Lesbók Morgunblaðsins - 28.04.1979, Síða 15

/ þETVA ER ALLTOF AUO-
vei 77 5ÚPTU ALDRE! kál
tP, PyPR EN ÞA£> ERKOTUÐ
íAusunb . G-nóþe >
Seouton! X- _^£jí>
HRORR.
ÞAD HEF EO ALDRE!
SKILip. ÞETTA ER
i, GffiW FVRIR MtÞj,
ÚO HVAÐ þyd/R
ÞETTA ?
EJOÐRlKUR ?
Á Éú A£> 6ERA
EVONA?
JA, ÞETTA ^
£•/? LA6I0.ENÞU
MÆTT/R ÞÖ 6ERA
þA0 SVOL/T/P
xnRÞULEGAR'
■
pr BYGGINGARFULLTRU- k
INN GETUR STRAX FARIÐ
AÐ MÆLA FVRIR ORUNN/
G-OPABAKKANS... >
ÞETTA ERU bara venju*
LEO EÍKARAKÖRU, NEMA
ÉO LA60/ ÞAU í BLEYT/
í ORKUL/ND...
pC35=
FURÐULBGT i

rr'-i

vv
V
UL'A! EO HEFALDRE_r^
FyRR SÉV EHKUR VAXA
5l/0 ÉO VE/T EKKERT u'M
VENJULEGAN VAXTAR-
HRAÞA ÞE/RRA!
EN SASTU EKK/,
HVAÐ ÞAÐ ól
HRATT?

CTjo
iJ

Þaö leggst oftar og meö meiri þunga á
menn, sem einhverju hafa fengiö áorkaö í
lífinu eöa aö minnsta kosti reynt þaö, en
aöra. Á gamals aldri og viö langvinn
veikindi veröur betra fólkiö verr sett.
Andspænis þeim lífsreglum, sem það
hefur tamiö sér alla ævi, hefur þaö meiri
ástæöu til aö örvænta. Þunglyndi þess er
skiljanlegt. En hvaö getur einhver doktor
Pillumann gert viö því?
Oft er ástandið ekki gott hjá honum
sjálfum. Allir þeir, sem meira eöa minna
fást viö aö hjálpa hinum þunglyndu, verða
alltaf aö vera blíðir og rólegir, þegar þeir
eru að reyna aö fá hina örvæntingarfullu
sjúklinga til aö laga sig aftur aö umhverf-
inu, en mega aftur á móti aldrei láta bera
á því, að neitt sæki á þá sjálfa.
En einmitt það er eitur fyrir sálina.
Bældar hvatir snúast alltaf fyrr eöa síðar
gegn eigin persónu. Sá sem hefur heppn-
ina meö sér, sleppur meö magasár, sem
hin niöurbælda reiði veldur honum. Sá
sem er óheppinn, verður þunglyndur.
Líith, geðlæknir, sem áður er getið, segir:
„Þunglyndi er reiöi, reiði út í sjálfan sig.“
Vonsvikinn maður, sem fær útrás fyrir
árásarhneigðir sínar, veröur sjaldan
þunglyndur. Borgarastyrjöldin í Norður-ír-
landi færir okkur sorglega sönnun þess
frá sjónarmiði enskra sérfræðinga.
Meðan barizt var í Belfast, minnkaði fjöldi
þunglyndis sjúklinga og sjálfsmorða
greinilega.
En ekki skyldu menn grípa til hand-
sprengja eða Molotov-kokkteila til að
komast hjá þunglyndi. Þaö riSSQÍr, ef
msr.n koma öróum að reiði sinni. Aðeins
bæidar hvatir ásamt kappsemi og metn-
aði gera menn sjúka — og þá fyrst of
fremst hjálparmenn hinna lífsþreyttu,
prestana og geðlæknana.
Sjálfsmorðshlutfall þeirra slær öll met.
Það er átta sinnum hærra en nokkurra
annarra í samfélaginu.
heild. Sjúkdómurinn er nokkrum númer-
um of stór fyrir læknisfræðina, hvort sem
hún beitir orðum eða efnafræði.
Þunglyndið er runnið frá uppsprettum,
sem hinn færasti læknir fær ekki stöðvaö.
„Við erum samfélag með eindæmum
ógæfusamra manna“, segir Erich Fromm,
sálfræöingur, „einmana, kvíöafullra, dap-
urra, neikvæðra og ófrjálsra.“ Eða öllu
heldur: Við erum orðnir þvílíkt samfélag.
Ekki einu sinni til
orð yfir Þunglyndi
Annars staðar er þunglyndi enn sjald-
gæfur sjúkdómur. Á ítalíu er hann helm-
ingi sjaldgæfari, og sjálfsmorð þar eru
einn þriðji á við V-Þýzkaland. í mörgum
tungumálum í Afríku og Asíu er ekki einu
sinni til orð yfir „þunglyndi“. Meðal hinna
fyrstu kristnu manna þótti þaö synd að
vera dapur og hryggur og svartsýni
andleg truflun. Guöspjalliö, evangeiium,
orörétt: fagnaöarerindiö, hét hinum trú-
uðu innri friði og hvatti til lífsgleði.
Þunglyndi sem banvænn sjúkdómur er
greinilega, svo sem hinar ýmsu tölulegu
upplýsingar gefa í skyn, fyrst og fremst
fyrirbrigði menningarsamfélags. „Hvers
konar þunglyndi, sem þér kunnið aö vera
haldinn", segir geðlæknirinn Raphael
Lenné í huggunarskyni í bók, sem óhætt
er að mæla meö, „þá er þaö umhverfi
yðar að kenna“. Og mergurinn málsins er
eitraður: Sá sem veröur fyrir þunglyndi,
hefur á sínum beztu dögum stuölað
ötullega aö því aö gera umheiminn
ólífvænlegan.
Sannleikurinn er nefnilega sá, aö þung-
lyndið vofir engan veginn yfir öllum
mönnum jafnt. Þeir eru í sérstakri hættu,
sem meta afköst og reglusemi öllu ofar.
Þunglyndir eru fyrst og fremst hinir
metnaðargjörnu og samvizkusömu. í
starfi gera þeir hinar mestu kröfur til
sjálfra sín og annarra og eru þess albúnir
að laga líf sitt aö gangi vélarinnar.
Þeir vinna ekki til aö lifa, heldur lifa til
að vinna. Að leiða og fylgja, skipa og
hlýöa eru meginatriði uppeldiskenninga
þeirra. Hinn þungþúni persónuleiki vill
hafa sterkt ríkisvald og metur til staöfestu
heföbundnar venjur. Sé hann í vafa, tekur
hann öryggi fram yfir frelsi og alltaf afköst
fram yfir lífsgleöi.
Kappsemi — og ótti við
mistök
Hinn þunglyndi maður, egir Lenné,
endurspeglar sem sagt nákvæmlega þá
„eiginleika, sem einkenna fyrirmyndar
Þjóöverja efnahagsundursins“ — og í
þeim mun ríkari mæli, sem menn hafa
tileinkað sér þá eiginleika, þeim mun
líklegra er, aö þeir hafni í dauðans
örvæntingu.
Því að svo sem eðlilegt er, þá er
kappsemi bundin djúpstæöum ótta við
mistök. Þegar vanda ber að höndum
almennt eða í einkalífi, er hinn þunglyndi
því oft svo áhyggjufullur, að jaðrar við
algert vonleysi. Ef hann verður veikur,
gamall, getulaus og atvinnulaus, sviptir
hann sig lífi, því að það verður að vera
regla á hlutunum.
Sérhvert þjóðfélag þjáist af þeim sjúk-
dómum, sem þaö hefur orsakað — og
fær þá, sem það á skiliö. Sé þannig á
máliö litiö, eru flest þunglyndistilfellin og
hin 38 sjálfsmorð á dag aö meðaltali þau
gjöid, sem greiöa þarf, fyrir blessun hins
vestur-þýzka allsnægtaþjóðfélags.
Það sem það, eins og kunnugt er,
krefst mannsins alls, en leyfir mörgum
konum enn að vera í felum, deyja helm-
ingi fleiri menn en konur úr þunglyndi. Hiö
sterka kyn verður haröar úti, þaö verður á
miskunnarlausari hátt fyrir barðinu á
hinum „snöggu breytingum í þjóöfélaginu,
andlegum félagslegum og efnahagsleg-
um“.
Alþjóða heilbrigðismálastofnunin hefur
skilgreint þetta þjóðfélagslega mein sem
„alvarlega og langvinna streitu, fjölskyldu-
áhyggjur, einmanatilfinningu og einangr-
un í fjöldanum". Þetta eru aðalástæöurn-
ar fyrir þunglyndi.
-* GnsAra : Þekktu
A SAMA TÍMA.
THVAP EIGUM A£> KASTA
VI£> svo AC geraS '
HVERJA RCTARHOLU,
SEM ÞEIR RÍTUUPP
. . .
V -

SÓL/N ER KOTUN HÁTT'A LOFT, Pc/RKUS^
KOMOU 00 SJAÐU HVA-D (,'/£> HÖFUM
AFREKAÐ, RUTT STÓRT RJÓÐUR '
ÁSTEÍKUR Á GOÐABAKKA
Eftir Goscinny og Uderzo. Birt í samráði við Fjölvaútgáfuna.