Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.1984, Blaðsíða 3

LESBOK
M O R G U N B L. !A| ® ® Œ1 ® E
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthlas Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
fulltr.: Glsli Sigurösson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Slmi 10100.
Fyndni
var ekki tekin gild í
járnbrautum í Rúm-
eníu, segir Halldór
Laxness í fjörugum
ferðabæklingi úr
þessu austantjaldsríki,
þar sem Halldór var
opinber gestur 1960.
Nátthrafnar
báru yfirprentara
Morgunblaðsins fréttir
af því sem gerðist að
næturlagi og hann ræsti
þá stundum Valtý rit-
stjóra, t.d. síðla nætur
10. maí 1940, þegar sást
til herskipa. Upphaf
greinaflokks um Morg-
unblaðsárin eftir Pétur
Ólafsson.
Eldurinn
sem á okkur öllum brennur —
kannski er það streitan í nútím-
anum, segir Vignir Jóhannsson
myndlistarmaður um logandi
verur í myndum sínum, en Vign-
ir er nú setztur að í New York.
Beinagrindin
var á hreinu, þótt ég hefði ekk-
ert æft mig, segir Ástrós Gunn-
arsdóttir, sem varð í fjórða sæti
í heimsmeistarakeppninni í
diskódansi.
Forslöumyndina tók Ijósmyndari Morgunblaösins, Ragnar Axelsson.
JORGE LUIS BORGES
Sautján
bækur
1
Kvöldið og fjöllin
hafa sagt eitthvað við mig.
Nú er það mér týnt.
2
Nóttin hin mikla
er ekki orðin annað
en ilmurinn einn.
3
Er eða ekki
draumurinn sem úr hug mér
hvarf fyrir dögun?
4
Strengirnir þegja.
í tónlistinni leyndist
þetta sem ég finn.
5
Nú gleðst ég ekki
við möndlutré í garði.
Minningu þína.
6
Óljóst og sífellt
auðnu minni hafa fylgt
bækur, lyklar, tákn.
7
Allt frá þeim degi
ekki hef ég taflið snert.
Óhreyfðir skákmenn.
8
Á sandauðninni
rósfingruð morgungyðjan.
Einhver veit af því.
9
Iðjulaust sverðið
um orusturnar dreymir.
Mig dreymir annað.
10
Maðurinn dauður.
Skeggið veit ekki af því.
Neglurnar vaxa.
11
Þetta er höndin
sem strauk mjúkt einhvern
[tíma
hár á höfði þér.
12
Undir þakinu
er spegilmyndin aðeins
mynd af tunglinu.
13
Undir tunglinu
þar lengist svartur skugginn
einsamall er hann.
14
Er það heimsveldi
ljósið sem er að slokkna
eða maurildi?
15
Nýtt tungl er kviknað.
Hún horfir einnig á það
úr öðrum dyrum.
16
Fuglskvak í fjarska.
Ekki veit næturgalinn
að hann sorg sefar.
17
Ellihrum höndin
er enn að skrifa kvæði
handa gleymskunni.
Sjgrún Ástríður Eiríksdóttir þýddi
orgunblaðið
hafði komið fyrir
augu lands-
manna í tólf ár
þegar sú ný-
breytni var tekin
upp í október
1925, að hafa
fylgirit með blaðinu einu sinni í viku:
Lesbók Morgunblaðsins. Fróðlegt er að
virða fyrir sér þetta fyrsta blað Lesbókar,
8 síður í litlu broti, sem stóð óbreytt fram
til 1962. Erfitt er að ímynda sér nú í öllu
fjölmiðlafarganinu og helgarblaðaflóðinu,
að þrátt fyrir smæð sína markaði Lesbók-
in tímamót. Þótt fjórðungur væri liðinn af
öldinni, hafði þróunin gengið hægt, en það
var lítið eitt að létta til eftir þrengingar
fyrri heimsstyrjaldarinnar og kreppu, sem
kom á eftir henni. Nútíminn var ekki
fæddur eftir okkar skilningi; tækniöldin
vart í sjónmáli.
Þegar Morgunblaðinu frá þessum tíma
er flett, er að sjá að næsta fátt hafi gerzt.
Árið áður hafði Þórbergur gefið út Bréf til
Láru, en menn vissu vitaskuld ekki um
önnur bréf, sem hann var að skrifa á sama
tíma — þar til nú. Árið 1925 eru helztu
tíðindi af Halaveðrinu mikla, þegar 68
manns fórust. Þar að auki voru Héraðs-
vötn brúuð, sjúkrahús reist á ísafirði og
Leikfélag Reykjavíkur flutti Dansinn í
Hruna.
í fásinni aðsteðjandi vetrar má ætla, að
Lesbókin hafi verið kærkomin. En blaða-
maður á tölvuöld rekur upp dálítið stór
augu yfir efnisvalinu, þegar Lesbók er ýtt
á flot. Meiripartur blaðsins fer undir langa
grein um kirkjuþing í Stokkhólmi, sem
hafði farið þar fram árið áður. Þar að auki
er þrennt í blaðinu: Hugleiðing um skóla
Ríkarðs Jónssonar og þjóðlega list, skrýtl-
ur og 5 auglýsingar. I greininni um Ríkarð
er rætt um nauðsyn þess að hefjast handa
til að styrkja og efla þjóðlegan íslenzkan
stíl í handbragði manna, sem fást við alls-
konar smíðar, húsa- og húsgagnagerð.
Jafnframt er varað við eftiröpun eftir út-
lendum myndum.
Eins og eldri kynslóð Morgunblaðsles-
enda man, var Lesbókin síðan gefin út með
litlum sem engum breytingum hátt í fjóra
áratugi, — mesta breytingaskeiði sem
gengið hefur yfir þjóðina. Þjóðlegur fróð-
leikur yfirgnæfði allt annað
efni á þessum áratugum og
Árni Óla átti heiðurinn af
því.
Breytingin á Lesbók í árs-
byrjun 1962 var svö róttæk,
að það var alveg nýtt blað
sem kom fyrir augu lesenda.
Þarna urðu fyrstu kaflaskilin
í sögu blaðsins og þeim fylgdi
alveg nýr lesendahópur. Þótt
síðan séu liðin 22 ár, hefur í
rauninni fátt breytzt nema
prenttæknin. Efnið í fyrsta
blaðinu eftir breytingu, eða
hliðstætt efni, væri enn talið
gott og gilt. Á forsíðunni er samtal Matthí-
asar Johannessen við Guðmund í Víði, en
ævisaga hans kom einmitt út fyrir jólin.
Þarna hefst rabbið, sem fylgt hefur Lesbók
síðan; einnig svipmynd, smásaga, ljóð, bók-
menntaþáttur og fleira, sem hafa orðið
meira og minna fastir liðir. Þræðinum frá
fortíðinni var haldið með því að Árni Óla
skrifaði um gömul hús í Reykjavík og
menningarviti þjóðarinnar númer eitt,
Ragnar í Smára, var heimsóttur. Svo var
„slegið á þráðinn" og uppúr
því hafðist stutt símaviðtal,
en sá þráður varð ekki
endingargóður.
Helztu breytingar á Les-
bókinni síðan felast í mjög
aukinni litprentun mynda
eftir að offsetprentun kom til
skjalanna 1973 og í annan
stað hefur Lesbókinni mun
ákveðnar en áður verið mark-
aður bás á vettvangi lista og
menningarmála. Slík sérhæf-
ing er eðlileg, þegar þess er
gætt, hversu mikið alhliða
lesefni Morgunblaðið flytur
nú í föstum aukablöðum á föstudögum og
sunnudögum.
Á þessum punkti eru önnur kaflaskilin í
58 ára sögu Lesbókar Morgunblaðsins:
Nýtt andlit, nýtt brot, nýtt útlit. Allt sem
ekki er endurmetið, staðnar og dagar uppi
í straumi þróunarinnar. Og þróunin geng-
ur hratt, ekki sízt í fjölmiðlaheiminum. En
hér skal engu lofað; við sjáum hvað setur.
Gleðilegt ár!
Gísli Sigurðsson
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 7. JANÚAR 1984 3