Lesbók Morgunblaðsins - 07.08.1977, Qupperneq 8

Þjöðgarðar ReykjavTkur
FRÖÐLEIKSFÖR
HEIÐMÖRK
Hversu margir Reykvíkingar þekkja þjöögarö sinn og
hversu margir fara þar um ön sambands viö nöttúruna?
Effir Þuríði J. Árnadötfur
Er menningargildi útivistarsvæðisins i eiðmörk
vanmetið? Ekki er mér grunlarust um að svo sé.
Almenningi er að visu kunnugt að þar er fengist
við trjárækt og uppgræðslu lands en minni gaum-
ur er því gefinn að skógrækt, landgræðsla og
mannrækt eru nátengdir menningarþættir, ekki
síst í okkar landi. Á yfirstandandi „stein"-öld
heyrast háværar raddir um sambandsleysi manns-
ins við náttúruna. í Heiðmörk stendur borgar-
búum til boða að komast i beint samband við sitt
eigið land með iítilli fyrirhöfn. Þar bíður foreldra
og annarra uppalenda gullið tækifæri til að kenna
börnum sinum náttúruvernd, að hafa ánægju af
gróðri ög fuglalífi og veita athygli þjóðlegum og
sérstæðum þáttum í landslagi og staðháttum.
Til þessa hafa kynni min af Heiðmörk verið, að
ég hygg dæmigerð fyrir meirihluta þeirra, sem
þangað koma, þ.e. þeir aka um og horfa hugsun-
arlitið út um bilglugga eða hreiðra um sig i
skjólgóðri laut og þegar best lætur, fara i stuttar
gönguferðir með fjölskyldunni. En gönguleiðir eru
ekki eins áhugavekjandi þegar enginn ber kennsl
á örnefni og tiltölulega fáir trúi ég að leggi leið
sína upp á hjallabrún ofan Sneiðinga til að horfa
frá hringsjánni þar. Flestir fara svo heim án þess
að komast i persónulegt samband við náttúruna
og umhverfið, ef svo má að orði komast.
í þetta sinn er ætlunin að lita Heiðmörk frá öðru
sjónarhorni en venjulega. Vilhjálmur Sigtryggs-
son, framkvæmdastjóri Skógræktarfélags Reykja-
víkur ætlar að vera leiðsögumaður í stuttri öku- og
gönguferð um þann hluta Heiðmerkur, sem opinn
er fyrir umferð í miðjum maimánuði. Vilhjálmur
hefur starfað hjá Skógræktarfél. Rvikur frá því
hann lauk námi sem skógræktarfræðingur árið
1953 Hann tók við framkvæmdastjórn félagsins
eftir Eínar G. E. Sæmundsen fyrir um það bil 7
árum. Hann hefur því jafnframt yfirumsjón með
Heiðmörk og mun manna best kunna skil á því
hvers má vænta af útivistarsvæðinu i náinni
framtið og hvernig uppbyggingu þar er hagað
með almenningsafnot í huga.
Starfsemi Skógræktarfélagsins
Á meðan við ökum eins og leið liggur austur að
Hólmsárbrú lýsir Vilhjálmur starfseminni í Heið-
mörk í stórum dráttum:
— Skógræktarfél. Rvikur hefur allan veg og
vanda af framkvæmdum við svæðið en það er
eign Reykjavikurborgar að undanskyldum hluta
Vífilsstaðalands, sem Skógræktarfél. hefur á leigu
frá Rikisspítölunum og landspildu, sem er eign
Garðahrepps. Tveir af starfsmönnum félagsins eru
fastir starfsmenn við svæðið allt árið, þeir Ólafur
Sæmundsen, skógræktarfræðingur og Reynir
Sveinsson, umsjónarmaður en hann hefur aðsetur
á Elliðavatni. Fleiri starfsmenn vinna við þetta á
sumrin. Aðallega fer vinnan fram frá vori til
hausts, þá er unnið við gróðursetningu, grisjun,
hreinsun, áburð, ennfremur lagningu vega og
viðhald á þeim en til þess eru ráðnir menn og tæki
eftir þörfum og framkvæmdum hverju sinni.
Framkvæmdir takmarkast af árlegri fjárveitingu til
Heiðmerkursvæðisins frá Reykjavíkurborg. Á síð-
astliðnu ári var upphæðin 14.3 miljónir króna en
er 1 9 miljónir á þessu ári.
Hraun og gróðursvæði
En við erum á leið í Heiðmörk. Svæðið er
hraunum girt svo að segja á alla vegu. Rétt vestan
við auðu húsin á Silungapolli er eitt af þremur
innakáturshliðum í Heiðmörk. Sterkleg trégrind er
tryggilega fest í jörð við hliðið.
— Við höfum hér uppi yfirlitskort við hliðin til
þess að fólk geti kynnt sér afstöðu og örnefni, en
við tökum þau niður á veturna og ekki er búið að
setja þau upp nú í vor, segir Vilhjálmur.
Innan við hliðið tekur Hraunslóðin við en sú
braut er fær ökutækjum allt árið. Þegar kemur
hærra upp í hraunið sér víðar yfir: Á vinstri hönd
ber Selfjall hæst í baksýn, nær er Gráhryggur,
langur og draungalegur hraunbálkur, þar niður af
ávalur hæðarkambur, gömul mórenna, útskýrir
Vilhjálmur. En hátt uppi á hæðarbrún trónir
Hólmsborg; það er gömul fjárborg, hlaðin af Karli
bónda á Hólmi í kringum 1918. Hér má sjá hraun
mjög misjöfn að aldri, sum milli 4 og 5 þúsund ára
(Leitárhraun).
Fyrsta gróðursvæðið, sem komið er að á þessari
leið er Hólmshlið og skammt þaðan er Litlahlíð.
— Á þessu svæði hefur fremur lítið verið
gróðursett, segir Vilhjálmur. Hér er gert ráð fyrir
blönduðum skógi en þá er gamla birkið, sem fyrir
var látið vaxa og bætt inn í sitkagreni, bergfuru og
stafafuru. Með því vex upp með tímanum það,
sem við köllum útivistarskóg eða skjólgróður sem
miðast fyrst og fremst við að þar megi hafast við í
nokkurn veginn hvaða veðri sem er.