Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1979, Page 5

Hilmar Kristjánsson
Afríka
Rætt við Hilmar
Kristjánsson,
fyrrum útgefanda
Vikunnar og fleiri
blaða, en hann
fluttist til Suður-
Afríku og hefur
stundað þar sjálf-
stæðan atvinnu-
rekstur um 15
ára skeið.
Eftir Gísla Sigurösson
HVITIR 0G SVARTIR
ETA HVOR
ÚR SÍNUM POKA
Hilmar Kristjánsson var orðinn
þekktur maður í Reykjavík fyrir 20
árum. Hann var þá langur og mjór
meö svört hornspangagleraugu og
sat oft í Gildaskálanum viö Aöal-
stræti og reiknaði í gríö og erg. Hann
haföi tekið próf frá Verzlunarskólan-
um; var nýbúinn aö kaupa Vikuna,
reka ritstjórann, ráöa þann er þetta
ritar í staöinn, — og staöráöinn í aö
græöa. Þarna á Giidaskálanum
reiknaði hann kálf í kú og folald í
meri eins og þar stendur og fyrirtæk-
in, sem uröu til á pappírnum, skiluöu
glæstum hagnaöi. Hann keypti tíma-
ritiö Úrval, stofnaöi útgáfuna Hilmi
H/F meö tilheyrandi prentsmiöju,
myndamótagerö, bókbandi og dreif-
og báðir
vilja
hafaþað
þannig
ingu. Og síðar gaf hann út dagblaöiö
Mynd, — en það ævintýri stóö frekar
stutt og markaði tímamót í þá veru,
aö „Hinn íslenzki Hearst“ eins og
hann var einhverntíma kallaöur,
sagöi skiliö viö land og þjóö í bili aö
minnsta kosti.
En þaö var ævinlega líf og fjör í
kringum Hilmar og ungir menn uröu
upptendraöir af áhuga í návist hans.
Menn sögöu lausum gulltryggum
framtíöarstöðum hjá sjálfu SÍS og
víðar til aö freista gæfunnar hjá
ævintýramanninum, sem reiknaði út
gróöavænleg fyrirtæki á Gildaskál-
anum. En lífiö varö ööru fremur
víxlar á víxla ofan. Væru þeir greidd-
ir, var það gert á síöasta degi og lagt
af staö í bankann, þegar fimm
mínútur voru eftir til lokunar. Þaö
segir sig sjálft aö ungir athafnamenn
á uppleiö veröa að aka greitt undir
þesskonar kringumstæöum og veg-
farendur uröu pínulítiö hissa eitt
sinn, þegar framkvæmdastjóri Vik-
unnar skauzt framúr á Laugavegin-
um meö því að aka eldsnöggt uppá
gangstétt og bak viö Ijósastaur.
Svona geta menn veriö vaskir á
yngri árum, akandi á smátíkum, sem
þeir kæmust ekki einu sinni inní aö
nokkrum árum liönum. Reyndar var
Hilmar klár á því frá upphafi, aö
ísland mundi vera eitthvert alsíöasta
land heimskringlunnar meö þaö fyrir
augum aö reka ábatasöm viðskipti.
Kosturinn viö íslendinga var aö vísu
sá, aö þeir keyptu og lásu einhver
ókjör af blööum, svo dæmi um
annað eins uröu ekki fundin. En
viökvæðiö hjá Hilmari var alltaf, aö
hér væri allt að sökkva í botnlausan
sósíalisma, þar sem hagnaður sam-
svarar glæp og fyrirtæki eiga um-
fram allt aö berjast í bökkum,
ofurseld bankavaldinu.
Eftir tilraunina með dagblaðið
Mynd, tók Hilmar upp tjaldhælana
og sagöi Farvel Frans. Hann var
einhleypur þá og hélt utan á vit
ævintýra og tækifæra á sunnanverð-
um hnettinum. Hann íhugaði aö fara
allar götur til Ástralíu en Suöur
Afríka varö samt ofaná. Hann gekk
frá boröi í Höfðaborg og aleigan var
fötin sem hann stóð í og andvirði
notaös bíls, sem hann keypti þar á
staðnum.
Nú ók hann blátt strik á annað
þúsund kílómetra noröur til Jóhann-
esarborgar líkt og þetta væri allt-
saman fyrirfram ákveðið og ekki um
annað aö gera en hlýöa valdi forlag-
anna. Sem sannur íslendingur lét
hann þaö veröa sitt fyrsta verk aö
líta í blöðin; og sjá, — þar var
reyndar auglýst fyrirtæki: Hjúkrunar-
þjónusta meö heilan hóp hjúkrunar-
kvenna á sínum snærum. Hilmar
Kristjánsson svipaöist um eftir
banka og sagöi sísona viö banka-
stjórann: Jæja, hér er ég og hérna er
fyrirtæki til sölu og nú þarf ég gras af
peningum. Aö sjálfsögöu fékk hann
þaö sem hann bað um útá andlitið,
enda eiga þeir gras af seölum í
Jóhannesarborg, þar sem gull og
demantar ganga í stríðum straumi
uppúr jörðinni.
Síöan gekk allt eins og í ævintýr-
inu. Hilmar staðfesti ráö sitt og
kvæntist suðurafrískri konu af Búa-
ættum og þau eiga þrjú börn. Hjá
þeim er einnig til heimilis sonur
Hilmars, sem hann haföi eignast um
svipaö leyti og hann kvaddi landiö.
Hjúkrunarþjónustan reyndist mun
arðbærari en blaöaútgáfa á íslandi,
en Hilmar hefur alltaf verið veikur
fyrir prentsvertu og pappír og í
fyllingu tímans seldi hann hjúkrunar-
þjónustuna og fór aö prenta alman-
Sjá nœstu
síðu A