru eign útlendinga,
Þjóðverjans dr. Paul og, Norð-
tnannsins Sören Goos. Það eru
„dapgrísar,, á síldinni, hún hækk-
ar og lækkar í veðri eftir því,
hvernig veiðist og kaupin gerast á
eyrinni.
Mikil atvinna hefur veriö und-
anfarna viku, snurpunótabátarn-
ir hafa komiö að landi með full-
fermi og reynt hefir verið aðsalta
sem mest, stundum unnið og vak-
að tvo sólarhringa samfellt. —
Kvenfólkið hefir fallið i yfirlið
yfir síldartunnunum og hið ötula
starfslið Óskars á Bakka, jafnl
inni á skrifstol'um sem úti á plani,
hefirlagt fram alla krafta sina. —
Eg hrærði krydd i Sviþjóðarsíld-
inni og vaknaði oft við það, að ég
var að falla afturábak frá troginu,
þrátt fyrir hina góðu og sterku
lykt af kryddinu. — Þetta er mun
harðari vinna en gerðist i sveit-
inni, en hún er meira spennandi,
og vinnugleði virðist almennt
vera rikjandi. — Menn gera sér
jafnvel Ieik að því að velta tómum
tunnum, fara i kappakstur. — En
kaupið er 1.15 kr. á klukkuslund,
jafnt á nótt sem degi, og 0.75
(sjötíu og fintmaurar) eru greidd-
ar fyrir uppsaltaða tunnu. —
Teófanýsígaretturnar" kosta líka
1.25 krónur pakkinn, en ungl-
ingar nota ekki tóbak.
Það fór eins og mig grunaði,
hvað fæðið snerti. — Uppistaðan í
því er ólseigt Argentínusaltkjötog
kringlur eru hafðar með kaflinu.
— Oskar étur þetta með okkur
verkamönnunum og situr við
sama borð. — Eg vorkenni þeim
tannfátæku. — Einn var rekinn
frá borðinu, vegna þess að hann
skipti um bita, hann ætlaði að
næla sér i mýkri kjötbita. — Það
er harka og seigla í öllum hlutum
hér, einnig vinnuharka. — Óskar
er driffjöðrin i öllu og virðist
hann fylgjast með hverri
hreyfingu manna, bæði nótt og
dag, og hvar sem hann er staddur
i það og það sinn. — 1 landlegum
eru haldin braggaböll, og þótl
húsaskjólið sé óvistlegt báru-
járnsskúr, má enginn dansa með
húfuna á höfði sér. — Öskar rek-
ur hvern mann út, sem ekki hlýð-
ir settum, reglum. — Einnig eru
haldnar veizlur og þá er Guð-
mundi gamla á Bakka boðið. —
Hann býr hér uppi á bakkanum,
sagður konsúll Færeyinga, enda
hefir hann gert þeim margan
greiðann. — Hann er góður karl,
gráskeggjaður, „brúkar upp í sig"
og japlar á sömu skrotuggunni
vikuin saman, reyndar vefur
hann snæri um tugguna til
drýginda. — Hún Herta frá isa-
firði leikur á mandólín og ég á
harmóníkkuna í þessunt hófum.
— Svo þegar færi gefst skrepp ég
út í reknetabraggann og fæ mér
aukabita hjá henni Júllu ráðs-
konu. — Ilún býður upp á heima-
bakaðar kökur.
Nú hefir snurpinótarsíldin
brugðizt, vonum fyrr, og flestir
bátar eru komnir á reknetaveiðar.
— Það eru eflaust á annað hundr-
að bátar. — Möstrin á þeim eru
eins og skógur, þegar þeir sigla út
fjörðinn á kvöldin. — Það varð
lika árekstur á milli tveggja báta
um daginn og tveir menn
drukknuöu. — Ég lánaði einum,
sem af komst, skóna mína og bux-
ur og fannst ég hafa tekið sntá
þátt í björguninni.—
Þrátt fyrir marga reknetabáta,
sem leggja hér upp, vantar hús-
bóndann minn slld í tunnurnar.
— Þegar hann fréttir af skipi á
innleið með sild, lætur hann mig
róa með sig út á fjörð, stöðvar
skipið og fer með wiskyílösku
upp i brú til skipstjórans, geíur
hásetanum Teófaný, og eftir
andartak er skútan komin upp að
Bakkabryggju og byrjað að landa
i síldarkassana. — Þannig varþað
með togarann Jón forseta. — Sölt-
un'sildar var hafin úr honum, en
þá kom Gottfredsen sildarkaup-
maður neðan úr bæ og sagðist
eiga forkaupsrétt að sildinni úr
forsetanum. — Öskar var ekki á
sama máli og liélt áfram að landa
og salta, en sagði bara „þegiðu
Gotti". — Einar frá Flekkudal,
framkvæmdastjóri togarans kom
Ilka, en engu varð um þokað.
Þegar Gottfredsen gekk upp
bryggjuna grét hann söltum tár-
um. og skvetti til beggja handa. —
þá duttu mér i hug hendingar
fjórar: ....Síldin er silfur hafs-
ins/, sumarið okkar von/. Þegar
Gottfredsen grætur/, gleðst Osk-
ar Halldórsson/. —
Þannig er barizt um hvern síld-
arfarm i salt, en sjómenn og út-
gerðarmenn verða að vera komnir
upp á náðina hjá dr. Pattl og Goos
með löndun og sölu „gúanósildar-
innar". — Ungir sjómenn reyna
lfka að skapa sér aukatekjur af
síldinni. — Eitt kvöldið seldu þeir
Óskari nokkrar tunnur af saltsild.
sem þeir höfðu komið fyrir neðst
á bryggjunni, sögðust hafa saltað
i þær um borð í bát sinum. —
Næsta morgun, þegar við veltuin
tunnunum upp á plan kom i ljós,
að á botninum, sem niður sneri
stóð skýrum stöl'um „Ö.H." —
Óskar sagði aðeins: „Bannsettir
prakkarar eru nú þetta," og hló
um leið.
En nú er komin hreyfing á
heimamenn með að byggja ís-
lenzkar sildarverksmiðjur. —
Magnús Kristjánsson (síðar fjár-
málaráðherra) er daglegur gestur
á Bakka á timabili. Astæðan er
brennandi áhugi Öskars á þessu
málefni. —Sildarverksmiðjurrík-
isins eru sem sé i fæðingu.
1 landlegum er glaumur og
gleði i kaupstaðnum, ef gleði
skyldi kalla, — þar er dansað og
drukkið, og islendingar og Norð-
menn slást upp á lff og dauða,
jafnvel með hnifum. — Norð-
menn þeir, sem hafa verið dólgs-
legastir, eru settir i tugthúsið,
sem er vægast sagt bæði lekt og
ljótt. — Reyndar hrópa þeir á
landa sina i gegnum götin, og þeir
koma frá borði úr skipum sínum
fjölmennir og leysa fangana úr
haldi með þvt að brjótast inn i
kofann. — Stólbökin í Biókaffi
hjá Thorarensen, sem öll voru ný
og heil í vor, eru öll á bak og burt
eftir nokkrar landlegur. — Menn
afgreiða sig gjarnan sjálfir að
næturlagi i apótekinu á heimili
hans. — Harmonikkuböll eru
haldin i „Valhöll" og þar spilar
Óli „einfætti" á nikkuna af mik-
illi leikni. — Eg get horft og
hlustað á hann kvöld eftir kvöld.
— Stundum fæ ég að taka i hana
og spila þá „Den nveste Bonde-
vals" eða „Stvremandsvalsen". —
Annars bannar húsbóndinn
mér að fara i bæinn að kvöldi til,
nema i fylgd með fullorðnum. —
Eg fékk þó leyfi til þess að spila á
balli hjá Morten i Hóaldsbragga
eina nóttina með því skilyrði, að
allir þátttakendur fylgdu mér út
að Bakka að loknum dansleikn-
um, sem þeir og gerðu. — Það var
komið haust, og einn af starfs-
mönnunum á Bakka hafði dottið
fram af planinu fyrir fáum dög-
um og rotazt. — Það gerðist að
næturlagi í norðanstormi og rign-
ingu, planið var sleipt af síldar-
grút og þvi hættulegt að ganga
framhjá lunnustaflanum. seni
náði næstum fram á brún.
Svo eru einnig ýmsar aðrar
hliðar á Siglufirði. — Bærinn er
fallegur og vel skipulagður. —
Strákahyrna. Hvanneyrarskál-
in og Hólshyrnan innramma það
skipulag, sem mér er sagt, að séra
Bjarni Þorsteinsson tónskáld á
Hvanneyri hafi framkvæmt ásamt
mörgu öðru bænum i hag. —
Bæjarbúar eru glaðværir og höfð-
ingjar heim að sækja, og það
mætti segja mér, að þeir yrðu
vegna allra hluta fegnastir. þegar
góðri síldarvertið lýkur. —
Bakkaheimilið kaupir ntjólk á
Hvanneyrarbúinu, en „barna-
pían" á Bakka er á balli svo ég er
sendur til þess að sækja mjólkina.
— I gegnum dyragættina sé ég
séra Bjarna. þar sem hann situr
við hljóðfærið sitt og er að semja
lag. — Hvaða lag veit ég ekki. —
En eftir á að hyggja. var það ekki
Kirkjuhvoll? — Ég geng heim að
Ba'kka yfir Hvanneyrarhæðina í
Kvöldhúminu. — Guðmundur
gamli sagði ntér. að hér byggi
huldufólk, og það fer hrollur um
mig. — Ég veit ékki. hvers vegna.
ég er vist hálf hræddur. þótt ég
viti. að hér eru niiklu ntinni
hættur en niðri á Biókaffi og
Gránugötu.
Það haustar að og fennir i fjöll
og fótspor þeirra. sem á einn og
annan liátt settu svip sinn á þenn-
an bæ. — Siglufjörður er vaxandi
framleiðslubær, miðstöð, þar sem
íslenzkur- andi og hraustar
hendur munu vinna friðsælt og
þjóðnýtt starf. — Það er ánægju-
legt að hafa verið 17 ára á þessu
timabili. með sveitarómantikina
að bakhjalli og þátttakandi i bú-
störfum. en áheyrandi og horf-
andi að uppbyggingu islenzkra
atvinnuvega og söngvagerð séra
Bjarna á Hvanneyri.
Júlfus Þörðarson.
©