Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1978, Blaðsíða 10

Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1978, Blaðsíða 10
í tyrra kom út hjé sænska bókaforlaginu Rabén & Sjögren bók sem ber heitió „Astrid Lindgren — en ievnadsteckning" og er ævisaga hins bekkta barna- og unglingabókarithöfundar Astrid Lindgren. Hún er okkur íslendingum aó góóu kunn, enda hafa fjölmargar bóka hennar veriö Þýddar i íslensku, lesnar í útvarp og gefnar út á bók, auk þess sem framhalds- myndabættir frá sænska sjónvarpinu, sem paó hefur gert eftir nokkrum bóka hennar, hafa verió sýndir hér í sjónvarpi, og ennfremur hafa nokkur leikhúsanna leikið eftir hana leikrit. Þaó væri Því ekki úr vegi aó renna augunum dálítiö yfir Þesaa ævisögu Astridar, sem sænski sjónvarps- og blaóamaðurinn Margareta Strömstedt hef- ur skráó. Flestar ævisögur greina frá fólki sem hefur runniö sitt skeiö á enda, og hefur því ekki möguleika á aö fara höndum um efniö, né leiörétta þaö sem hæpiö getur talist, segir Margareta í formála aö bókinni. Sú bók, sem hér kemur fyrir sjónir almennings hefur þann kostinn fram yfir slíkar ævisögur — og er þó á engan hátt einstök hvaö þaö snertir í sjálfu sér — aö aöalpersónan hefur sjálf átt drjúgan þátt í gerö hennar. Þannig ætti aö vera tryggt, aö ýmsir þeir þankar, sem á borö eru bornir eru ekkl svo fjarrl þeim raunveruleika sem reynt er aö draga fram og miöla áleiöis til lesenda. Margareta Strömstedt tók sér ennfremur góöan tíma til aö feröast um f Vimmerby og nágrenni f Smálandi, þaöan sem Astrid er upprunnin, og leita til fólks sem þekkti hana í „dentíö“, fjölskyldu hennar og ættingja, skólafélaga, vina og kunningja og fyrrum starfsfólks á æskuheimili Astridar, Nesi. Þannig hefur sú mynd, sem Margareta reynir aö draga fram væntanlega oröiö áreiöan- BÖKMENNTIR OG LISTIR \]ull dt V »rpa^ \«í lAiíiÞzdíiv&zj i ifi t) atun g ki 1 rrUsfltM Pd.y iAiiö ASTRID LINDGREN í nýútkominni ævisögu, sem Jakob S. Jónsson skrifar um „Tilviljun ein réði því að ég fór að skrífa af alvöru” legri, fyllri, en ef hún heföi vit sitt frá Astrid einni saman. En þetta hefur þó ekki veriö gert átakalaust. Samskipti æviskrárritarans og þess sem ritaö var um, urðu afskaplega náin, enda tók undirbúningurinn aö ritun bókar- innar nokkur ár. Þannig afvopnast sá sem skrifar bókina, hann verður hluttakandi í ævi og örlögum þess sem hann ritar um, og löngunin til að gefa „sanna" mynd stangast á viö tilhneiginguna aö undanskilja einkamál og óþægilega hluti. Hlutlægnin er í hættu. Eöa eins og smálenski bóndinn sagöi: — Það er ekki hægt aö segja að ég Ijúgi, en ég fer spart meö sannleikann! Astrid Lindgren fæddist í nóvember 1907 í gömlu rauöu húsi, annað barn Samuels August Ericsson og konu hans, Hönnu Ericsson, áöur Jonsson. Bærinn sem þau bjuggu á hét — og heitir enn — Nes, og var örskammt frá litlu þorpi í Smálandi, Vimmerby: Nes haföi verið prestbýli allt frá 1411, en faðir Astridar var bústjóri á býlinu, eins og faðir hans á undan honum og sonur hans síðar meir. Alls uröu systkinin fjögur, Gunnar elstur, svo Astrid, Stina og Ingegerd yngst, og eftir því sem Astrid segir sjalf, áttu þau lukkulega Ólátagarðsæsku á Nesi, rétt eins og börnin í Ólátagarði síðar meir. Astrid byrjaöi í barnaskóla 1914. Þá var stríöiö nýhafiö og dunaði í fjarska, og mátti fylgjast meö gangi mála í dagblaöinu í Vimmerby. Á sama tíma og almenningur í borgum og iönaðarsamfélögum svalt heilu og hálfu hungri, nutu börnin á Nesi þeirra forréttinda aö hafa mat í hvert mál, frelsi og öryggi. En vissulega var fátækt I sókninni, sem birtist glögglega meöal barnanna í skólanum. Einkum kom þaö fram I efnaleg- um gæöum eins og fatnaði, en þegar Astrid lýsir í bókum sínum þegar börnin taka nestið Astrid Lindgren, — og alltaf eru blessuð börnin nálæg. Hér er hún á góðri stund með barnabörnunum. sitt úr malnum í ásýnd skólafélaga sinna, verða lýsingar hennar hvaö naprastar og átakanlegastar. Þau börn sem oftast voru barin í skólatíö Astrid voru jafnframt börn sem þjáðust af vansæld og fátækt á heimilum sínum. Þaö var ekki óalgengt aö börn voru barin í ásýnd alls bekkjarins. Engu að síður hefur Astrid Lindgren gert lítiö af því aö beina spjótum sínum aö kennurum í bókum sínum. Þó hefur hún skrifaö bók á borö við Línu Langsokk, sem leggst gegn öllum valdboðum samfélagsins og verömætamati. Ljna |endir einmitt í árekstri við gömlu konurnar í kaffiboðinu fræga, þar sem uppeldissjónarmið þeirra eru teygö og toguö sundur og saman í háðungarskyni. Línu tekst einnig aö gera lögregluþjónana viti sínu fjær. En oröaskipti Línu og kennslukonunnar í skólanum eru tiltölulega væg og vingjarnlegs eölis. „Ég magna ekki andúö gegn kennurum af ásettu ráði“, segir Astrid. „Þaö eru svo margir rithöfundar nú á tímum sem reyna aö koma börnunum til viö sig meö því aö etja þeim gegn öllum fullorðnum, og lýsa kennurum sem hreinum óargardýrum. Þeir reyna aö ala á ovild barnanna í garö skólans, en varla er börnunum nein hjalp í því“. Þaö leiö langur tími þangaö til Astrid skrifaöi fyrstu bók sína, en áreiöanlega hlýtur sænskukennara hennar í barnaskólan- um aö hafa fundist eitthvaö til um frásagnarhæfileika hennar, því gömul skóla- systkini segja, aö smáritgeröir Astridar hafi nær ávallt veriö lesnar fyrir bekkinn. Ein þeirra birtist meira aö segja í dagblaöi Vimmerby þegar hún var þrettán ára, og eftir þann atburö var hún kölluö Selma Lagerlöf Vimmerbæjar í gríni. Þá ákvaö Astrid Lindgren aö veröa aldrei rithöfundur. Þegar Astrid var sautján ára gömul, bauöst henni starf viö dagblaö í Vimmerby

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.