Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.1978, Blaðsíða 4

Innan veggja sovézku geðvelkrahœlanna
LUDMILLA THORNE.
STöari hluti.
SUMIR
RATBAÐU
VERA AFTUR
í FANGELSI
Þrengslin voru ekki eins mikil á
deildinni, sem Plyushch var fluttur á, eftir
10 daga í sóttkví. Hann fékk aö skrifa
konu sinni, Tatiönu og sonum sínum.
Lesik og Dmitri, sem voru 7 og 13 ára að
aldri. Hann bað þau um að senda sér
bækur um strúktúralimsa, sálfræði tilfinn-
ingaiífsins og ævintýri. f staöinn sendi
hann þeim stærðfræðiþrautir og skýringa-
myndir til aö dreifa huga þeirra. Þá var
hann fluttur á hina illræmdu deild nr. 9 og
lyfjaskammturinn aukinn. Tóninn í bréfun-
um frá honum breyttist. „Ég á erfitt með
að skrifa . .. ég ætlaði að útbúa handa
ykkur þrautir til úrlausnar, en nú get ég
þaö ekki. Elskurnar mínar, skrifið mér
oftar, bréfin ykkar veröa mér æ meiri
stuöningur núna.“
Þaö voru allmargar sjúkrastofur á
deildinni og Plyusch var hafður í eftirlits-
klefa ásamt ofsafengnum geðsjúklingum.
„Þeir voru alltaf aö slást, vættu rúmin og
reyndu að fyrirfara sér. Þetta var
hreinasta vitfirring.“ Geðlæknir sá, sem
var fyrirsvari á deildinni, hét Nina
LEONID PLYUSHCH. Las bók um
sálgreiningu og hugöist með því
móti öðlast innsýn í atferli lækn-
anna, sem sprautuðu í hann
deyfandi lyfjum.
Bochkovskaya. Hún var offursti í innanrík-
isráðuneytinu og þótti bæði kaldrifjuö og
kæn. Ef pólitískur fangi neitaði að svara
spurningum hennar eða reyndi að fara í
kringum þær, sagði hún: „Þú svarar ekki
af einlægni, þú ert truflaður á geði.“ Hún
beitti óspart brennisteinsinnspýtingum í
refsingarskyni, og margir sjúklinganna
fengu taugaáfall af þeirri meðferö.
Plyusch fékk orðsendingar frá öðrum
pólitískum föngum á spítalanum, þar sem
honum var ráölagt að „gefast upp“, en
pólitískir fangar munu hafa veriö um 70
talsins af 1.000 vistmönnum.
Konan hans þekkti
hann ekki
22. ágúst 1973 var Plyushch gefinn stór
skammtur af halóperidól án gagnverkandi
lyfja. Tveim mánuöum síðar fengu Tatiana
og Dmitri að koma í heimsókn til hans.
Tatiana sagöi mér svo frá fundum
þeirra: „Ég þekkti hann ekki aftur, þegar
komið var meö hann. Hann gat varla
talað, og ég sá aö hann var aö reyna aö
ná tökum á sjálfum sér þá fór hann allt í
einu að súpa kveljur og hneppa frá sér
fötunum meö skjálfandi fingrurn. Hann
engdist sundur og saman og krampakipp-
ir fóru um andlit hans.“
Hann bað þau um að fara, 10 mínútum
áöur en heimsóknartíminn rann út. „Ég
vildi ekki láta son minn sjá mig í þessu
ástandi," sagði hann, „fór inn í herbergið
mitt og bað um gagnverkandi lyf. Mér var
synjað um það, og þá öskraði ég. Félagi
minn, sem falið hafði lyfin sín, gaf mér af
þeim, og þá leið mér dálítiö skár. „Aö
lokum gáfu læknarnir honum eitthvað í
viðbót.
Eftir þetta fékk hann insúlínsprautur.
„Frá 9 að morgni til 1 eftir hádegiö, var ég
bundinn við rúmið með leðuról. Þegar
þessu var lokið fór ég fram á baðherbergi
og kastaði upp, Mér var illt fyrir hjartanu.“
Móðirin ekki talín ala
börnin upp í
„Kommúnistíakum anda“
í nóvember 1974 var farið að sprauta
nýju taugalyfi, triftazin. í janúar 1975 fékk
Tatiana stutta orðsendingu frá honum,
þar sem sagði, að hann gæti ekki lengur
svarað bréfunum frá henni og að hún
skyldi hætta aö senda honum bækur.
Tatiana skrifaöi öllum hugsanlegum
mönnum bréf og beiðni um aðstoð. Fyrir
bragöiö var hún kölluö til viðtals við
K.G.B., og þar var henni hótað handtöku,
ef hún hætti ekki þessum skrifum.
Ennfremur var hún ávítuö fyrir að ala ekki
börn sín upp í „kommúnískum anda", og
stöðugt var fylgzt með feröum hennar.
Dag nokkurn tók hún áætlunarbíl frá Kiev
til Moskvu, þar sem hún ætlaði að leita
ásjár hjá nokkrum kunningjum sínum, en
lögreglan stöðvaði bílinn á miöri leið og
skipaði henni að fara út. „Daginn eftir fékk
ég fargjaldiö endurgreitt hjá lögreglunni,"
sagði hún.
Þegar hér var komið var Plyushch farinn
að óttast, aö „geðveilan væri óyfirstígan-
leg“. Tatiana skýrði honum frá því, að hún
hefði sótt um leyfi fyrir fjölskylduna til að
flytjast tl ísraels, en hann hafði ekki mikla
trú á að það bæri árangur. Hann vissi hins
vegar ekki hvílíka mótmælaöldu fangelsun
hans og meöferð hafði vakið í Vestur-Evr-
;ii'ismvm&n %y; |£
ALEKSANDR YESENIN-
VOLPIN. Hann veittist að Stalín i
Ijóði og var handtekin og lýstur
geðveikur.
ópu og í Bandaríkjunum. Þúsundir
stærðfræöinga fóru þess á leit í bænar-
skrám að hann yröi látinn laus, og
sósíalista- og kommúnistaflokkurinn í
Frakklandi báöu þess sama.
Skyndilegur
brottflutningur
„Skyndilega var farið með mig á fund
framkvæmdarstjóra sjúkrahússins, og
hann sagði að ég væri á förum. Ég spurði
hvert. — Þangaö sem kona yöar vildi að
þið færuö, svaraði hann. Þeim var ekkert
gefiö um að segja ísrael. — Þér eruð í
óhreinum fötum, — sagði hann. — Við
höfum keypt ný föt handa yður. — Ég vil
þau ekki. Látið mig fá gömlu fötin mín
aftur. — Nei, — svaraði hann. — Þér eruð
að fara til Vesturlanda og þér skulið fara í
þessi föt. Setjið líka á yður bindið. — Ég
geng aldrei með bindi. — Setjið það á
yður!“
í janúar 1976 kom Leonid Plyushch í
lest til Vínarborgar ásamt konu sinni og
börnum. Hann var klæddur í fötin frá
ríkisstjórninni, þó ekki með bindið, og var
þrútinn í andliti eftir að hafa verið á
taugalyfjum í tvö og hálft ár. „Mér var
jafnvel skipað aö gleypa nokkrar trifta-
zin-töflur daginn sem ég fór.“ Dr. Gery
Loeb-Beer læknir við Horton sjúkrahúsið í
Epsom á Englandi, rannsakaði hann við
komuna og og taldi hann algerlega
yfirkominn, en þó andlega heilan þrátt
fyrir þessa meöferö. Fjölskyldan ákvað aö
setjast aö í París. Þegar ég ræddi við þau,
eftir að þau höfðu komið sér fyrir þar
spuröu þau mig, hvort ég hefði heyrt um
þennan andófsmanninn eða hinn, sem
talið var að væri á geðveikrahæli. Ég
kannaðist við flest nöfnin, en ég velti því
fyrir mér hversu margir dveldust alheillr á
slíkum stofnunum án þess að nokkur
hefði hugmynd um, jafnvel ekki innsti
kjarni sovézkra andófsmanna.
En þegar Yesenin-Volpin var lagður inn
á geðsjúkrahús í fimmta sinn, *rar ýmsum
nóg boöiö. Hann var aö vísu andófsmaður
en hann var einnig framúrskarandi
stærðfræðingur, og niðurstöður hans
höföu verið birtar í sovézku vísindaaka-
demíunnar og sovézkum blöðum. 95
stærðfræðingar, þar á meðal meðlimir
©