Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1980, Page 7

Lesbók Morgunblaðsins - 17.05.1980, Page 7
Hún situr ríkis- stjórnarfundi, tekur þátt í við- ræðum í Camp David og fer án forsetans í leiö- angra til aö afla honum fylgis í forkosningum. sérstaka hátt, sem Suöurrfkjakonum er tamt: „Ég held, aö ég sé pólltískarl en Jimmy ... Ef maður hefur almenn- ingsálitiö sín megin, getur maöur einnig gert meira til aö hjálpa þeim, sem eru fátækir og illa staddir, til aö koma fram stefnumálum sínum . . . Viö veröum að stuöla aö réttlæti í heimin- um og við verðum aö berjast fyrir því, en þó aö maður veröi aö bæla niöur persónulegar tilfinningar og sam- úö ...“ Hún var nærri því farin að draga í land, en seinna kemur hún aftur aö þessu meö öörum orðum. „Þaö er alltaf hægt aö brúa bilið á milli trúarbragða og hvers sem er, ef fólk trúir því, aö maður vilji því virkilega vel og hafi samúö meö því og hafi áhyggjur af því... Ég veit, aö viö eigum viö þá aö etja, sem ekki hugsa, eins og við gerum og eiga enga trú. Þaö veröur aö hafa þaö í huga. Hvaö Rússa snertir til dæmis, þá er aldrei hægt aö loka augunum fyrir þeim og treysta þeim ... En mér finnst aldrei, að þaö sé ókostur aö vera of kröfu- harður, hvaö snertir siögæði eöa siömenningu." Ahrifamesta forsetafrú í sögu Bandaríkjanna? Þaö er einmitt í þessu efni, sem Rosalynn Carter veröur fyrir mestri gagnrýni, sérstaklega út frá því sjón- armiði, aö hún geti haft raunveruleg áhrif á stefnu stjórnarinnar. Menn viröa einlægni hennar og góöa mein- ingu, en þykir einföldun hlutanna nálgast einfeldni oft á tíöum. Gagnrýn- endur hennar segja ennfremur, að siöferöileg brýning sé af hinu góöa, en spyrja, aö hve miklu leyti hún leggi forsetanum ráöin. Veit hún eöa veit hún ekki, að þaö er ekkert hægara en aö gera sitt bezta, en mistakast samt? Sumir eru jafnvel ekki vissir um, aö Jimmy Carter geri sér þaö Ijóst. Um þessar mundir er því haldiö á loft, aö Rosalynn Carter sé áhrifa- mesta forsetafrúin í sögu Bandaríkj- anna. Hún er fulltrúi landsins erlendis. Hún situr ríkisstjórnarfundi til að fylgjast meö gangi mála, tekur þátt í viöræöum í Camp David og gefur forsetanum ráö viö hádegisveröinn varöandi allt frá stjórnmálaákvörðun- um til forkosninga demókrataflokks- ins. En Rosalynn Carter heldur því fram, að hún sé fyrst og fremst aö gefa upplýsingar. Hún skýri frá því, hvaö almenningi finnist um þaö, sem forset- inn hafi þegar gert, hvaöa hljómgrunn þaö hafi fengiö, en leggi ekki á ráöin um mótun stefnu morgundagsins. Þaö sé hliðstætt því, sem eiginkonur ann- arra embættismanna segi mönnum sínum varöandi dæmigerö viöbrögö kviödómenda, sjúklinga eöa sóknar- barna. (Judy Carter segir, aö samtöl þeirra hjóna séu mjög venjulegar samræöur manns og konu. „En þar sem allir hafa ekki veriö í nánu hjónabandi, sem jafnframt hefur veriö náiö samstarf í 33 ár, er von, að margir misskilji hiö nána samband þeirra." Tengdadóttirin seg- ir, aö Rosalynn segi álit sitt og geri athugasemdir, en hún sé ekki frek eöa ágeng. Judy sagöi ennfremur, að þar sem forsetinn tæki vissulega mark á skoöunum hennar, varaöist hún að fullyrða neitt, ef hún þekkti ekki inn á málið. „En hún gefur heldur ekkert eftir, ef hún heldur, aö hún viti meira um þaö en hann.“) „Jimmy-og-ég“ Árið 1980 mun Rosalynn Carter fara um meðal almennings nokkra daga í viku, en þá mun hún varla segja upphátt það, sem hún er sögö hafa sagt í síðustu kosningabaráttu: „Þegar þiö kjósiö hann, þá kjósiö þið mig.“ Eftir viötal okkar, hlustaöi ég á Rosalynn hafa símaviðtöl án þess að styöjast við minnisblöö, en þaö voru útvarpsstöðvar í lowa, sem áttu hlut aö máli. Þetta var rétt fyrir forkosningarn- ar, og hún þekkti vel inn á málin — kornútflutninginn, Olympíuleikana, OPEC-olíumálin, gíslana í íran, dýrtíö- ina og svo framvegis. Góöi nemandinn hafði lesiö heimaverkefnin og talaöi reiprennandi og vel. Hún notaöi svo oft oröið „við“, að stundum táknaöi þaö „Jimmy-og-ég“, en í öðrum tilvikum virtist þetta litla persónufornafn ná yfir allt stjórnsýslukerfiö, eins og það lagöi sig. .... Þegar verö á olíu hækkar um 75% á einu ári, er engin leiö aö koma dýrtíðinni niöur... Þaö er enginn ágreiningur milli okkar Jimmys um þetta mál. Viö erum ekki sammála um ýmis mál, en við förum ítarlega í gegnum þau heima... Þaö er meira áríöandi fyrir Amy að sækja skólann en að taka þátt í kosningabarátt- unni... Þaö var 66 billjón dollara halli á fjárlögum, þegar Jimmy tók við, en á síöasta, ári var hann rúmlega tutt- ugu... Viö höfum rætt um allar hugsanlegar leiðir til aö fá gíslana látna lausa ...“ Truflar ekki áheyr- endur meö flækjum og útúrdúrum í lok viötals okkar sagöi Rosalynn, eins og hún vildi losna viö of miklar skýringar og útlistanir á sjálfri sér og gefa í staöinn einfalda sjálfslýsingu, sem segöi allt, sem máli skipti: „Þaö er alveg sama, hvar ég er í heiminum. Fólk spyr: Hvernig þekkiröu siöaregl- urnar? Maöur þarf ekki að kunna siöareglurnar. Vinátta verkar á alla. Og allir vita, hvort maöur sé að sýna umhyggju eða aðeins látbragð. Þaö skiptir ekki máli, hvaöa trúarbrögð maöur hefur. Það er hægt aö ná sambandi viö hverri sem er. ... Tengdadóttir mín, Judy, fór í heims- siglingu, áður en hún giftist Jack og skrifaöi mér þá: — Þetta hefur veriö mér mikil lífsreynsla, því að mér hefur iærzt, aö þaö er sama, hvar maöur er í veröldinni, þá brosir fólk, þegar þaö er ánægt, en þegar þaö er sorgmætt, þá grætur þaö. — Og þetta er einmitt það, sem ég hef fundið líka.“ Rödd hennar er þrungin nákvæm- lega þeim sannfæringarkrafti, sem hlutverk forsetafrúar krefst. Ég trúi henni. Öfugt viö mig, þá efast hún ekki um sína eigin staðhæfingu né heldur hefur hún áhyggjur af því, hvort hún sé markviss, viöeigandi eða rökrétt, hvort undantekningar séu frá reglunni eöa að sagan sýni annaö og fleira. Hún hefur alla kosti hins einfalda hugsana- gangs og hefur komizt hjá þeirri nútíma áráttu aö vera andlega á tveimur eða fleiri stööum samtímis og horfa á sjálfan sig standa þar. Og þó að hún þar meö missi af einhverjum kostum kímnigáfu og kaldhæðni, þá losnar hún líka viö hin lamandi áhrif of margra valkosta. Hiö einlæga trúar- traust hennar hefur svæft allar gamlar efasemdir. Hún semur ræður sínar þannig, aö þær séu í senn auðskildar og stuttar og truflar aldrei áheyrendur sína meö neinum flækjum eöa útúr- dúrum í formi spaklegra innskota eöa líkinga. Og þó aö þeir, sem hafa haft viötöl viö hana, telji erfitt að botna í henni, þar sem hún leiki alltaf sama hlutverkiö, þá ber þess að gæta, aö leikstjórinn er Rosalynn Carter, og henni hefur löngu lærzt að veita viötöl án þess aö týna sjálfri sér. —svá — stytt úr „Life“. fleirum rabbpistla. Fyrir þetta eru greidd ritlaun og viö köllum okkur báöir rithöfunda á hátíðlegum stundum. Þetta er hluti af okkar brauöstríti. Sá er munurinn á okkur, aö annar er jábróöir útgefenda blaösins, hinn notar gjarna gefin tilefni til þess aö taka þaö fram, aö hann sé þaö ekki. Nú ritar þú pistil í þessa þætti um efni, þar sem ég er sérstaklega viökvæmur fyrir. Ég geri athugasemd viö hann á málefnalegum grundvelli og birti í Morgunblaöinu. í staö þess, aö svara meö sama hætti á sama staö, ritar þú grein í Lesbók um ópólitískt efni. Þar tekst þér náttúrlega aö vera miklu skemmtilegri en ég er allajafna, birtir þar aö auki lausavísu eftir sjálfan þig, sem slagar hátt upp í mínar eöa aörar slíkar, sem hagyrð- Ingar eru aö birta eftir sig. Þetta væri nú gott og blessaö, ef þú heföir látiö undir höfuö leggjast aö koma þeim skilaboöum til lesenda okkar að undirritaöur heföi takmarkaö vit á sumu af því, sem hann væri aö skrifa um. Oft má nú satt kyrrt liggja. Ég lét þetta auövitaö afskiptalaust. En nú, mörgum vikum seinna sendir þú mér nýjan selbita. Þá tekur þú þig til og blrtir í Morgunblaöinu okkar sæla tveggja síöu myndskreytta grein og hallmælir þar mörgum mönnum. Þar segir þú þætti úr þinni pólitísku ævi- sögu og tíundar hvenær þú hefur steypt guöum þínum af stalli. Þar fær margur óþvegið orö fyrir þaö m.a. aö spara þér þá fyrirhöfn aö hugsa dálítiö sjálfur. Og síöan varpar þú þér aö eigin sögn í fang óvinanna og gerist jafn trúr vinur bandarísks áróöurs, sem þú varst hins austræna áöur. En hvers vegna ertu aö ónotast viö mlg útúr þessu, Ásgeir minn? Aldrei hef ég prédikaö fyrir þér, nema að þú hafir lesiö eftir mig greinar um herverndar- mál og hlutleysisstefnu — og þar ertu rökheldur. Vegna þess aö fleiri en þú eiga aö lesa þetta bréf ætla ég aö birta hér smáglefsu úr umræddri páskagrein þinni í Morgunbl. Þú ert þar aö tala viö Jón Óskar: „Þú veröur nú aö viöurkenna, aö skáld eru hálfgerðir moöhausar, annars væru þau líklega ekki skáld. (Hann Jón úr Vör er farinn aö skrifa greinar um hermál.)" Kemur þetta enn. Ósjálfrátt féllu mér nú í hug orö Catós hins gamla. Sagt er aö hann hafi endað allar sínar ræöur meö þessum oröum: „Auk þess legg ég tll aö Kartagó veröi lögö í eyði.“ — Ég undirritaöur biö nú aö afsaka svo hégómleg hugrenningatenqsl. En er ég kominn á heilann á þér, Asgeir minn, eða hvor á hvorn? Dómkirkjuræöan, sem ég sagöi frá áöan, var eflaust vel meint, svo og ummæli hins unga stjórnmálamanns um nútímadeilur um sjálfstæöis- og varnarmál, hið sama á viö um jafn þýðingarlítið umræðuefni sem mitt vit. En þaö er ekki sama hvar, hvernig eða hvenær kenning er boöuö. Hvaö hefur sinn tíma, segir í helgum fræöum. — Og svo þarf nú helst aö rökstyöja vel þaö sem maður heldur fram, ef um alvarleg deilumál er aö ræöa. — Ég vona aö enginn haldi, hvorki þú né aörir, að ég sé hér aö svara páskagrein þinni. Mitt bréf er um allt annaö. Ég læt jafnvel hjá líöa aö gera athugasemd víð hugmyndir þínar um nauösynlegar sálargáfur eöa gáfnaskort skálda. Um þaö og fleira, sem þú heldur fram, mætti margt segja, en þaö verður þá að bíöa betri tíma. — Vlnsamlegast. Jón úr Vör.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.