Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1977, Page 17

r
"\
Klerödíens
umdaglegt líf
Miðilsfundur
HANN hafði verið merkur
bóndi fyrir norðan. Af búsýslu
hans og auðlegð höfðu farið
sögur. Þó var hann kunnastur
af áhugaefnum sfnum eins og
laxveiðum. Hver hafði heyrt
um annan stórbónda úr Húna-
vatnssýslu, sem keypti sér jörð
við Hvftá í Borgarfirði til að
geta stundað þar laxveiðar?
Karlarnir í sveitinni sögðu, að
hann væri ekki til að kimsa að.
Hann lét hendur standa fram
úr ermum, kom miklu f verk og
virtist hafa tfma til alls. Það
var ekki Ifkt honum að snúldra
við eitt eða neitt. Þeir kölluðu
hann kapitalista. Auðvitað
þótti honum það gott, þvf að
hann vildi ekki lfkjast neinum
fremur en Einari Benedikts-
syni, eða var það ekki hann sem
sagði. Mér er enginn dauðdagi
samboðinn nema heimsendir.
Hann var trúaður maður og
sagt var að hann gerði guði orð,
ef mikið lá við. 1 eðli sfnu nátt-
úrubarn.
Enda þótt hann hefði aflað
sér fjár, breytti það ekki innsta
eðli hans. Sfzt af öllu hreykti
hann sér yfir hégómlegum
hlutum. Og manngreiningarálit
var honum framandi. Aðeins
einu sinni var sagt, að honum
hefði brugðið, það var þegar
hann heyrði þessi orð höfð eftir
Þórbergi Þórðarsyni: Það eru
aðeins tvær tegundir manna
sem koma ekki fram hjá miðl-
um: annars vegar þeir sem fór-
ust f atómbombunum f
Hirosfma og Nagasakf — og svo
stækir kapitalistar. Þetta hefur
sagt mér sérfræðingur minn
f hagnýtum eilffðarmálum,
Sigurður Jónasson, forstjóri,
sem hefur gefið mér nokkur
trúnaðarfull klerádfens um
daglegt Iff framliðinna.
En hann reyndi að láta þessi
ummæli eins og vind um eyru
þjóta. Hann hafði fmigust á
spfritisma og var sannfærður
um að samskipti þessa heims
og annars væru bundin bæn-
inni. Hugsanir hans og áhuga-
mál voru af þessum heimi.
Voru, sagði ég, því að nú er
hann dauður. Það gerðist með
þessum hætti:
Hann var staddur í Reykja-
vík. Erindi hans til höfuð-
borgarinnar var að selja út-
lendingum laxveiðileyfi. Ilann
var útsjónarsamur og vildi sjálf-
ur sjá um viðskipti sfn. Skáldið
sem vitnað var tii hafði glætt
með honum þrá til að sýna að
unnt væri að lifa góðu lffi á
landinu. Þeir höfðu þekkst vel,
þótt þeir væru ólfkir og aldurs-
munur nokkur. Aldrei hefði
honum dottið f hug að lýsa ánni
sinni fyrir útlendingum eins og
skáidið mikla gerði: að hún
væri svo full af laxi að hægt
væri að ganga yfir hana þurr-
um fótum.
Nú hafði hann gengið frá
samningum og efndi lil veizlu
af því tilcfni. Þar voru saman
komnir örfáir vinir hans, og svo
auðvitað útlendingurinn sem
undirritaði samninginn. Allt
fór vel fram. En skyndilega
hneig höfuð hans fram á bring-
una. Er eitthvað að, Sigurður?
spurði sessunautur hans, þvf að
hann hét vfst Sigurður, þó að ég
muni ekki f svipinn hvers son
hann var. Hann svaraði ekki.
Þeir náðu f lækni, svo var hann
borinn út.
Síðar skýrði hann sjálfur svo
frá að meðan á þessu stóð
horfði hann undrandi á það
sem fram fór. Reyndi jafnvel
að gera þeim skiljanlegt að það
væri ekki hann, sem sæti þarna
og hneigði höfuð. Af einhverj-
um ástæðum virtust þeir ekki
taka eftir honum. Það gat hann
ekki skilið. Þegar Ifkaminn var
borinn út og hinir voru farnir,
settist hann við borðið, einn og
yfirgefinn, og reyndi að finna
skýringar á þessu undarlega
fyrirbæri. Það var engu Ifkara
en þeir héldu að hann væri
dauður. En hann vissi betur.
Af einhverri óskiljanlegri
ástæðu flæktist hann um gegn-
um miðil. Þeir sem viðstaddir
vóru miðilsfundinn, heyrðu
hann undrast að hann kæmist
ekki upp í Borgarfjörð hvernig
sem hann reyndi. Það er engin
ferð, sagði hann. Hann sagði að
margt hefði verið sér öndvert
upp á sfðkastið og honum Ifkaði
ekki framkoma fólks, allra sfzt
vina sinna. Þeir hefðu yfirgefið
sig og látið ofsjónir hlaupa með
sig f gönur. Hann hafði horft
undrandi á framkomu þeirra.
Það var ekki fyrr en hann
sagðist ekki komast upp í
Borgarfjörð nema f einhverju
farartæki að þeir áttuðu sig. Þá
sagði einhvur: Þú þarft ekki
farartæki. Jú, vist þarf ég
farartæki, þráttaði hann.
llvernig á ég annars að kom-
ast? Þú getur komizt upp f
Borgarfjörð með þvf að hugsa
að þú sért þar. Iivernig má það
vera? spurði hann undrandi.
Þú ert farinn, sögðu þeir. Far-
inn, við hvað eigið þið? Dauður.
Ég, dauður, nei þakka ykkur nú
kærlega fyrir, ég læt ekki segja
mér hvað sem er.
Viðstaddir ftrekuðu að hann
skyldi hugsa sér, að hann væri
kominn upp f Borgarfjörð eða
þá norður í Húnavatnssýslu, ef
hann vildi heldur. llann sagðist
að lokum skyidu athuga málið,
kvaðst þó heldur vilja fara
norður ef hann kæmist a annað
borð, þvf að hann vildi hitta
konu sfna að máli.
Annað bar ekki til tfðinda á
fundinum.
Nú líður að næsta fundi. Þá
kom hann aftur gegnum miðil-
inn og sagðist hafa verið heima.
Það hefði orðiö eins og þeir
hefðu sagt. Sér hefði að vísu
þótt skrftið að enginn virtist
taka eftir honum, hvernig sem
á því stæði. Það er eins og allir
í kringum mig séu dauðir, sagði
hann. Þeir Ifta ekki við mér, sjá
hvorki né heyra. Enginn á
heimilinu yrti á mig og konan
virti mig ekki viðlits, þegar ég
kom. Nú hlýturðu að skilja,
sögðu þeir, að þú ert farinn.
Farinn, endurtók hann jafn-
undrandi og á fyrri fundinum.
Þú ert dauður. Merkilegt að þið
skulið sffclldlega tönnlast á
þessu, sagði hann. Og það var
eins og hann sárvorkenndi
þeim. Það er annars undarlegt
að þetta er nákvæmlega það
sama og hann Björn gamli
Jónsson, ritstjóri er alltaf að
reyna að telja mér trú um. En
hann var nú orðinn svo ruglaö-
ur, karlgreyið, þegar hann fór
yfrum.
I
I
1
J