Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1978, Blaðsíða 9

A loftinu, 1904. Myndin á forsiðinni og þessi eru áþekkar og fyrir þesskonar
bústnar og búsældarlegar ungmeyjar í bjálkakofum eða í frumstæðu baði,
hefur Zorn orðið frægastur. Hafa sumar þessara mynda hans komið út i
plakatútgáfum i seinni tið.
Sveinn Asgeirsson
Sænski listmálarinn
ANDERS
ZORN
að jólin eða Rozhdéstvo, hafa aldrei
skipað jafn háan sess sem kirkjuleg,
stórhátíð hjá grisk-kaþólsku kirkjunni
eins og hjá mótmælendum og sið-
bættum kirkjum. Páskarnir eru lang
veigamesta kirkjulega stórhátíðin
bæði hjá grísk-kaþólsku og rómversk-
kaþólsku kirkjunni. Hin veraldlegu
stjórnvöld Ráðstjórnarríkjanna tóku
opinberlega upp hið gregorianska
tímatal árið 1918, þótt rússneska
rétttrúnaðarkirkjan héldi hins vegar
fast við hið júlíanska, þannig að bæði
hinn 25. desember og hinn 6. janúar
eru yfirlýstir verkdagar i Rússlandi
nútímans, þegar þannig telst til að
þessar dagsetningar falla á virka
daga. Enginn fær fri úr vinnu til
jólahalds. Ytri undirbúningur jólanna
er nær enginn í Rússlandi, þvi jafnvel
hjá hinum rétt-trúuðu Rússum sem
þó halda jól hátíðleg er litið um allt
tilstand og ytra prjál.
Fornar hefðir
Rétttrúnaðarkirkjan rússneska er á
þessu ári eitt þúsund fimmtíu og
fimm ára, talið frá þeim tíma, er
Vladimir fursti og þjóð hans tóku
kristna trú árið 922.
Fyrstu aldirnar var rússneska kirkj-
an undir beinni yfirstjórn patriarkans í
Miklagarði (Konstantinópel) eða allt
fram til ársins 1589, að Job metro-
póliti eða yfirbiskup rússnesku kirkj-
unnar var kjörinn patriarki yfir öllu
Rússlandi á fjölmennu kirkjuþingi i
Miklagarði.
Rússneska kirkjan varð hin lang
stærsta af grisk-kaþólsku rétttrúnað-
arkirkjunum, og varð brátt sjálfstæð
og sterk stofnun, sem hafði djúp og
margþætt áhrif á Rússa og rússneska
menningu. Patríarkinn í Moskvu
hlaut þegar á 16. öld mikil völd og
áhrif, og er fram liðu stundir urðu
þessi áhrif meiri en rússneska keisara-
dæminu þætti gott og eðlilegt. Pét-
ur mikli I, Rússakeisari, lagði árið
Framhald á bls. 16.
Listamannsferill Anders
Zorns er einstakur. Engin sult-
arsaga né vonbrigdi, ekki
linnulaus barátta og sfðbúin
viðurkenning og frægð og
firnaverð á verkunum eftir
dauðann. Allt var honum auð-
velt, að því er virtist, allt gekk
honum í haginn, frægð og auð
öðlaðist bann á bezta aldri og
frægðin hefur ekkert dvínað þá
rúmlega hálfu öld, sem liðin
er, sfðan hann lézt, þar sem
hann fæddist — í Mora í Dölun-
um í Svíþjóð 18. febrúar 1860.
Þó var hann hvorki borinn til auós né
óiflafs. Móðir hans, daladóttir, dalkulla,
eins og þær eru kallaóar i Dölunum i
Sviþjóð, fór til Uppsala.os fékk þar
vinnu vió ölgerðarhús. Þar þvoói hún
flöskur allan liðlangan daginn. Og þar
vann einnig ölgerðarmaður frá Bæjara-
landi. Það var nú það. Og svo varð hún
að fara heim til Mora, og þar eignaðist
hún son, sem siðan ólst upp á heimili
hennar.
Anders sýndi þegar sem drengur
mikla leikni i meðferð blýanta, pensla
og vatnslita. Hann var ekki nema 15
ára, þegar liann konist i Konstakademi-
ið í Stokkhólmi og var þar yngstur
nemenda og brátt fremstur einnig.
Þegar hann var 19 ára gamall, vakti
vatnslitam.vnd eftir hann niikla at-
hygli á sýningu listaskólans. Það bór-
ust strax tilboð i myndina, og þar með
hófst velgengni hans bæði bvað sölu
verka hans og frægð snerti. Á henni
varð svo ekkert lát, meðan hann lifði.
Lif bans sem listamanns og
(karl)manns var ævintýralegt, og eng-
inn sænskur listamaöur jafnast á við
hann að þeirri farsæld, sem umheimur-
inn fær dæmt um og dæmir.
Þegar nýr forstöðumaður, þver og
þröngsýnn að því er flestum nemend-
Sjá næstu síðu
Þessi kirkja á eyjunni Kizhi í Onegavatni í Norður-Rússlandi er kennd við
Heilagan anda, og er af mörgum talin ein fegursta timburkirkja veraldar.
Þessi glæsilega kirkja var fullbyggð árið 1 764, og að sögn var ekki notaður
einn einasti nagli úr málmi í þetta guðshús.