Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1983, Síða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1983, Síða 14
 Úr ytri húðinni Á glæfralegri rennibraut fjallsins ek ég ígegnum birtu skuggastræta með ljóslausar vínstofur í heila. Ég vil slökkva á öllu. Reyni að skína ígegnum mig og tilraun mína til brotthlaups. Hópferðir út úr ytri húðinni hafa lengi staðið til þótt aldrei verði það víst hvort það er ég eða ímynduðu skammtarnir, lang raunverulegasti veruleikinn, svefninn sem ég sækist svo eftir. Hreyfanleg náttúra lokuð inni. í þessari endalausu, skilningslausu, draumlausu, sjónlausu, vonlausu, en þó áætluðu ferð. Þessa svefns. Framtíð í næstu framtíð verður mér líklega hent ofan í jörðina. Limurinn mun rotna, farartæki hugsunar, beinagrindin eyðast að lokum. Ér ég lifandi mold? Gangandi hugsandi mold? Rökrétt líffræðilegt samhengi? Og ég hef eytt tíma mínum í að reyna að elska fallegar húðklæddar tilvonandi berar hauskúpur. Ég dái þig Ijóshærða hauskúpa og blekkingin helst til eilífðar. Þorri Jóhannsson er tvitugur að aldri og hefur komió út eftir ha ein Ijóðabók, „Sálin verður ekki þvegin", 1980. Tvivegis hafa ái birzt Ijóð í Lesbók eftir hann. Síðastliðná tvo vetur hefur ha stundað málanám á Spáni. Mynd: Óskar Thorarensen Þorri Jóhannsson Ærar R. Kvaran |JM DAUÐANN I Er dauðinn endir allrar tilveru mannsins? Tvennt er þaö sem oft fer saman og hygg ég, að það sann- ist vel á okkur Islendingum. En það er einþykkni og rík hvöt til sjálfstæðis. Ef þetta er rétt, þá er það í senn kostur okkar og galli. Annars vegar leiðir þetta til þess að við viljum standa sem mest á eigin fótum og erum reiðubúnir að fórna allmiklu til þess. Hins vegar leiðir þetta oft til sundurlyndis. Þetta kann að skapa sterka einstaklinga, en það getur einnig haft í för með sér hættuleg sjúkdómseinkenni þjóðar okkar, því við erum deilugjarnir eins og forfeður okkar. Þó vil ég nefna hér efni sem jafnvel íslendingar geta ekki deilt um, en það er: aö eitt sinn skal hver deyja. Þegar þess er gætt að þessi örlög bíða okkar allra, þá er það furðulegt, hve sjaldan er á þetta minnst. Það er varla gert nema við jarðarfarir eða í lofgreinum um látna. Hafa menn þá engan áhuga á þessum vissu forlögum sínum? Vafalaust. En það þykir víst ekki smekklegt að minnast of oft á það. Hvers vegna? Ætli hin ömurlega mynd sem vísind- in hafa dregið upp af dauðanum eigi ekki einhvern þátt í því? Hvernig er þá þessi mynd? Hvað er læknum og hjúkrunarkonum kennt um dauðann? Þetta: þegar hjartað hættir að halda blóðrás- inni gangandi, þá fær heilinn ekki lengur neina næringu og skemmist mjög hratt. Það tekur ekki lengri tíma en stundar- fjórðung eða svo. Þegar hér er komið, segja textar læknavís- indanna, er persónuleiki sjúkl- ingsins ekki lengur fyrir hendi. Hann hefur verið eyðilagður fyrir fullt og allt. Einstaklingur- inn hættir að vera til. Kenning læknis- fræðinnar og andmælin gegn heiini Öldum saman hafa lækna- skólarnir kennt læknum og hjúkrunarkonum þessa óhugn- anlegu og fagnaðarsnauðu kenn- ingu. Og hvaða fólk er þetta? Það er fólkið sem ætlast er til að hjálpi okkur á banabeði! Hjálpi okkur að sætta okkur við dauð- ann! Þess er tæplega að vænta að þeir, sem þessu trúa, telji þetta sérstaklega örvandi um- talsefni. En nú vaknar spurn- ingin: Hefur þessi kenning verið svo vel staðfest, að þar komist enginn efi að? Er þetta heilagur sannleikur sem við getum treyst hvernig sem á stendur? Eða varðar okkur kannski ekkert um þetta? Heimskunnur maður komst svo að orði um það: „Ekkert va 1 í lífinu kemst undan áhrifum þess hverjum augum persónuleikinn lítur á örlög sín og dauða. Þegar allt kemur til alls er það skiln- ingur okkar á dauðanum sem ákveður svörin við öllum þeim spurningum sem lífið leggur fyrir okkur. Af þessu leiðir nauðsyn þess að búa sig undir hann.“ Og hver sagði þetta? Það var Dag Hammarskjöld, fram- kvæmdastjóri Sameinuðu þjóð- anna. Við brugðum þeirri spurningu upp áðan, hvort læknisfræðin væri að segja sannleikann, þeg- ar hún segir okkur, að dauðinn sé endir allrar tilveru mannsins. Þótt undarlegt megi virðast, eru það einmitt þeir sem eru að deyja, sem mynda andmælin gegn þessari læknisfræðilegu kenningu. Hvers verðum við vör þegar við deyjum? Hvað sér hinn deyjandi við Iokin? Er dauðinn í skilningi hins deyj- andi hrein úrþurrkun eða nýtt upphaf? Ójarðneskt umhverfi sem einkennist af birtu Það skal fúslega viðurkenrit, að flestir sjúklingar virðast líða inn í meðvitundarleysið án þess að verða varir við það. En svo eru bara aðrir sem eru bersýni- lega með fullri vitund til loka og segjast „sjá“ inn í það sem fyrir handan er, og geta skýrt frá þessari reynslu sinni áður en þeir gefa upp öndina. Þegar fólk sér í sýnum látna ættingja og vini. Það sér trúarlegar persón- ur. Það sér ójarðneskt umhverfi sem einkennist af birtu, fegurð og mjög sterkum litum. Og þess- ari reynslu fylgir algjör breyt- ing á líðan viðkomandi. Þessum sýnum fylgir ró, friður, upp- hafning og trúarlegar tilfinn- ingar. Sjúklingarnir hljóta fagr- an dauða; þvert á móti hinni venjulegu deyfð, drunga og öm- urleika sem almennt er búist við þegar fólk deyr. Það er athygl- isvert að þeir sem ekki sjá nein- ar sýnir, verða engu síður varir við þessa stórkostlegu breytingu á líðan sinni, sem meðal annars lýsir sér í því að sársauki og þjáning hverfur. Yfirskilvitleg reynsla deyj- andi fólks er vitanlega ekkert nýmæli. Hér er um forna reynslu deyjandi fólks að ræða. En sökum hinna almáttugu vís- inda og ótta við að slíkt yrði tal- ið annað hvort til geðveiki eða ofsjóna, hefur fólk vafalaust leynt þessu og reynt að láta ekki á því bera. En nú verður ekki lengur um þetta þagað, hvort sem það brýtur í bága við alda- gamlar kenningar vísinda eða ekki. Læknar hafa orðið svo mikils vísari í þessum efnum, að þeir geta ekki lengur orða bund- ist. Enda er það ekki nema sjálf- sagt, ef menn vilja þá ekki leyna sannleikanum vísvitandi. Bók dr. Erlends og Karlis Osis Árið 1977 kom út í New York bók sem vakti mikla athygli og ber nafnið At The Hour Of Death (Á dauðastund). Höfundar þess- arar bókar eru tveir og er mér sérstakt ánægjuefni að geta tek- ið það fram, að annar þeirra er íslendingur. Bókin er eftir þá dr. Karlis Osis, sem er meðal kunn- ustu sálarrannsóknamanna Bandaríkjanna og rannskaði meðal annars hæfileika Haf- steins Björnssonar, og dr. Er- lend Haraldsson, sem þegar hef- ur skrifað mjög athyglisverða bók um könnun á dulrænni reynslu Islendinga, trúarvið- horfum og þjóðtrú, sem ber nafnið Þessa heims og annars. Það er orðið nokkuð síðan dr. Karlis Osis fór að fá vaxandi áhuga á því sem fólk sér og segir á banabeði. Árið 1966 kom út bók eftir hann í Bandaríkjunum um rannsóknir hans á þessum efnum og vakti hún mikla at- hygli. En fyrsta þess ,háttar könnun dr. Osis var þó gerð 1959—1960 samkvæmt ósk Parapsychology Foundation. En árið 1972 fékk hann styrk til sams konar rannsókna í gjör- ólíku menningarþjóðfélagi, Ind- landi, og til samstarfs í þessum indversku rannsóknum fékk hann íslendinginn dr. Erlend Haraldsson í lið með sér. Þessi indverska rannsókn var gerð til þess að ganga úr skugga um það, hvort niðurstöðurnar af rann- sókninni í Bandaríkjunum væru dæmigerðar fyrir bandarísku þjóðina. En niðurstöður ind- versku könnunarinnar reyndust þær sömu, þrátt fyrir gjörólíka menningu, trúarbrögð og lífs- viðhorf þessara ólíku þjóða. Bók þeirra dr. Karlis Osis og dr. Er- lends er nú komin út í íslenskri þýðingu og er það mikill ávinn- ingur. Hún heitir „Sýnir á dán- arbeði“ og gefin út af Skuggsjá í Hafnarfirði 1979. Ein önnur bók er komin út á íslensku um þetta fróðlega efni, bók Raymonds A. Moody jr. Líf- ið eftir lífið en hún vakti gífur- lega athygli þegar hún kom út í Bandaríkjunum 1975. Thanalogy — ný fræðigrein Þótt sannarlega sé margt merkilegt að finna í bók Moodys, þá verður bók þeirra doktoranna Osis og Erlends þó sennilega að teljast fyrsta vís- indalega rannsóknin á þeim 14

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.