Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1983, Blaðsíða 11

HÁSKÓLI ÍSLANDS I
Sex félög háskóla-
manna telja
offjölgun gfir-
vofandi —
Hvernig bregst
Háskólinn við því?
BÆKUR OG HOFUNDAR
inu að láta það ganga fyrir sem
er tæknilegt og praktískt og
hægt að mæla í tölum. Um leið
hafa húmanískar greinar stund-
um orðið útundan.
Ég teldi betri lausn, að Há-
skólinn ráðstafaði þessu sjálfur
í staðinn fyrir stjórnmálamenn,
sem gera það núna; endanlega er
það fjárveitinganefnd Alþingis."
„Það praktíska er ofarlega í
okkur nú; rétt er það. Þjóðfé-
lagið vill að þetta skili sér svo
mælanlegt sé og nemendur
gera þá kröfu til námsins, að
það hafi praktískt gildi fyrir þá,
sem m.a. mælist í beinhörðum
peningum. Hefur verið rann-
sakað hvort mikið sé um það,
að háskólamenntað fólk sé í
störfum, þar sem menntun
þess nýtist ekki — og úr hvaða
deildum er það fólk einkum?“
„Yfirleitt er sáralítið um það,
að háskólamenntað fólk stundi
störf, þar sem menntun þess
nýtist ekki. Bandalag háskóla-
manna hefur staðið að könnun á
þessu og samkvæmt henni voru
það einkum lögfræðingar og í
litlum mæli viðskiptafræðingar,
sem ekki gátu nýtt menntun
sína í þeim störfum sem þeir
stunduðu. Því er við að bæta, að
ég veit til þess að markaður
fyrir a.m.k. viðskiptafræðinga
er mjög góður, þannig að þetta
segir ekki alla söguna.
„Sex félög háskólamanna telja
offjölgun yfirvofandi: Félag ís-
lenskra fræða, náttúru-
fræðingar, læknar, lögfræð-
ingar, sálfræðingar og Hið ís-
lenska kennarafélag. Ef þessi
ótti reynist réttur, hvernig
bregst Háskólinn við?“
„í aðalatriðum telur Háskól-
inn, að hver og einn verði að
bera ábyrgð á sínu námi og að
erfitt eða ómögulegt sé fyrir
skólann að ákveða, hvernig
markaðurinn verður í framtíð-
inni. Ég á ekki von á takmörk-
unum í þessum deildum, heldur
því að þessi staðreynd verði til
þess að nemendur velji fremur
eitthvert annað nám. Takmörk-
unum verður frekar beitt í
greinum, sem hafa í för með sér
dýrt, verklegt nám. Því er ekki
til að dreifa í lögfræði til dæm-
is.“
„Eðlilegt er að þjóðin fylgist
með Háskóla sínum, en það er
svo annaö mál, hvort gagnrýn-
in er byggð á nógri þekkingu.
Ein er sú gagnrýni, sem stund-
um heyrist og beinist einkum
að félagsvísindadeild, sem álit-
in er vera einskonar sandkassi
á kostnað skattborgarans — og
þá er spurt: Hvað höfum við að
gera við alla þessa sálfræðinga,
uppeldisfræðinga, félagsfræð-
inga og stjórnmáíafræðinga?“
„Já, ég kannast við þetta. Ég
held að margir hafi þá í huga
löndin í kring, þar sem óeirða-
seggir hafa komið einmitt úr fé-
lagsvísindanámi og menn hafa
fundið fylgni á milli þjóðfélags-
legra óláta og aðsóknar að svona
námi.
En svo ég svari spurningunni
beint: Jú, við þurfum þannig
menntað fólk. Þörfin er mikil
fyrir fólk, sem getur sinnt þeim,
sem eiga í félagslegum og sál-
rænum erfiðleikum. En þetta
verður aldrei eins áþreifanlegt
og raunvísindi og allskonar
lélegur afrakstur skyggir stund-
um á það, sem vel er gert. Sú
Framhald á bls. 16
í Bandaríkjunum eru stórar
keðjur bókaverslana og beita
þær náttúrlega ýmsum brögðum
í harðri samkeppni. Ein keðjan
sem er tiltölulega ný af nálinni,
hefur nú um nokkur ár boðið
uppá þá nýlundu að selja árs-
gamlar bækur á gjafprís. í einni
hillusamstæðu eru kannski
ágætar bækur, ólesnar á dollara
hver; í næsta rekka bækur á tvo
dollara o.sv.frv. — allt svo til
nýjar bækur. Einmitt í slíkri
verslun rakst ég á nýja útgáfu
af bók David A. Jasens um P.G.
Wodehouse, A Portrait of a Mast-
er. Ég borgaði einn dollar fyrir
þá bók og þótti Wodehouse lítill
heiður sýndur að selja ævisögu
hans á slíkum spottprís.
P.G. Wodehouse var mikill
snillingur. Hann fæddist 15.
október árið 1881 í Surrey á
Englandi og á því 102 ára af-
mæli um þessar mundir. Er því
við hæfi að minnast þessa karls
i stuttum afmælispistli.
Pelham Grenville Wodehouse,
kallaður Plum af góðvinum sín-
um, fór langt í það að skrifa
hundrað bækur um dagana og
margar þeirra eru enn metsölu-
bækur. Hann var stílisti mikill,
Wodehouse, og fáir skrifuðu
betri ensku en hann. Rithöfund-
ar svo ólíkir sem Evelyn Waugh
og George Orwell: J.B. Priestley
og Novel Coward: Ian Flemming
og T.S. Eliot: Irish Murdoch og
John Betjeman — allir hafa þeir
lofað P.G. Wodehouse sem af-
burða rithöfund. Hann hafði
snilligáfu, skapari Bertie
Woosters og Jeeves. Þá skapaði
Wodehouse hetjur á borð við
Psmith og ábúendur Blandings
kastala, Ensworth lávarð, son
hans Frederick, þjóninn Beach
og svínið Empress.
Sumar bækur hans eru klass-
ískar, svo sem The Code of the
Woosters, sem var ágætlega
þýdd og flutt í útvarp fyrir ári
eða svo: Carry on Jeeves; Leave it
to Psmith; My Man Jeeves og
Ring for Jeeves, svo fáeinar séu
nefndar. Wodehouse segir á ein-
um stað: „Ég held það séu tvær
aðferðir til að skrifa skáldsögu.
Önnur er sú sem ég nota, að búa
til eins konar söngleik án tón-
listar og horfa alfarið framhjá
hinu raunverulega lífi — hin að-
ferðin er að kafa til botns í líf-
inu og kæra sig kollóttan um
allt annað.“
Eitt sinn var það sem þeir
hittust í Oxford, Wodehouse og
Hugh Walpole, mikils metinn
rithöfundur á sinni tíð (og
Maugham skopstælir í fyrri-
hluta Cakes and Ale). Þetta var
skömmu eftir að Hilaire Belloc
lét svo um mælt að Wodehouse
væri besti þálifandi rithöfund-
urinn í Englandi (1938). „Það
var náttúrlega bara góður
brandari," sagði Wodehouse en
Walpole hafðu þungar áhyggjur
af þessum ummælum. Hann vék
sér að Wodehouse og sagði: —
Hefurðu heyrt það sem Belloc
sagði um þig? Wodehouse
kvaðst hafa heyrt það. — Ég er
einmitt að velta því fyrir mér
afhverju hann sagði þetta, segir
Walpole. — Ég líka, segir Wode-
house. Löng þögn. — Ég get
bara ekki komið þessu heim og
saman, segir Walpole. — Ekki
heldur ég, segir Wodehouse.
Önnur löng þögn. — Þetta er svo
einkennileg fullyrðing, segir
Walpole. — Mjög einkennileg,
tók Wodehouse undir. Enn löng
þögn. — Ahjæja, andvarpaði
Walpole feginsamlega eins og
hann hefði loks fundið lausnina:
Gamli maðurinn er að verða
ansi gamall!
Wodehouse segir þessa sogu í
einni bóka sinna og líka þessa
skrýtlu þar sem hann gerir grín
að vinsældum sínum:
Góðleg gömul kona sat eitt
sinn við hlið mér í matarborði.
Hún var ákaflega upp með sér
að fá að sitja til borðs með fræg-
um rithöfundi og gerði ekki ann-
að en dásama verk mín allt
kvöldið. Hún sagði að synir sínir
bæru takmarkalausa virðingu
fyrir mér og söfnuðu bókum
mínum. — Já, það verður aldeil-
is upplit á þeim, sagði gamla
konan loks og hló, þegar ég segi
þeim að ég hafi setið til borðs
með Edgar Wallace!
Wodehouse var mikill sóma-
maður. Hann var heimakær og
rólyndur að eðlisfari, segir í
ævisögu hans og í þokkabót
góðgjarn, hreinskilinn og örlát-
ur — og samt var hann ham-
ingjusamlega kvæntur! Hann
var vinnuþjarkur hinn mesti og
í alla staði ánægður með lífið,
nema það varpaði lengi skugga á
líf hans þegar landar hans
stimpluðu hann sem landráða-
mann.
í júnímánuði 1940 handtóku
nasistar Wodehouse á heimili
hans í Frakklandi. Þeir dæmdu
hann í fangabúðir en slepptu
honum svo og færðu til Berlínar
þar sem Wodehouse flutti fimm
þætti á ensku í þýska útvarpið.
Það var sú starfsemi sem leiddi
til þess að hann var brenni-
merktur landráðamaður í
heimalandi sínu. Wodehouse var
þá 58 ára gamall. Hann gerðist
bandarískur þegn árið 1955 og
átti heima vestra mikinn part
ævi sinnar. Skömmu fyrir dauða
hans aðlaði Elísabet Englands-
drottning þennan aldna rithöf-
und, og við það tilefni sagði
Plum, sáttur við Guð og menn:
„Nú á ég enga ósk framar; ég hef
verið aðlaður og búið að setja
vaxmynd af mér í Madame
Tussaud-safnið!"
Hann lést nokkru síðar og fór
með þessa orðu í gröfina sem
sárabætur fyrir landráðastimp-
ilinn. George Orwell skrifaði
mikla grein til varnar Wode-
house á sínum tíma en það var
ekki fyrr en árið 1981 að hann
var endanlega hreinsaður af
þessum áburði. Þá komust
blaðamenn í leyniskjölin um
Wodehouse og gerðu þau opin-
ber: P.G. Wodehouse hafði gerst
sekur um andvaraleysi.
Jakob F. Ásgeirsson
Kynnin hafín við heim tækninnar: í verkfræði- og raunvísindadeild.
P.G. Wodehouse