Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1978, Blaðsíða 8
I
Halldór Vilhjálmsson
Þrettándajól
Jól í Rússlandi ganga í garð 6. janúar, en enginn fær
frí úr vinnu til jólahalds og ytri undirbúningur er nær
enginn. Rétttrúnaðarkirkjan rússneska er á þessu
ári 1055 ára. Messan í orþódox kirkjum er ekki
minna en tveggja tíma löng, og kirkjugestir standa
allan tímann.
í Rússlandi ganga jólin ekki í garð
fyrr en hinn 6. janúar eða um tveim
vikum síðar en hjá okkur. Mismunur-
inn felst i þvi, að rússneska rétttrún-
aðarkirkjan heldur enn fast við
júlianska timatalið, sem kennt er við
Julius Gaius Caesar, en hið
gregorianska tímatal, kennt við Gre-
gor páfa XIII, hefur ráðið dagsetning-
um á vesturlöndum siðan á 16. öld.
Munurinn á dagsetningum kristilegra
hátíða hjá rétttrúnaðarkirkjunni og
kirkjum á vesturlöndum nemur nú
orðið 12 dögum. Gregorianska tíma-
talið hófst þannig á sínum tima, að
10 dögum var einfaldlega sleppt úr
timatalinu árið 1583 til að fá jafn-
dægri á vori aftur sett hinn 20.—21.
marz, auk annarra breytinga sem
gerðar voru á talningu tímans. Núna
nær 400 árum síðar fer mismunurinn
að nálgast þrettán daga, þvi bilið milli
hins júlíanska tímatals og hins
gregoríanska eykst hægt og sígandi.
Hin siðbúnu rússnesku jól ganga
hægt og stillilega í garð og einungis
hjá hinum trúuðu, þvi að milljónir
Rússa eru guðlausir og þekkja alls
engin jól, — aðeins nýjársfagnað.
Það verður einnig að hafa i huga.
Dómkirkja heilags Basils hins blessaða á Rauða Torginu í Moskvu. Kirkjan
var byggð á árunum 1555—1561, og gerðu húsameistararnir Barma og
Postnik allar teikningar að þessu sérstæða guðshúsi og höfðu á hendi
verkstjórn við byggingu kirkjunnar. St. Basils dómkirkjan þykir einstæð að
fegurð; hin austurlenzku áhrif leyna sér ekki í byggingarstílnum.
Rússnesk kirkjulist er sérkennileg og fögur eins og þessi mynd ber með
sér, máluð á tré á 14. öld.
Himr gullnu þakhjálmar rússneskra kirkna eru tákn vonarinnar. Þeir varpa
Ijóma á umhverfi sitt og eiga að gefa hinum rétttrúuðu vísbendingu og
fyrirheit um þá dýrð, sem biður þeirra í hinum himnesku bústöðum Alföður.