Lesbók Morgunblaðsins - 09.04.1983, Blaðsíða 16

Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
fffi MAt/RS- WAf« Kouu Xaosth Hími HÁVAPI ewt>- BjKmrÁ HfM- vÓru fRUM- tru i Bikict UA
iw m- 1 A 'A H K ft R \nrm SS2 i s R Ö N b
S T- K R. A K l M N MVll-a K A L A R
\7m m A U K l -£> A**>A A R 1 M N CRU VAFA '0
-fvm ZlHi N T Kfltijt C\ue S T yi 1 T N B U
i FUU L ótvti
Stabu- A»- kwti T R n í A R b T Ö F jroru- HUí- ÓA&Nl S '0 T A
b ■R A ÍKYiO tHiwm TUU* A F A H A &OIAR T u X> P A R
T L U T R A clvu* Jkf-t— HVATUR Ý F 1 R ÍTIKA1 R 'o 5 JoD- WN
HrA AF 1 HAf JL A s A Ww* inmu b & R N FL*TI ÍKADI A s A __ SKCt T £
I r'fu RVCN- T u ri. U R 'RTT iKíií- AM A u S r U R FUU L /NW L
u i r u R HAKA i Khiar S ? E IT 1 L D
5 Æ írmc. B tóh A L VlTHiW 'A LL Æ L 1 i> et* a PÚKI S 'o A
Ltóþ 'o t> u R (AMAlX S L. A F 1 VlPUR- K(N**T ríjny T Á T A i>
5TÓR. tri A R * w - tevii 5 Ý T w A ÍPCR. INU F A P 1 N M
BifcJA BoL- tKUA A T T — N A HIÓM AR R \L y R 1 R M3
STRlfi. AL A Bc?vc- STAF- UR. m kiws- nafn AFKOM-Í S?Fifl- ENO- DP FIÍK- URIMM ýuf) ■ WÁLM- UR DHR- ElNK- AÐIR RULI Ck U3> H/tFlR.
y?j Tv i -* 4*
ÆPlR OieTA UM / Miwda
bVIRT fVENA ODA- (xO T
CkHÖÞA' VÆ N - UG,r Ál'it áAM*Ll 5» 1 F- J>ýR
Kipp- UR /Í.ÁTT - AP. ~ , TÆVSl liAWAR yMDis Lokki S Ky N- FÆRUM
hrýtf Af>- bÆTA K£|N KAMN £ KK I
B'ar- A N N AFN Þrauta + ÍíJOIMG • fRUM- e f/mi
HLTÓfi- FÆPI ELSKA R/EKTAR LANt> iKRÆF- AM 1REM\ STÁV- AR- PVR
L'iKAMS- HLUTIMN A V D YrRl Kv/I£>- VoDx/A
Kísk VUClL^ Htró o ÍKVIOA FoR.- fA'ot>- IR áRUAC* ue<»vi- IKIHLT- Af\
BAR- DAúl Pl/ELTA Lcnla OflW-' HLUTI FuaLAR
M evoa ÍULL
Latuk Yætla Á HÚSI £LO ~ ÍTÆS) I RSK
fmsT RRoPP. >e pt^ K- AKJUM
2 e<wi Rc>»v.Tai>
L'itil ALCA 1 _ ■ V'onoaR + FLANI
líKÁtl SneTtun R UM G,
Sumir hafa
slitnað...
sjálfan mig betur. Eg rétti upp
spegil samkvæmt formúlunni:
Spegill, spegill, herm þú mér ...
hver ljótust er, eða fegurst er,
eftir atvikum."
Já, en hvers vegna leikrit en
ekki eitthvað annað?
„Sá veruleiki sem heillar mig
í leikhúsi er það þegar fólk og
atburðir á sviðinu hafa náð svo
sterku sambandi við áhorfendur
að það er hægt að segja: Við
erum eitt. Samruni veruleika
sviðsins og fólksins sem hlustar
og horfir er svo heillandi, svo
djúpur og merkilegur í sam-
kennd sinni, að ég leita sífellt
eftir honum — bæði sem mann-
eskja og rithöfundur."
Gott og vel, en gerist ekki
nákvæmlega það sama þegar
maður les skáldsögu eða ljóð
sem hefur áhrif á mann, þótt
það sjáist ekki uppi á sviði?
„Jújú, í eðli sínu er það sjálf-
sagt hið sama, en það er stór-
kostlegt að sjá þetta gerast; þeg-
ar veruleiki skáldskaparins hef-
ur snert veruleikann í þessu
fólki sem er í salnum. Svo und-
arlega sem það kann að hljóma,
þá er þetta veruleiki sem maður
nær ekki til í daglegu lífi vegna
þess að þar er hver maður að
leika. Hann leikur fyrir sjálfan
sig, á sjálfan sig og á aðra.“
Hm. Nú segja sumir að okkur
finnist leikhúsið svo heillandi
sem raun ber vitni einmitt
vegna þess að það sem þar fér
fram er bara piat, þykjustuleik-
ur.
„Hvað er plat? Lifum við ekki
flestir einhvers konar plat-
tilveru? Sumir eru meira að
segja svo alteknir af eigin plati
að þeir halda að platið sé veru-
leiki. Það er meðal annars hlut-
verk leikhússins að sýna að plat-
ið er ekki veruleiki. Skáldskapur
er aldrei plat; það er að segja ef
hann rís undir nafni. Ef um
raunverulegan skáldskap er að
ræða, þá felur hann í sér ein-
hvern veruleika um tilfinningar
og um mannleg sannindi; meiri
veruleika en hitt sem við köllum
yfirleitt veruleikann. Það er
þetta eðli skáldskaparins sem
gerir það að verkum að menn
sækja í hann, hungrar beinlínis
í að upplifa hann. Ef þessi væri
ekki raunin, þá væri skáldskap-
urinn löngu dauður! Ég lít svo á
að 1 skáldskapinn sæki menn
upplýsingar um sjálfa sig, um
lífið; þeir reyni að fá staðfest-
ingu á sjálfum sér í skáldskap.
Þar skilur svo á milli árangurs
og erfiðis hvort menn eru færir
um að skilja á milli skáldskapar
og tilbúnings — til dæmis í
leikhúsinu. í leikhúsinu sjáum
við oft sýningar hafa á sér yfir-
skin skáldskapar en eru í raun-
inni ekkert nema tilbúningur,
og eru þar af leiðandi ekki til
þess hæfar að leysa neinn
mannlegan veruleika úr viðjum.
Listamennirnir — skáldin, leik-
ararnir, leikstjórarnir — verða
að gæta sín afar vel á tilbún-
ingnum; í sannleika sagt verða
þeir síknt og heilagt að halda
dómsdag yfir sjálfum sér. Eru
þeir að leita einhverra sann-
inda, eða eru þeir bara í þykj-
ustuleik? Því miður eru alltof
margir sem falla á því prófi.“
Rétt í lokin. Má ég spyrja þig
að hverju þú farir að vinria þeg-
ar Grasmaðkurinn er frá ?
„Jájá, spurðu bara.“
Nú, að hverju ætlarðu þá að
fara að vinna ?
„Það er leyndarmál...“
Gargantúi
Frh. af bls. 12.
Kastor og Pollux komin úr
eggi sem Leda varp og ungaði
út?
En þið munduð verða ennþá
hissari ef ég dembdi nú yfir
ykkur öllum kafla Plinusar þar
sem hann talar um kynlegar og
ónáttúrulegar fæðingar. Og
hvað sem um það er þá er ég
ekki jafn forhertur lygalaupur
og hann. Lesið þriðja kapítula í
sjöundu bók Náttúrusögu hans,
og hættið að egna heila minn í
þessu efni.
Sjöundi
kapítuli
Hvernig Gargantúa
var gefið nafn
og hvernig hann
slokaði áfengið
Sá mæti maður Grandgussi
var þá að drekka og gamna sér
með hinum þegar hann heyrði
hið hræðilega öskur sem sonur
hans rak upp þegar hann leit
dagsins ljós, og hrópaði: Drykk!
Drykk! Drykk! — Og honum
varð að orði: Que grand tu as! —
Hvað þú hefur stórt! — (og átti
við kokið). Og þegar samkvæmið
heyrði þetta var það mál manna
að drenginn skyldi kalla Garg-
antúa, eftir hinum forna sið
hebrea, en þetta hafði verið
fyrsta orðið sem faðirinn mælti
við fæðinguna. Faðirinn féllst
náðarsamlegast á uppástung-
una; móðirin var harla ánægð
með það líka; og til að sefa
drenginn gáfu þau honum svo
mikið að drekka að barkinn
næstum sprakk. Svo var hann
færður að fontinum og skírður
þar, að góðum kristinna manna
sið.
Og þau pöntuðu handa honum
sautján þúsund níu hundruð og
þrettán kýr frá Pontille og Bré-
hémont til að fullnægja dags-
þörf hans af mjólk. Því að
fóstra við hans hæfi var ekki
finnanleg í öllu landinu, vegna
þess mikla magns af mjólk sem
hann þurfti í mál. Nokkrir skot-
ískir læknar11 hafa eigi að síður
staðhæft að móðir hans hafi
haft hann á brjósti, og að hún
hafi getað mjólkað úr brjóstum
sínum fjórtán hundruð og tvö
keröld og níu skjólur í mál. En
þetta er ólíklegt, enda hefur
staðhæfingin verið lýst andstæð
spendýra-eðli, meiðandi fyrir
eyru trúaðra og viðloðandi villu-
trú.2)
Með þessu móti leið ævi hans
þar til hann var eins árs og tíu
mánaða, en á þeim tíma var far-
ið að læknisráði, að setja hann
út, og falleg uxakerra var smíð-
uð honum, eftir teikningum
Jóns Denyau.3) í henni var hon-
um ekið með gleðilátum um torg
og tún; og honum var mikið
hampað, því hann var fríður
sýnum og hafði næstum átján
hökur; og hann grét mjög sjald-
an. En hann gat hvenær sem
var skitið í buxurnar, því að
hann var óskaplega svifaseinn,
sumpart að eðlisfari og sumpart
vegna ytri ástæðna sem voru
tengdár því mikla dálæti sem
hann hafði á vínunum í sept-
ember. En hann drakk aldrei
dropa án tilefnis. Því ef fyrir
kom að hann væri styggur, reið-
ur, gramur eða fúll, ef hann
sparkaði, ef hann grét eða ef
hann öskraði, þá var honum
óðara færður drykkur til að
bæta skapið, og hann þagnaði í
sömu svifum og tók aftur gleði
sína.
Ein fósturmæðra hans tjáði
mér, og sór við biblíuna, að
hann hafi orðið svo vanur þess-
ari meðhöndlun að við minnsta
hljóð frá pottkönnum eða
krukkum komst hann í algleym-
ing, eins g hann fyndi til himn-
eskrar sælu. Og vegna þessara
guðdómlegu tilhneigingar hans,
var glösum klingt með hnífi eða
flöskur slegnar með töppum, til
þess að koma honum í gott skap
á morgnana, en við þessi hljóð
kættist hann, hoppaði upp og
ruggaði sér í vöggunni, kinkaði
höfðinu, lék tónstigann með
fingrunum og barði á rassinn
eins og trumbur.
1 Duns Scot var munkur af reglu
fransiskana, einn helsti kenn-
ingasmiður skólaspekinga.
2 Rabelais notar hér hina venju-
legu fordæmingar-formúlu
Sorbonne-háskóla: Sententiam
piarum aurium offensivam et hær-
esim sapientem.
3 Jean Denyau var algengt nafn í
Chinon, heimahéraði Rabelais.
Útgcfandi: lif. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Ilaraldur Sveinsson
Kitstjórar: Matthías Johannessen
Styrmir Gunnarsson
Ritstj.fltr.: Gísli Sigurðsson
Áuglýsingar: Baldvin Jónsson
Ritstjórn: AÓalstræti 6. Sími 10100