Lesbók Morgunblaðsins - 28.04.1979, Qupperneq 13

síður bakgrunnurinn. Vera má að ég hefði
einnig getað ort ijóð, þó aö ég hefði verið
búsettur í borg, en það hefðu ekki oroiö
þau Ijóð, sem ég skrifa nú.“
Við höfum víst ekki umgengist náttúr-
una meö varfærni?
„Vegna umgengni sinnar við náttúruna
munu mennirnir fá reikning sem erfitt
verður að greiða. Enginn getur brotið
lögmál náttúrunnar án þess að taka út
sína refsingu. Hugsaðu um hvað allt í
sköpunarverkinu er undarlega samtengt.
Jafnvel þó við röskum ekki nema litlum
hluta þess, bitnar það á heildinni."
En við getum líka orðið fyrir innri
skemmdum?
„Það getum við. Það er til dæmis
hættuleg þróun, að allir sitja fyrir framan
sjónvarpsskjáinn og sjá aðeins sömu
myndina. Það getur leitt til einstefnu og
sljóvgaö hæfileikann til að skapa mynd í
eigin huga á grundvelli orösins. Með því
aö veita viðtöku slíkri mergð mynda, sem
tilreiddar eru af öðrum, getur manneskjan
gert sína eigin andlegu tilveru að eyði-
mörk. Þetta á ekki aðeins við um sjón-
varþið. Einnig þækur geta verið ofhlaðr.ar
myndum. Það mega ekki vera fleiri
myndir en svo, að ímyndunaraflinu gefist
tækifæri til að skapa sínar eigin myndir,“
sagði skáldiö hugsandi.
Sá sem komist hefur í kunningsskap við
Jan-Magnus Bruheim, bæði með per-
sónulegu vinfengi og með því að lesa það
sem hann hefur skrifað, honum kemur
ekki á óvart, aö hann skuli hafa snúið sér
til barnanna í drjúgum hluta skáldskapar
síns. Bæöi sem maður og skáld býr hann
yfir sérstökum eiginleikum til þess að
komast í náiö og einlægt samband við
yngstu kynslóöina. Skáld meö svo sterka
tilfinningu fyrir grundvallarverðmætum
mannlífsins, veit að sjálfsögðu hversu
mikilvægt það er að tryggja framtíð
þessara verðmæta í vitund uppvaxandi
kynslóðar. Hann er einn af fremstu
barnabókahöfundum Noregs á okkar
dögum. í augum Jan-Magnusar er það
mikilvægt að vinna hina ungu til fylgis við
sjálft Ijóðíð, þannig aö þeir geti tendraö
og þroskaö hæfileika sína til aö meðtaka
það sem póisían býður upp á.
Jan-Magnus Bruheim hefur verið kenn-
ari í 5 ár. En hann var byrjaður að skrifa
fyrir börn áður en hann gerðist kennari.
Öngvu að síður telur hann að samvistirnar
með nemendunum og öðrum börnum
einnig, hafi orðið sér til andlegrar frjógv-
unar. Vissulega hefði Jan-Magnus getað
haidið áfram sem kennari þar sem honum
hefði gefist tækifæri til áhrifa og skipu-
lagningar í stórum skólum. En sem
kfnnara var honum það hugleiknast að
komast í náiö samband við hvern einstak-
an nemanda. Þessu marki gat hann betur
náð í litla sveitaskólanum, þar sem
nemendafjöldinn var ekki of mikill. Þetta
var sjónarmið Jan-Magnusar þrátt fyrir að
einmitt um það leyti var fjölmennisskóla-
kerfið í mestum uppgangi meðal Norð-
manna. Núna á hann orðið margfalt fleiri
skoðanabræður í þessum efnum en áður
fyrr.
Þegar ég sjálfur var að feta mín fyrstu
skref út á braut skáldlistarinnar, varð það
mér mikil gleði að fá að kynnast
Jan-Magnus Bruheim. Ég skal gjarna játa
það nú: Svo mikil var virðing mín fyrir
þessum nafnkunna rithöfundi, að ég
vogaöi mér ekki að ganga fram og heilsa
upp á hann fyrsta skipti sem ég fór á
samkomu til að hlusta á upplestur hans.
Síðar fékk ég reynslu fyrir því að maöur-
inn með risháu einmanalegu Ijóöin, bjó
yfir fágætu vináttuþeli. Enginn er fjær því
að taka sjálfan sig hátíðlega en hann, og
gnótt hefur hann af góðlátri kímni. Hann
hefur sjaldgæfa hæfileika til að skapa
kringum sig ákjósanlegt andrúmsloft.
Sólargeisli skín ævinlega á þær stundir,
þegar Jan-Magnus Bruheim er með í
félagsskapnum.
Guðm. Daníelsson þýddi.
Litið inn í Bökaverzlun Sigfúsar Eymundssonar
Engum blandast hugur um að bóka-
verzlanir gegna mikilvægu hlutverki í
þjóðfélaginu. Þær annast dreifingu á
íslenzkum ritverkum, sem er auðvitað
mikilvægur hlekkur í menningarlífi
hverrar pjóðar, en auk pess eru pær
eins og „opinn glú i“ til hins menntaða
heims og gera almenningi kleift aö
fylgjast með pví sem efst er á baugi á
bókmenntasviðinu hvarvetna um lönd.
Þaö er því mikils um vert að sæmilega
sé búiö aö þessum rekstri svo hann geti
sinnt hlutverki sínu sem bezt.
Hér á landi eru víst reknar fleiri
bókabúðir en í nágrannalöndum okkar,
þegar tekið er tillit til mannfjölda og
sæmir það vel bókaþjóðinni. Þar sem
bezt lætur má líkja þessum verzlunum
við menningarstöðvar þar sem menn
koma og grúska í hillum, hittast og ræða
málin og gefa sér gott tóm til að kynnast
því sem á boðstólum er.
Bókaverzlun Sigfúsar Eymundssonar er
elzta bókaverzlun í Reykjavík, en hún var
stofnuð árið 1872. Fyrstu árin var hún við
Lækjargötu en fluttist síðar í Austurstræti
þar sem hún er enn, að vísu í nýjum og
betri húsakynnum.
félagi þeim sem
er fryggur
hana kjösa
Segja mætti langa og merka sögu um
stofnandann Sigfús Eymundsson, en það
verður ekki gert hér. Öllum sem til þekkja
er Ijóst að þar fór hinn ágætasti maður
sem lét til sín taka á mörgum sviðum
þjóðlífsins.
Áriö 1886 hóf Sigfús bókaútgáfu jafn-
hliða verzlunarrekstrinum og kostaði
kapps um að gefa út vandaðar bækur
sem höfðu ótvírætt bókmenntalegt gildi
og fræðibækur sem gátu komið almenn-
ingi aö gagni.
Pétur Halldórsson, síöar borgarstjóri,
keypti bókaverzlun Sigfúsar Eymunds-
sonar og útgáfuna áriö 1907 og rak
fyrirtækið með miklum myndarbrag í
mörg ár.- Árið 1960 keypti Almenna
bókafélagið bókaverzlunina og var þá
reist yfir hana hið nýja hús þar sem
verzlunin starfar nú.
í vetur var húsnæöi verzlunarinnar enn
fært út og þjónustan aukin og í tilefni þess
var forstjórinn Brynjólfur Bjarnason beð-
inn aö segja svolítiö frá rekstrinum eins
og hann er núna.
„Almenna bókafélagið var stofnað 1955
og rekur í dag bókaklúbb, almenna
bókaútgáfu og Bókaverzlun Sigfúsar
Eymundssonar. Verzlunin hefur þurft
stöðugt aukið rými og er nú á þremur
pöllum. í kjallara er ritfangadeild og
erlendar bækur að hluta. Á síöasta ári
fékk bókaverzlunin umboð fyrir Pen-
guin-bækur sem er eitt stærsta útgáfu-
fyrirtæki á kiljubókum í heimi og hefur
verið innréttaður sérstakur hluti í kjallar-
anum fyrir þær bækur.
Á fyrstu hæð eru eingöngu íslenzkar
bækur eins og mörg undanfarin ár en í lok
nóvember var lokiö við stækkun á verzl-
unarrýminu á götuhæö þegar anddyriö
var flutt fram að gangstétt og það rými
tekið undir erlendar bækur. í sumar er
fyrirhugað að þar verði komið fyrir
landkynningarbókum og fleiru sem ætlað
er sérstaklega erlendum ferðamönnum."
„Hvort leggið þið meiri áherzlu á að
hafa á boðstólum erlendar eöa íslenzkar
bækur?“
— „Bókaverzlun Sigfúsar Eymunds-
sonar hefur haft það markmið að leiðar-
Ijósi aö hafa á boöstólum allar fáanlegar
íslenzkar bækur og rit. Þetta er að
sjálfsögöu mikil kvöð, þar sem verzlunin
þarf þess vegna að eiga jafnan fyrir
nægar birgðir. Hins vegar er því ekki að
leyna að sala á íslenzkum bókum fer að
mestu fram samkvæmt hinu sér-íslenzka
fyrirbæri að þær seljast nær eingöngu í
desember. Ellefu mánuði ársins er deildin
því rekin með miklu taþi (þ.e. ef frá er
talinn sala skólabóka í september). Því
hefur verið lögð á það áherzla að auka
erlendu bókadeildina.
Þar kemur reyndar fleira til. Menn lesa
almennt og meira erlend tungumál en
áöur. Útgáfa á kiljum hefur aukizt mjög
undanfarið erlendis og nú er boðið upp á
tiltölulega ný rit í kiljubroti og því á lágu
veröi. í þriöja lagi höfum við oröiö varir
við vaxandi þörf hjá viðskiptavinum okkar
á því að við útvegum bækur um ákveðna
málaflokka og sérfræðibækur. Nú er svo
komið að búöin skiptir við yfir 500 erlend
bókaforlög um allan heim."
„Hvernig er sá bókakostur valinn?“
„Við fáum á hverjum degi innkaupalista
frá erlendum bókaforlögum eða heildsöl-
um. Bækur eru valdar eftir þessum listum
og lögð er áherzla á aö fá nýjar skáldsög-
ur eftir þekkta höfunda, metsölubækur,
ævisögur, sagnfræðibækur, listaverka-
bækur og svo mætti lengi telja. Reyndar
höfum viö í tilraunaskyni lagt áherzlu
jafnframt á bækur um kvikmyndir og þær
virðast hafa fengið góðar viðtökur.
Til þess að fullnægja óskum viðskipta-
viria um ýmis sérfræðileg efni, s.s. sál-
fræði, hagfræði, félagsfræði svo nokkuð
sé nefnt, fáum við ýmsa aðila með
sérfræðiþekkingu til. að fara yfir inn-
kaupalistann og velja bækur, en Pen-
guin-útgáfufyrirtækið hefur einmitt geysi-
mikið úrval slíkra bóka. Listinn liggur
reyndar frammi fyrir hvern sem er, sem
hefur áhuga á að benda á góðar bækur
eða panta sjálfur."
„Nú er verzlunin hér í miöbænum og
margir segja aó allt líf sé að hverfa
héðan. Ertu sammáta því?“
„Nei, ég er það ekki. Á þessum stutta
tíma sem ég hef starfað hér, sé ég mikla
breytingu til batnaðar. Það er greinilega
að færast meira líf í miðbæinn og ég tel
það ekki síst útimarkaðinum á Lækjar-
torgi að þakka. Fólk er farið að leita meira
hingað niður eftir og fjölmenninu fylgir
það að menn vilja sýna sig og sjá aðra. Eg
tel það afar lofsvert framtak sem menn
hafa lagt á sig til að koma upp þessum
útimarkaði og halda starfseminni uppi í
vetur — stundum í snjókomu og roki —
til að festa hana í sessi. Ég tel að þeir hafi
þar komist yfir erfiðasta hjallann og nú sé
allt auðveldara á eftir.
Viö höfum frá upphafi tekið þátt í
þessari starfsemi, — leigt eitt borð. Þetta
framtak hefur orðið til þess að fleiri aðilar
halda útifundi hér og hljómsveitir kynna
hér nýjar plötur og fleira mætti telja.
Bókaverzlunin hefur að vísu fengið úthlut-
að lóð í Mjóddinni í Breiðholti og þar er
fyrirhugað að byggja, en það er ekki
vegna þess að við séum að missa trú á
Kvosinni, heldur aðeins til að færa út
kvíarnar og auka þjóhustuna."
„Á bókin örugga framtíö fyrir sér að
þínu mati?“
„Það held ég tvímælalaust. Bókin á að
vísu í harðri samkeppni við ýmsa fjölmiðla
og keppir um frítíma fólks. Bókin er afar
tryggur félagi þeim sem hana kjósa —
lætur lítiö yfir sér, en er alltaf við hendina,
þegar á er kallað. Bókin krefst nokkurs af
lesandanum, því hann verður að helga sig
athöfninni, vera sjálfur skapandi, eigi
boðskapurinn að komast til skila. Svo
lengi sem sú fyrirhöfn er talin nokkurs
virði, mun bókin halda velli."
Gömul mynd
af bókaverzlun
Sigfúsar
Eymundssonar.