Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1978, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins - 15.01.1978, Blaðsíða 13
dugnaði. Raginsky sagði engan efa leika á því. að Speer hefði tekið við embættinu af fúsum og frjálsum vilja og gegnt henni heils hugar. „í ræðu, sem þér hélduð á fundi með deilda- formönnum nasistaflokksins", sagði Raginsky „komust þér svol að orði m.a.: „Ég mun leggja núverandi starf mitt, húsagerðarlist, á hilluna og beina öllum kröftum minum að skipu- lagningu hergagnaframleiðslunnar. Foringinn væntir þess, að við gerum skyldu okkar, allirsem einn"." „Yður kom náttúrulega ekki til hug- ar", sagði Raginsku svo, „þegar þér hélduð þess ræðu, að sá dagur kæmi, að þér urðuð að verja orð yðar og gerðir fyrir fjölþjóðlegum dómstóli. Hvað hafið þér að segja um þessi orð yðar, sem ég tilfærði?" „Ég sé ekkert athugavert við þau", svaraði Speer. „Er þess ekki líka vænzt í heimalandi yðar, Sovétrikjunum, að menn geri skyldu sína i stríði og leggi sig alla fram við þau störf, sem þeim eru falin? Þykir það athugavert þar, að menn geri skyldu sina?" „Sovétríkin koma þessu máli ekkert við" sagði Raginsky. „Ég spurði yður hvað þér hefðuð að segja um þau orð yðar, sem ég las upp áðan. Viljið þér gera svo vel að svara spurningu minni". „Mér gekk aðeins gott til", svaraði Speer. Ég vildi aðeins skýra málið fyrir yður. Yður virtist með öllu óskilj- anlegt, að nokkur maður taki að sér embætti hergagnaráðherra á striðs- tímum!" „Ég skildi yður fyllilega", sagði Raginsky. „Það er nú gott að heyra", svaraði Speer. . . Síðar í yfirheyrslunni fauk í Rag- insky og hann kvartaði um það við dómara, að sakborningurinn sóaði tima réttarins með þvi að anza ýmist ekki spurningum ellegar snúa út úr þeim. Hann var þá að ganga á Speer um nauðungarvinnu útlendinga i Þýzkalandi En dómarinn visaði kvört- un Raginskys frá og sagði: „Sakborn- ingurinn hefur aldrei borið á móti, Raginsky hershöfðingi, að hann vissi, að fjöldi manna var fluttur nauðung- arflutningum til Þýzkalands og settur þar til nauðungarvinnu. Hann hefur aldrei neitað þessu". Og varð Rag- insky að láta sér það lynda. Honum veitti sifellt miður í viðureigninni við Speer, og fann greinilega til þess, að Speer var ofjarl hans. Espaðist Rag- insky við það og reyndi stöðugt að klekkja á Speer og fá hann til að gangast við hinum og þessum glæp- um, en hafði ekki árangur sem erfiði. Speer gekkst vilð allri þeirri ábyrgð, sem hann taldi sér bera. En hann hafði líka ýmsar gildar málsbætur. Var sú helzt, að hann hafði neytt stöðu sinnar til þess að ganga í gegn skipunum Hitlers eftir, að Hitler sá fram á fullan ósigur Þjóðverja og lagði svo fyrir, að ríkið skyldi lagt i rústir, svo að óvinurinn yrði af her- fangí sinu. Að sögn Speers boðaði Hitler hann á sinn fund undir lok stríðsins og skipaði honum að sjá til þess, að eyðilagðar yrðu allar járn- brautir, bílar, brýr, stiflur, verksmiðj- ur og vistir áður en óvinurinn næði þeim. „Fyrst við erum búnir að tapa stríðinu", sagði Hitler, „og rikið er að líða undir lok er bezt, að þjóðin liði einnig undir lok. Örlögin verða ekki umflúin. Rikið skal lagt í rústir, svo að ekkert fái þrifizt í landinu eftir þess dag. Þjóðin reyndist veikgeðja og vesæl og á enga framtíð fyrir sér; framtiðin er sigurvegaranna. Það er bezt að eyða öllu — og öllum. Þeir, sem dugur var i eru hvort eð er fallnir. Hinir, sem eftir lifa eru einskis nýtir". Eftir að Speer varð Ijóst, að Hitler var staðráðinn i þvi að tortíma heldur leifum rikisins og þjóðinni en gefast upp gerði hann allt, sem i hans valdi stóð til þess að koma í veg fyrir það, að þessar brjálæðislegu fyrirætlanir næðu fram að ganga, og fékk hann miklu bjargað Var þetta að sjálf- sögðu talið honum til tekna í Niirn- berg. En það er og Ijóst, að landar hans áttu honum talsvert að þakka. Endurreisnin hefði orðið örðugri, ef hann hefði ekki komið í veg fyrir „framtiðaráætlanir" Hitlers. Það kom líka á daginn i Nurnberg, að Speer hafði lagt á ráð um það að drepa Hitler og nánustu samstarfs- menn hans snemma árs 1 945. Hugs- aði Speer sér að veita eiturgasi inn í loftræstikerfi neðanjarðarbyrgisins við kanzlarahöllina. En þetta reyndist illframkvæmanlegt og varð Speer að hætta við. Dómararnir sýknuðu Speer af tveimur fyrri ákæruatriðunum, en dæmdu hann sekan um hin' tvö. Hann var dæmdur til 20 ára fangels- is. Verjandinn bjargaði Dönitz Karl Dönitz flotaforingi og yfirmað- ur þýzka sjóhersins kom fyrir réttinn hinn 8. maí 1946. Verjandi hans var Otto Kranzbuhler, fyrrum dómari í sjóhernum. Kranzbuhler var maður skarpur, af- ar vel að sér og fundvís á rök. Hann flutti mál skjólstæðings sins svo vel, að það vakti almenna aðdáun manna. Kranzbúhler kom á óvðrt þegar i upphafi, er hann fór þess á leit að mega senda aðstoðarmann sinn til London að rannsaka dagbækur þýzkra sjóliðsforingja, sem Bretar höfðu tekið, einkum dagbækur for- ingja á kafbátum. Dönitz hafði nefni- lega verið gefið það að sök m.a., að hann hefði skipað foringjum i sjó- hernum að drepa alla skipreika óvini og bjarga engum. Kvað Kranzbuhler dagbækur kafbátaforingja mundu sanna það, að þetta væri ómaklegur áburður og yrði hann að fá að komast i þessi sönnunargögn. Rétturinn hafði ekki búizt við þessu og var hálfhik- andi. Og sækjenddur voru náttúrlega lítt hrifnir af þvi, að öðrum verjendum yrði gefið slíkt fordæmi. En Kranz- búhler spurði þá, hvort rétturinn mundi meina lögmanni, sem hefði tekið að sér málsvörn kaupmanns, að komast i verzlunarbækur hans. Tókst Kranzbúhler að vinna réttinn á sitt mál og. fékk að senda aðstoðarmann sinn til London. Dagbækurnar urðu málstað Dööitz til framdráttar. Til dæmis að nefna kom í Ijós, að Dönitz hefði sent kafbát til bjargar skipbrotsmönnum af brezka flutningaskipinti Laconia, eftir að þvi hafði verið sökkt. Öðru sinni hafði hann skipað kafbátaforingjum, og þvert á móti skipunum Hitlers, að hætta við hálfnaðan leiðangur og fara til bjargar skipbrotsmönnum. Var þýzku kafbátunum þó stór hætta bú- in; bandamenn gátu ráðizt á þá hve- nær sem var — og gerðu það reynd- ar. Bandariskar orrustuvélar réðust á þá, löskuðu einn kafbátinn en sökktu nokkrum bjargbátum, sem kafbátarn- ir höfðu tekið í tog. Þrátt fyrir þetta tókst kafbátamönnum að bjarga 800 Bretum (af 81 1) og 450 ítölum (af 1850). Næsta herbragð Kranzbúhlers var það, að hann fékk leyfi til að leggja 20 spurningalista fyrir Chester Nim- itz, yfirmann Kyrrahafsflota Banda- rikjamanna, og sór Nimitz eið að svörum sinum. En í þeim kom fram, að bandariskir kafbátaforingjar höfðu haft það fyrir reglu í striðinu við Japani, að láta skipbrotsmenn eiga sig ef þeir töldu sér hættu búna við björgun, eða sáu fram á það, að björgunin mundi tefja þá um of. Kranzbúhler kom ekki til hugar að hamra á þessu; honum var vel Ijóst, að ásakanir á hendur bandamönnum yrði málstað skjólstæðings síns ekki ti| neins framdráttar. Hann hagaði vörninni af mikilli kænsku, lagði að- eins fram sönnunargögn fyrir máli sínu og kvaðst alls ekki saka banda- risku flotastjórnina um það, að hún hefði gerzt brotleg við alþjóðalög. Hins vegar fengi hann ekki séð ann- að, en bandarísku og þýzku flota- stjórnirnar hefðu „skilið samkomulag- ið, um reglur í kafbátahernaði, sem gert var í London árið 1930, ná- kvæmlega eins . . ." Vörn Kranzbúhlers þótti frábær, og það er áreiðanlegt, að Dönitz hafði vart getað fengið betri verjanda. Það var auðvitað, að hann yrði dæmdur sekur. Hann var dæmdur til 10 ára fangelsis. En það er efalítið, að dómurinn hefði orðið þyngri, ef Kranzbúhler hefði ekki komið til skjal- anna. Dauðadómur fyrir hlýðni . . . Alfred Jodl hershöfðingi kom fyrir réttinn 4. júní 1946. Það kom vel i Ijós í máli Jodls hve sakirnar. sem Framhald á bls. 16. Albert Speer endurskipulagði hergagnaframleidsiuna fyrir Hitler í stríðinu og hefðu Þjóð- verjar líklega orðið aö gefast upp nokkru fyrr en varð, ef hann hefði ekki komið til skjal- anna. Síðar reyndi Speer að koma í veg fyrir þá ætlun Hitlers að leggja Þýzkaland í rústir, og varð það honum lil málsbóta í Niirnberg. Hann hlaut 20 ára dóm. Robert Jackson, aðalsækjandi Bandaríkjainanna í Niirnberg. Hann fékk Albert Speer í lið með sér gegn Göring, sem hafði látiö þá skipun út ganga nieðal félaga sinna í fangelsinu, að ekki niætti varpa neinni sök á Hitler, á minningu hans mætti enginn blettur falla. Jackson var svo hlynntur Speer, að Speer þóttist sjálfur neyddur til að andæfa...

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.