Lesbók Morgunblaðsins - 15.03.1980, Blaðsíða 12

Aö undanförnu hefur annaö veifiö veriö þáttur um
hljómplötur í Lesbók, en allt var þaö bundiö viö dægur- og
popptónlist eins og raunar öll umfjöllun um hljómplötur í
íslenzkum blööum. Nánast enga leiöbeiningu hefur veriö
aö fá um val á plötum meö klassískri tónlist og er þó úr
miklu aö moöa og margar útgáfur til af flestum
meiriháttar verkum.
Nú veröur sú breyting á, aö hljómplötuþáttur Lesbókar
mun einungis fjalla um plötur meö klassískri tónlist og er
byrjað á La Traviata af augljósum ástæöum. Aöalgeir
Kristjánsson þjóöskjalavöröur mun annast þáttinn, en
hann er mikill tónlistarunnandi og plötusafnari.
Aðalgeir
Kristjánsson
skrifar
um
HLJÓM-
PLÖTUR
i .....
T ra viata
Ópera
eftir
Giuseppe
Verdi
FRANCO BONISOLLI
SESTO BRUSCANTINI
SIAATSKCAPELLE BERLIN
LAMBERTO CARDELLI
Aö undanförnu hefir ópera Verdis
La traviata veriö flutt hér í Háskóla-
bíói án leiksviös og búninga og notiö
mikilla vinsælda og valdiö hrifningu
þeirra sem á hlýddu, enda er þetta
ein vinsælasta ópera allra tíma, þó aö
fagurkerar og háaöall í ríki tónlistar-
innar telji allmargt flatneskjulegt og
rislágt hjá Verdi, hefir þessi ópera
samt haldiö velli og seitt menn til sín
líkt og kamellíufrúin geröi á sínum
tíma í París. Maria Duplessis — eins
og hún kallaöi sig — var mikil
næturdrottning í lífi Parísarbúa á 4.
áratug 19. aldar og hún var í kynnum
viö marga fræga menn, sem þekktu
innsiglinguna og leituöu hafnar hjá
henni um lengri eöa skemmri tíma og
má þar nefna Frans Liszt, Alexandre
Dumas yngri og jafnvel föður hans og
er þá fátt eitt taliö, en Dumas yngri
samdi sögu og leikrit um ævi hennar
og kynni sín af henni, og efnið úr
þeim verkum notaöi Verdi svo í óþeru
sína. Verdi sá leikritið kamellíufrúna í
París 1852 og samdi óperuna eftir
þaö. Þaö var nýmæli aö taka efnið úr
samtímanum viö gerö óperu, en af
þeirri ástæöu hefir verkið meiri veru-
leikablæ. Vel má ætla aö eigin
lífsreynsla Verdis hafi blandast hér
saman viö. Um þetta leyti var hann í
nánum kynnum við söngkonu viö
Skalaóperuna í Milano, en hún haföi
áöur verið hjákona framámanns viö
óperuna og aliö honum tvö börn, og í
heimabæ Verdis þótti þetta mikiö
hneyksli, engu síður en sambúö
Violettu og Alfredos í óperunni, en
þar kynni aö vera skýringin á þeim
djúpa skilningi og samúö, sem býr aö
baki hverri nótu, sem hann hefir
skrifað fyrir Violettu.
Eins og aö líkum lætur hafa
margar hljóöritanir veriö geröar á
þessari sívinsælu óperu. Og hafa
margar þeirra þótt vel takast. Sú
nýjasta er talin þar mjög framarlega í
flokki. ÞaÖ er að verki hljómplötufyr-
irtækiö Deautsche Grammophon
Gesellschaft; DG 2707 103, og er
óperan á 2 plötum, stjórnandi er
Carlos Kleiber, en Violetta er sungin
af lleana Cotrubas, Alfredo af Placido
Domingo og Giorgio Germont —
faöirinn — af Sherrill Milnes, kór og
hljómsveit ríkisóperunnar í Munchen
syngur og leikur meö. Carlos Kleiber
hefir fengiö mikiö lof fyrir sinn hlut,
því honum tekst aö láta hljómsveitina
undirstrika og endurspegla þann
hugblæ sem ríkir á sviöinu hverju
sinni. Hraöi og spenna einkenna
stjórn hans og veislugleðin veröur í
senn hástemmd og innantóm. Cotru-
bas syngur sitt hlutverk af mikilli
innlifun og dramatískum þrótti og
samsöngur hennar og Milnes í öörum
þætti er e.t.v. hápúnkturinn hjá
henni. Milnes þykir einnig skila sínu
hlutverki með miklum ágætum og
slíkt hiö sama er aö segja um
Domingo tam í veislunni hjá Flóru,
þegar hann missir stjórn á tilfinning-
um sínum og bindur enda á veislu-
gieöina. Minni hlutverk eru einnig í
góöum höndum og kór og hljómsveit
meö ágætum.
Fleiri upptökur er rétt aö nefna
sem allar hafa til síns ágætis nokkuð.
Á síöasta ári kom út endurútgáfa á
La traviata frá hljómplötufyrirtækinu
Decca; Acanta JB 21 644, 3 plötur.
Þar syngur Mirella Freni hlutverk
Violettu, Franco Bonisolli Alfredo og
Sesto Bruscantini Giorgio Germont,
stjórnandinn er Lamberto Gardelli og
hljómsveit og kór ríkisóperunnar í
Berlín leikur og syngur meö. Þetta
þykir ákaflega ítölsk uppfærsla, enda
ítalir ráöandi í leiknum. Freni syngur
sitt hlutverk meö ágætum, en þeir
Bonisolli og Bruscantini tæpast taldir
jafnokar Domingos og Milnes. Kór,
hljómsveit og hljóöritun er allt eins og
best má vera.
Nýlega hefir La traviata einnig
veriö endurútgefin af HMV (His mast-
ers voice), þar sem Tullio Serafin er
stjórnandinn er Victoria de los Angel-
es syngur Violettu, Carlo de Monte
Alfredo og Mario Sereni Giorgio
Germont. Þetta er ákaflega stílhrein
og klassisk útgáfa enda eru ítalir þar
aö verki því aö kór og hljómsveit
rómaróperunnar syngur og leikur
meö. Verkið er á 3 plötum HMV
SLS5097. Þá má nefna Deccaútgáfu,
þar.sem Sutherland syngur Violettu,
Carlo Bergonsi Alfredo og Robert
Merrill Giorgio Germont, en Pritchard
stjórnar, Decca Set249/51. RCA hefir
gefið út verkiö, þar sem Caballe
syngur Violettu, en Bergonsi og
Milnes í hinum aöalhlutverkunum
Pretre stjórnar og kór og hljómsveit
RCA syngur og leikur meö RCA ser
5564/6. Hér veröa ekki taldar fleiri
upptökur, en e.t.v. megum viö vonast
efitr því seinna meir aö La traviata
komi á hljómplötum undir stjórn
Gilberts Levines. Þaö yröi eins og aö
hitta gamlan vin eftir langar fjarvistir.
Þegar þetta er skrifað fæst engin
af þessum útgáfum í plötubúöum hér;
La Traviata hefur alveg horfiö úr
hillunum og stendur þaö trúlega í
sambandi viö flutninginn á óþerunni
hér. Verkiö er í pöntun, bæöi hjá
Fálkanum og Hljóðfærahúsi Reykja-
víkur og mun þaö vera útgáfan frá
Deautsche Grammophon, sem fyrr er
getið. Hinar útgáfurnar er aö sjálf-
sögöu hægt aö panta.
A.K.
David
Hockney.
Framhald af bls. 7
Hockney hefur stundum veriö teflt
fram sem einskonar oddvita raun-
sæismyndlistar gegn afstrakti. Ekki
er honum um slíkt gefið, en segir:
„Kúbistarnir ályktuöu af skynsemi
sinni, aö ef til vill væri hægt aö finna
myndrænan sannleika á annan hátt
en þann, sem sprottinn var upp af
ftölsku Endurreisninni, — myndræn-
an sannleika, sem fæli í sér þá
hugsun, aö hver hlutur á sér bæöi
hliðar og bak, auk þess er aö manni
snýr. Samt sem áöur hurfu þeir aftur
aö einskonar natúralisma, vegna
þess aö þar var einnig einskonar
myndrænn sannleikur. Hugsun
þeirra snerist um raunveruleikann og
þannig er mér einnig fariö“.
í blaðaviðtali, sem tímaritiö Hori-
son átti viö Hockney nýiega, segir
hann aö nauðsynlegt sé aö láta
listnema teikna m[klu meira en gert
er. Og bætir viö: „Án þess aö standa
föstum fótum í aldagamalli tækni,
getur listnemi ekki ákveöið síöar
meir, hvaða braut hann velur sér“.
Bylgjan, sem hreif Hockney meö
sér á öldufaldinn, nýkominn út úr
skóla, er farin aö missa reisnina. Eöa
svo þykir Hockney. Honum finnst
gott aö komast í burtu frá London;
segir aö ungt listafólk eigi erfitt meö
aö ná áttum nú um stundir og aö
slaknaö hafi á umræöu og áhuga,
sem var í svo ríkum mæli á sjöunda
áratugnum.
Hockney tekur ekki aö sér verk;
hann málar alls ekki eftir pöntun, því
hann þarf þess ekki. Myndir hans
seljast til safna og einkasafnara á
háu verði. Þegar öllu er á botninn
hvolft, veröur hægt að segja um
David Hockney, aö hann er dæmi um
listamann, sem kemur fram á réttum
staö á réttum tíma. Hann skar sig
fljótt úr í útliti; var Ijóshærður, en
litaði háriö ennþá Ijósara og gengur
ævinlega meö geysistór, kringlótt
gleraugu. Hann varö blaöa og fjöl-
miðlapoppstjarna myndlistarinnar í
Bretlandi — án þess að vera dæmi-
geröur poppari. Allt um þaö hefur
hann tryggt sér framhaldslíf í listinni,
ef ekki meö málverkunum, þá for-
takslaust meö hinum frábæru teikn-
ingum sínum.
Gísli Sigurösson