Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1974, Blaðsíða 12

Ég ljóstra sennilega ekki upp
neinu leyndarmáli, þótt ég
láti þaó t'júka iiér, að Japanir séu
allmargir. Þeir eru raunar 500
sinnum fleiri en við mörlandar, á
landi, sem aðeins er þrisvar sinn-
um stærra en okkar. Þar á ofan
kemur, að vegna mikils hálendis
eru aðeins 20% þessa landsvæðis
sæmilega nýtanleg. Þú kemst því
fljótt i snertingu við mannlífið í
Japan, að ekki sé nú talað um, ef
þú tekur þér ferð með lest í Tokyo
um fimmleytið. Þá kemst þú í
ákaflega nána snertingu við
Japani.
Mín fyrsta lestarferð var ein-
mitt um þetta leyti. Það var mesta
míldi (eða böl, eftir því hvernig á
það er litið), að ég kafnaði ekki
þar og þá. Það, sem varð mér til
bjargar var, að min öndunarfæri
skaga nokkuð upp úr sambærileg-
um líffærum innfæddra. Mér var
unt stund hugsað til þvögu einnar,
sem myndast fyrir utan Sigtún á
laugardögum kl. 11.
Á hverri brautarstöð bárumst
við út úr lestinni með straumn-
um, þótt slíkt væri alls ekki
meiningin og vorum komnir all-
langt niður eftir brautarpallinum,
áður en við tókum að sogast að
lestinni á ný. Farþegarnir notuðu
þetta ferðalag um brautarpallinn,
áður en þeir bárust aftur inn í
lestina, til að birgja sig upp af
súrefni, nægu til að endast að
næstu brautarstöð. Tveir troðar
stóðu við dyrnar og tróðu á
fólkinu, sem stóð út úr lestinni,
svo hægt yrði að loka. Ég viðhafði
víst enga sunnudagaskólafrasa,
meðan ég reyndi að toga regnhlíf
samferðamanns míns út úr
vinstra eyranu. Vinur minn
reyndi þó að telja í mig kjark.
„Þetta er nú ekki mikið, komdu í
vetur, þegar allir eru hlýlega
klæddir og skólarnir í fullum
gangi."
Byggt upp og niður
Það er yfirleitt til siðs að
byggja borgir út og suður. Þaðgat
nú verið, að Japanir hefðu eitt-
hvað við þessa aðferð að athuga.
Þeir byggja nefnilega upp og nið-
ur. Með hverju árinu, sem líður,
hækka háhýsin og loftbrýrnar og
neðanjarðarumferðaræðarnar og
bílastæðin dýpka og stækka. í
Ginza-verzlunarhverfinu í Tokyo
ná verzlanirnar jafnvel margar
hæðir niður í jörðina. Allar þess-
ar spilaborgir eiga að standast
jarðskjálfta, stóra og smáa, að
sögn spekúlantanna, og er
vonandi, að þeir hafi rétt fyrir
sér, því jarðskjálftar eru viku-
legir atburðir í Japan. Samkvæmt
eigin rannsóknum eru slíkir kipp-
ir i jarðskorpunni algengastir um
það leyti, sem maður vaknar á
sunnudagsmorgnum. Þetta er
dagsatt, þó ég efist um, að nokkur
trúi þvi.
í stað þess að taka lest, getur þú
setzt upp í bílinn þinn og jafnvel
ekið honum nokkra metra áður en
þú lendir i umferðarhnút. Og svo
máttu hafa það að dúsa í honum
langtimum saman í dimmum og
mollulegum neðanjarðargöngum.
Þá er öllu skárra, að verða inn-
lyksa á einhverri af þessum
háloftahraðbrautum, sjá umferð-
ina mjakast áfram á mörgum
hæðum fyrir neðan og horfa á
einkaritarann, sem er að spasla
sig í framan uppi á 8. hæð í einu
af háhýsunum, sem liggjá með-
fram vegakerfinu. Það hlýtur að
vera ömurlegur dauðdagi að
verða undir tíu hjóla trukk með
tengivagni inni i stofu hjá sér á
10. hæð. Og þarna teygir hann
Búdda hausinn upp á milli ak-
brautanna, og þegar kikt ‘er niður
sést, að þar er líka klaustur mitt í
umferðarþunganum. Svo mjakast
maður nokkra metra áfram og
Japaninn hristir höfuðið: „Ég skil
ekkert í allri þessari umferð á
þessum tíma dags,“ en þetta segir
hann alltaf.
Og svo þarf að leggja bilnum á
dýrum neðanjarðarstæðum eða
honum er staflað upp ásamt öðr-
um járnhrossum i þar til gerðum
háhýsum. Viða í miðborg Tokyo
má sjá í fæturna á bílstjórum
gægjast upp úr vélaropinu á
glæsilegum einkabilum. „Gat það
verið, að allir þessir glæsilegu
bensínsvelgir hefðu tapað heils-
unni svona gjörsamlega i miðri
umferðarþvögunni," spurði ég.
„Þeir eru að þykjast, húsbóndinn
hefur þurft að bregða sér inn og
bíllinn er ólöglega staðsettur,“
var svarað. í Japan hefur stór
þjóð lært að lifa í litlu landi.
4 ««
i-tli,
tzo)-?
li ~?
Söguhetjurnar í jap-
önsku myndablöðunum
ýta undir aðdáun þar-
lendra á stórum augum,
fölu andliti og Ijósu hári.
Þetta hlýtur að hafast.
Ungir og hraustir menn eru
ráðnir til að troða fólki í
lestirnar.
Kamikaze.
Eins og á svo mörgum öðrum
sviðum hafa Japanir þröað sínar
eigin óbrigðulu aðferðir við að
setja saman heimilisföng. Þeirra
aðferð er sú að númera engin hús,
og ef þeir gera það, sem þó heyrir
til undantekninga, númera þeir
húsin eftir aldri eða með teninga-
uppkasti. Hins vegar skipta þeir
borgum í hverfi og hverfum i
einingar, og þegar þú ert loksins
búinn að hafa uppi á staðnum,
sem þú ert að leita að, kemstu að
því, að heimilisfangið, sem þú
hefur undir höndum, getur allt
eins átt við ein tuttugu hús. En
japanskir lögregluþjónar vita vel
um þetta vandamál og komast að
hinu sanna með því að hringja í
símanúmerið, sem af skiljanleg-
um ástæðum er ávallt látið fylgja
heimilisfanginu.
Það er augljóst, að þetta fyrir-
komulag veldur póstmönnum og
leigubílstjórum talsverðu böli,
sérstaklega leigubílstjórum þó,
sem taka gjald riflðað við vega-
lengd en ekki tíma. Hér er senni-
lega komin skýringin á þeim
svinslega djöfiaakstri, sem gert
hefur þá heimsfræga. Einkum
hefur mönnum vaxið í augum hin
sérstæða túlkun þeirra á tilgangi
umferðarljósa, en á undanförnum
árum hefur pólitíið beitt sér gegn
þessum bandvitlausa akstri með
talsverðum árangri. Öfáir
útlendingar hafa stigið skjálfandi
og löðursveittir út úr leigubílun-
um eftir sína fyrstu ökuferð í
gegnum Tokyo, þar sem bfl-
stjórarnir höfðu ekið á ofsahraða
á milli smárra og stórra farar-
tækja, sem nálguðust úr öllum
áttum. En nú eru þeir tímar liðn-
ir, þegar fyrsta setningin, sem all-
ir lærðu við komuna tíl Tokyo
var: „Motto yukkuri" eða
„HÆGAR! HÆGAR!“