Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1977, Blaðsíða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1977, Blaðsíða 14
F 1 ^ 1 JónÞ.Þór AF SPJÖLDUM SKÁKSÖGUNNAR Eins og skýrt var frá F sFSasta þætti vann KúbumaSurinn J. R. Capablanca heimsmeistaratitilinn F skák af Emmanúel Lasker árið 1921. t>á var þegar farið að bera nokkuS á ungum og efnilegum rússneskum skákmeistara a8 nafni Alexander Aljekfn. Á næstu árum fór vegur AljekFns sFfellt vaxandi og áriS 1927 var ákveSiS aS hann skyldi tefla um heimsmeistaratitilinn viS Capablanca. EinvlgiS fór fram F Buenos Aires F Argentfnu og voru einvFgisreglurnar þær, aS sá sem fyrr ynni sex skákir eSa hlyti 15,5 v. ynni einvFgiS. Er skemmst frá þvF aS segja. aS þetta varS lengsta heimsmeistaraeinvFgi sögunnar, alls 34 skákir. Aljekfn vann fyrstu skákina og var þaS jafnframt fyrsta skákin, sem hann vann af Capablanca. Önnur skákin varS jafntefli og F hinni 3. náSi Capablanca aS jafna metin. Næstu þrjár skákir urSu jafntefli. en F I 7. skákinni vann Capablanca á ný. Enn urSu þrjú jafntefli en 11. og 12. skákina vann Aljekfn og náSi þar meS forystu F einvfginu. Þessu næstu komu 8 jafntefli. en F 21. skákinni lék Capablanca illilega af sár og tapaSi. Enn urSu fimm skákir jafntefli, en F hinni 27. ná8i Capablanca yfirburSastöSu. Þegar hann átti aSeins eftir a8 innbyrSa vinninginn urSu honum á slæm mistök. og AljekFn náSi þráskák. Tuttugasta og áttunda skákin varS jafntefli. og F hinni 29. tókst Capablanca a8 sigra. Þar me8 var munurinn aSeins 1 v. ÞrFtugasta skákin var8 jafntefli. og sömuleiSis sú 31. ÞrFtugustu og aSra skákina vann Aljekfn og sú 33. varS jafntefli eftir 18 leiki. ÞrFtugustu og fjórSu og sFSustu skákina vann AljekFn loks eftir 81 leik og var þar meS orSinn heimsmeistari. Úrslit einvfgisins komu mjög á óvart enda höfSu flestir spáS auSveldum sigri Capablanca. Margar skýringar hafa komiS fram á ósigri hans, en Ifklegast er, a8 sá IFkamlega sterkari hafi sigraS. En IFtum nú á fyrstu skákina F þessu MaraþoneinvFgi. Hvftt: J. R. Capabalnca Svart: A. A. AljekFn Frönsk vörn 1. e4 — e6, 2. d4 — d5, 3. Rc3 — Bb4. 4. exd5 — exd5. 5. Bd3 — Rc6, 6. Rge2 — Rge7. 7. 0—0 — Bf5. 8. Bxf5 — Rxf5. 9. Dd3 — Dd7, 10 Rdl — 0-0 11. Re3 — Rxe3, 12. Bxe3 — Hfe8, 13. Ref4 — Bd6. 14. Hfe1 — Rb4, 15. Db3 — Df5, 16. Hacl?— Rxc2, 17. Hxc2 — Dxf4, 18. g3 — Df5, 19. Hce2 — b6. 20. Db5 — h5. 21. h4 — He4, 22. Bd2 — Hxd4, 23. Bc3 — Hd3, 24. Be5 — Hd8, 25. Bxd6 — Hxd6, 26. He5 — Df3, 27. Hxh5 — Dxh5, 28. He8 — Kh7, 29. Dxd3 — Dg6, 30. Ddl — He6, 31. Ha8 — He5, 32. Hxa7 — C5, 33. Hd7 — De6. 34. Dd3 — g6. 35. Hd8 — d4. 36. a4— He1, 37. Kg2 — Dc6. 38. f3 — He3, 39. Ddl — De6. 40. g4 — He2. 41. Kh3 — De3. 42. Dh1 — Df4. 43. h5 — Hf2 og hvftur gaf. 1 TIL , SIGRIÐAR ELLU Syngdu, næturgali, tónn þinn fylgir mér í erli daganna Eina vonin að það snjóar yfir ást mína En undir fönninni mun hún verða að perlu Og seinna, seinna mun hún finnast á jökli ttmans og glóa þar eins og stjarna djúpt, djúpt inni I rökkri aldanna. Árni Öla Lausavisur Við slátt. Allur himinn heiSur, blár, hallast nótt a8 degi. vallarfifils feigBartár falla F slegnu heyi. Veðrátta. fsland er alræmt um óstöBugt tFSarfar, ei er þó alslæmt áSur en hrfSar þar. Stuttstafaháttur. Vaxa sáum innri ána, Fsinn rennur, mornar snær. svarar mér F sumarmána sunnan varmi munavær. Til jafnaldra. Þreytir heiSin há og breiS og hreggiS Ijóta beggja fót, aldrei greiS er ýtum Iei8 um eggjagrjót og leggjabrjót. Martröð IP. Stóðu vopn á vonum manns, vóðu' að svipir fornir, glóðum olds aS höfSi hans hlóðu refsinomir. Llður að lokum. Þegar kjarkur fellur frá finnur mun á taugum, viðfangsefnin vaxa þá válega I augum. . Konur í Njálu Framhald af bls. 7 en þær stöllur Gunnhildur og Korm- löð hafa viss völd í höndum og njóta stöðu sinnar og virðast geta leyft sér sitthvað ánþess að fordómafull af- staða til kvenna standi i vegi fyrir þeim. Varla er hægt að ganga framhjá tveim konum sem skipa ögn meira áberandi sess í sögunni en margar aðrar. Er þar um að ræða hjákonuna Hróðnýju og skáldkonuna Þórhildi. Hróðný Höskuldsdóttir var frilla Njáls og kemur þar fram réttur karl- manna til frillutaks. Þess eru mörg dæmi í íslendingasögunum en færri | um friðla kvenna og kann ég ekki nefna nein dæmi hér. Hróðný er einstæð móðir og býr ásamt Höskuldi syni sínum í Holti. Hvergi annarsstað- ar í sögunni er getið um slíkt sam- band og athyglisvert að einmitt mað- ur sem Njáll hafi átt sér hjákonu því ekki held ég að hann hafi verið grað- i ur til kvenna. Fremur, ef nokkuð hefur verið, að hún hafi veitt honum andlega fróun. Hún er eina konan í Njálu sem letur ófriðar er hún for- dæmir Ingjald bróður sinn fyrir fyrir- hugaða aðför að Njáli og fjölskyldu en svo stenst hún ekki mátið þegar Höskuldur sonur hennar er drepinn og þá ætlar hún Skarphéðni að hefna hans. Afstaða Bergþóru í garð Hróð- nýjar er óljós en þó virðist hún ekki bera neinn kala til hennar og hún eggjar syni sína „lögeggjan" að hefna bróður síns og segir þeim málið skylt. Hróðný gekk heim með Njáli og var þar um nóttina": (Bls. 248) Og Berg- þóra hefur sjálfsagt hitað tíu dropa og málin verið rædd. Manni flýgur jafn- vel i hug að fæðing Höskuldar hafi verið smáóhapp frá hendi Njáls. Bani Höskuldar Njálssonar verður tilþess að nafni hans Hvítanessgoðinn fer á stúfana og biður sátta fyrir Lýting frænda sinn.(sá er vó H.N.) Það elur enn á afbrýði og öfund Njálssona í garð Höskuldar sem af leiðir hið afdrifaríka víg hans. Ingjaldur bróðir Hróðnýjar segir henni allt um ráðagerðir tilvonandi brennumanna og hún fer rakleiðis til Bergþórshvols og tjáir Njáli alla frá- söguna. En örlögin hafa þegar verið ákveðin. Ekkert getur komið í veg fyrir brennuna, hvorki gandreiðar, draumar, arfasátubrottnám eða við- vörun Hróðnýjar. Aðvörun hennar virðist bara eitt af mörgum atriðum til að endurstrika forlögin. Þá er að geta Þórhildar skáldkonu en hún er eina konan sem hlýtur það viðurnefni. Henni er lýst svo: „Hún var orðgífur mikið og fór með flimtan. Þráinn (maður hennar) unni henni lítið": (Njála bls. 82) Hún reiðist star- sýni Þráins á hina kornungu, fögru dóttur Hallgerðar, Þorgerði. Kveður hún til hans kviðling á þessa leið. Era gapriplar góðir gægur er þér í augum, Þráinn. Hún kemur reiði sinni og afbrýðis- semi lystilega fyrir á ísmeygilegan hátt og eflaust er hún undur hæðin á svip. Sami þáttur greinir frá skilnaði þeirra hjóna er Þráinn notar tækifærið og reiðist orðum þessum, nefnir sér votta og segir skilið við Þórhildi. Giftist Þráinn Þorgerði sama kvöldið en af Þórhildi segir ekkert frekar. Rannveig, móðir Gunnars á Hlíðar- enda, er hin dæmigerða fórnfúsa móðir, sem vill syni sínum allt hið besta og hin dæmigerða tannhvassa tengdamóðir, en hennar vegna flúði Hallgerður frá Hlíðarenda eftir fall Gunnars. Að öðru leyti er hún mjög óljós persóna. Valgerður í Mörk, kona Björns hvíta Kaðalssonar var gefin honum til fjár og unni honum lítið. (Njála bls. 418) Hún er bersýnilega leið og svekkt á bónda sínum og notar hvert tækifæri til að gera lítið úr honum sem hins- vegar eykur enn á móthverfurnar, Kára og Björn í þeim þætti. Höfundur Njálu virðist hafa gaman af og hafa áhuga fyrir lögfræði og þarsem Unnur Marðardóttir kemur við sögu lætur hann gamminn geisa. Við skilnað þeirra Unnar og Hrúts er bryddað á kynlífsvandamálum sem leiða til skilnaðar og á Alþingi lýsir Mörður fésök á hendur Hrúti um fémál dóttur sinnar. (Njála bls. 26) En í Grágás segir: Ef karlmaðurinn veld- ur skilnaðinum, þá á konan heimting mundar síns og heimanfylgju". Hrútur bregst illa við og skorar gamla manninn á hólm (Hrútur sem einmitt var tilbúinn til að gefa hvað sem skyldi til að halda friðinn) og af því leiðir bón Unnar við Gunnar að hann leysi fé hennar undan Hrúti. Ráða- gerð og aðför sú sem Gunnar leggur á sig býður einnig uppá að koma lögfræðinni að. Þannig tengist Unnur tveim lögfræðimálum en sjálf persón- an er ekki að sama skapi skýrt dregin. Þó virðist hún áhrifagjörn og ósjálf- stæð og lítill bógur þareð hún leitar ætíð á náðir annarra með sín mál. Hún tekur þó loksins á sig rögg og giftist Valgarði gráa, „án ráði allra frænda sinna". Fyrr er getið um þá örlaga- og forlagatrú sem ríkir í sögunni og þann heiðna átrúnað að æsirnir skópu Framhald á bls. 16.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.