Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1979, Blaðsíða 13

Manneskjan
er
eins og blóm
á ruslahaug
— óskiljanleg

Smásaga
Eftir Tito Colliander
Viö sátum saman á garöbekk í
Buttes-Chaumontgaröinum, gamli
maöurinn og ég. Viö fætur okkar á
jöröinni lá allskonar skran, eins og
vant er aö vera í göröunum í París.
Umhverfis okkur börn, þessi fjörugu,
frönsku börn, hrópandi, hávær og
mæöur þeirra.
Ég var ungur þá, aldursmunurinn
mikill, en á einhvern hátt er gamli
maöurinn samofinn því sem ég
uppliföi svo innilega á þessum dög-
um, en það var rómantík. Hann var
hluti af henni, rómantísk mynd meö-
al margra annarra: Óhreini hatturinn,
sósublettir á svörtum jakkanum,
sem var úr lélegu efni — einnig
fátæktin var rómantísk, bæöi mín
eigin og annarra.
Heitt blóö svall mér í æðum, og
eins og ég lít á hlutina núna, var allt
rómantískt. Utan rómantíska Ijóm-
ans var eins og ekkert minnti á
virkilegt líf.
Rómantíkin var gleöikrydd,
spennugjafi: hún dró upp djörfu
línurnar, svo aö mann svimaöi, veitti
þor. Vegna rómantíkurinnar gat ég
áreiðanlega dáið ungur: Nú jæja,
hvar finnumst viö? Hiö alkunna
gagnkvæma oröatæki: Hvar hittumst
viö — þú og ég, hittumst viö bak viö
næsta götuhorn? Bak viö næsta gat
á sultarólinni, sem var þegar vel hert,
bak viö óaflátanlegt seinlæti póst-
hússins aö borga úr væntanlega
síökomna þóknun eöa alveg öfugt —
einmitt þóknunina, sem ég fékk í
dag?
Og dagar mínir blómstruöu á
breiöstrætunum. Nú bar allt róman-
tíska birtu, framhliðar húsanna og
trén, blikiö í augum stúlknanna, og
bragöiö af drykknum, sem minnti á
Baudelaire. Klukkusláttur, klukku-
sláttur, hoppandi hver fram hjá
öörum. Núna rétt áöan var klukkan
eitt, og rétt í þessu sló hún þrjú, og
nú sló hún tíu. Við borö hjá gang-
stéttinni bíö ég þín sem kemur, og
allt í einu breytist allt í heiminum,
verður eins og það á að vera,
nákvæmt, stundvíst, sem aldrei áð-
ur. Hver litarglæta lýsir og hvíslar
með skýru leikhúshvísli aö öllum
hinum: ég er, ég er, ég er hvarflandi
og breytist frá einni stund til annarr-
ar, ég hreyfi mig, ég lifi, ég dey
hvenær sem vera skal... sjá, þetta
er mitt gildi. Mitt óumbreytanlega
gildi. Einmitt nú þarf ekki aö gera
mynd af neinu, ekki, ekki móta neitt,
segja, því að öll orð eru ósönn —
einmitt núna.
Það var ekki oft sem viö sátum
saman á garöbekknum — öldungn-
um skaut skyndilega upp og hann
hvarf síöan á mörkum þessa ein-
kennilega tímabils í lífi mínu. Án
meöalgöngu höföum við blátt áfram
kynnst þarna á sama bekk — ég
man ekki satt að segja hvernig þaö
gerðist. En á viku- eöa hálfsmánað-
arfresti haföi ég næstum því brýna
þörf fyrir aö sjá hann aftur. Sitja
þarna viö hliðina á honum og heyra
hvaö hann haföi aö segja.
Hugsi og hljóðlátur, meö þessa
sérkennilegu hlýju móðurmáls síns,
rússneskunnar, lýsti hann einu sinni
skógi vöxnum hæðunum ígrennd viö
Como.
— Tré viö tré, tré viö tré, eins og
dökkgrænt teppi í bröttum hlíöun-
um, alveg upp átopp, hátt, hátt uppi.
Tré, þúsundir á Ýúsundir ofan, tíu
þúsund, hundrað þúsund hvert viö
annað. Milljónir laufa, milljónir
greina, kvistir á greinunum, milljónir
lifandi svitahola og æöa og frumur í
hverju laufi. Og skordýr og lirfur
þeirra, og á jöröinni mosar og
svampar og allskonar smádýr, og
fuglar á greinunum, hreiður þeirra og
egg — líf þeirra, allt líf. En þegar
menn fara framhjá á bát á vötnun-
um, meö lest íþröngum dölunum, þá
virða menn þetta allt fyrir sér sem
firnastórt, dökkgrænt teppi. Og frá
því berst ekkert hljóð, hvorki innan
né utan frá.
Teppi, sagöi hann. En viö leiöum
naumast huga að öllu því lífi sem
hrærist undir, sem iðar og hreyfist,
veltist og skríöur og þýtur og syngur
og æxlast og nærist og er étið, vex
og deyr og rotnar — sjálft einskis
vitandi um allt það sem er samfara
lífinu. Það aðeins er, er til, óvitandi.
Einnig fyrir okkar augum er það
hulið, eins og leyndardómur. Við
sjáum ekki nema úthverfuna geysi-
stórt, dökkgrænt teppiö. En allt í
einu hér og hvar klýfur hvít rák
dökkgrænt teppið. Vatn. Uppi, hátt,
hátt uppi, steypist vatniö niöur í
freyöandi fossum, sem sólarljósiö
tekur fangið. Hvaöan vatniö kemur
sjáum við ekki, vitum aöeins, aö
einhvers staðar langt ofan að er það
komið. Sama vatn sem gefur dölun-
um grænan lit og brauð og vín,
vötnunum fyllingu, fossunum hraöa.
Vatnið sem veitir líf. Seg mér,
hvaðan kemur það? Frá snjóbráð í
Ölpunum. En Alpasnjórinn, hvaðan
kemur hann? Aö sjálfsögöu frá
himni, úr skýjunum.
Meöan öldungurinn var aö segja
frá, rétti hann upp magra höndina og
ég sá aö ermarnar á svarta jakkan-
um hans voru upptrosnaðar. Hann
hló um leiö, og allar hrukkurnar á
andlitinu, hvaðan voru þær komnar?
Eða Ijósið í augunum?
Einmitt svona, svona er því farið
með Heilagan Anda. Við vitum ekki
hvaöan hann kemur. Tökum aöeins á
móti. ...
Hann leit beint framan í mig og
hló. Frá augunum greindust rákir að
gagnaugunum og á enninu mynduö-
ust margar hrukkur. Allt andlitiö var
Framhald á bls. 15