Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1985, Síða 9

nS
wéÉti
Bleikum lit bœgður fyrir í ,£kógarferd Soler-
[jfflskyktunnar“. Pkasso málaði hana í hk 1903.
Myndin er í eigu Nútúnasafnsins íUege, Beigíu.
„Útior Casagemas" rar máhtð 1901
efíir að Picasso haíiii fengið tíma til að
átta sig á andláti vinar síns. Hún er í
eigu Nútímalistasafnsins í París.
Picasso málaði ,Jfyrstu a!tarisgönguna“ fímmtán
ára gamalL Myndin rar fyrst sýnd í listasafni
rúdsins í Madrid árið 1897 en er í eigu Pkasso-
safnsins í Barœhna.
listamannslíf
Kaffihúsið „Els Quatre Gats“ var mið-
punktur listamanna í Barcelona í kringum
aldamótin. Picasso kynntist þar fjölda
manna sem hann átti eftir að hitta oft í
París og njóta góðs af. Fyrsta einkasýn-
ingin hans var haldin í kaffihúsinu í
febrúar 1900. Þar bar mest á teikningum
af félögum hans. Sýningin vakti athygli og
fékk góða dóma.
Hann hafði þá um áramótin tekið litla
íbúð og vinnustofu á leigu ásamt Carles
Casagemas, félaga sínum. Casagemas var
einnig listamaður en þótti heldur tak-
markaður á því svíði. Hann hélt sýningar
á eftir Picasso í „Els Quatre Gats“ um
veturinn og aftur um sumarið og vakti
mun minni hrifningu en Picasso. Hann var
sonur bandaríska ræðismannsins í Barce-
lona, var auðugur og örlátur á fé. Hann
hélt Picasso uppi fjárhagslega og var einn-
ig hjálplegur við aðra listamenn.
Þeir félagar fóru saman til Parísar í
byrjun október 1900. Picasso hafði undir-
búið sig vel fyrir ferðina. Hann var með
mikið af myndum í fórum sínum, bar á
meðal nautaatsmyndir sem höfðu vakið
athygli á sýningu hans á kaffihúsinu þá
um sumarið. Spánska listamannanýlendan
í París var fjölmenn á þessum tíma og
Picasso og Casagemas féllu strax inn í
hana. Picasso komst í samband við kaup-
endur og seldi flestar mynda sinnar strax
fyrir gott verð. Spánverjinn Pere Manyac
reyndist honum sérstaklega vel og samdi
við hann um fastar mánaðargreiðslur svo
að Picasso þurfti ekki að hafa áhyggjur af
peningum.
Hann og Casagemas tóku á leigu litla
ibúð og þrjár franskar stúlkur, Odette,
Germaine og Antoinette, tluttu inn með
)eim. Þær sátu fyrir hjá þeim og þau
skemmtu sér saman. Bréf frá þessum tíma
benda til að það hafi verið lifað nokkuð
hátt. Casagemas skrifaði á einum stað að
hann væri hrifinn af Germaine. Picasso og
Odette voru líklega par, hún kom hálfu ári
seinna að honum með Germaine. Hann
vann vel, undirritaði myndirnar sínar með
stórum stöfum, kallaði sjálfsmýndir „Ég“,
og var sjálfsöruggur og vinsæll meðal
kvenna. Casagemas leið öllu verr og varð
)unglyndur. Hann gat ekki málað og var
getulaus.
Skuggi Fellur á
lífsbrautina
Eftir tveggja mánaða dvöl í París fóru
)eir í jólafrí heim til Spánar. Foreldrar
Picassos voru þá í Malaga og þeir fóru
)angað. Heimsóknin tókst ekki mjög vel.
Foreldrunum var lítið um listamannalíf
félaganna gefið og leiðir þeirra skildi eftir
áramótin. Casagemas fór til Barcelona en
Picasso til Madrid. Þar frétti hann mánuði
seinna að Casagemas hefði skotið sig á
kaffihúsi í París. Hann hafði verið þar
staddur með gömlum félögum og fyrst
skotið á Germaine, en ekki hitt, og þá skot-
ið sjálfan sig.
Picasso var önnum kafinn um þessar
mundir. Hann vann að útgáfu tímaritsins
Arte Joven ásamt félaga sínum í Madrid og
byrjaði brátt að undirbúa sýninguna sem
var haldin í París um sumarið 1901. Hann
vann mjög hratt, gerði einar sextíu myndir
á þremur mánuðum, og sló í gegn í höfuð-
borg heimslistanna án þess að þurfa að
hafa mjög mikið fyrir því. Myndirnar voru
í anda „impressionistanna" en þó með
„sterku Picasso-handbragði", eins og Júrg-
en Glaesemer, listfræðingur í Bern, orðaði
það. Myndin af herbergi Picassos í París
(3) frá þessum tíma sýnir að Toulouse-
Lautrec var í miklu uppáhaldi hjá honum,
stórt auglýsingaspjald eftir Lautrec hang-
ir yfir rúmi málarans.
Eftir að búið var að koma sýningunni
upp var spennunni lokið. Rólegra varð í
kringum Picasso og hann gat tekist á við
ný verkefni. Þau reyndust öllu dapurlegri
en hans varvon og vísa. Hann gerði nokkr-
ar myndir af Casagemas, nokkrar af hon-
um látnum og eina sem hann kallaði „Út-
för Casagemas" (4). Hann gerði rissmynd-
ir og vandaði sig mun meira en hann hafði
áður gert. Undirskrift hans á myndunum
minnkaði og sjálfsmyndir hans frá þessum
tíma þykja sýna þroskaðri, alvarlegri
mann en fyrri myndir.
Hann dvaldist í París fram aö jólum en
fór þá heim til Barcelona. Manyac hélt
tvær sýningar á verkum hans í París árið
1902, en þær vöktu ekki sérstaka hrifn-
ingu. Picasso varð peningalaus og ein sag-
an segir að hann hafi orðið að rífa niður
teikningar og brenna í ofninum til að
halda á sér hita, þegar hann var staddur í
París veturinn 1902.
Hann málaði mikið af dapurlegum kon-
um, bognum í bagi með hvítan klút á höfð-
inu á þessum tíma. Sorglegt vonleysi staf-
ar af þeim, hvort sem þær sitja einar yfir
drykk, standa nokkrar saman í hópi eða
eru að strauja. Fyrirmyndin er talin koma
úr gamla St. Lazare-kvenfangelsinu og
sjúkrahúsinu í París. Hórur og drykkju-
konur lentu þar og talið er að Picasso hafi
heimsótt stofnunina eftir sýninguna sína í
París 1901 og það hafi haft mjög mikil
áhrif á hann.
Hann málaði flest af þessum verkum,
sem öll tilheyra Bláa tímabilinu, í Barce-
lona. Þar vann hann einnig að myndinni
„Lífið“. Hún sýnir nakta konu og hálfnak-
inn mann standa hjá konu í dimmblárri
skikkju með barn. Hún horfir heldur
grimmilega á þau en maðurinn bendir á
barnið. Á milli standa tvær teikningar af
samanhnipruðu, sorgmæddu, nöktu fólki.
Picasso gerði mörg uppköst að þessari
mynd. Hann sjálfur var ávallt maðurinn á
myndinni þangað til á lokaverkinu. Þar
stendur Casagemas, vinur hans, með kon-
unni. Talið er að hún sé Germaine, vinkon-
an frá París. Röntgenmyndir af „Lífinu"
leiddu í ljós að hún er máluð yfir fyrstu
myndina sem Picasso fékk sýnda í París.
Listfræingar lesa ýmislegt út úr bláu
myndunum eftir Picasso. Þær þykja sýna
erfiðleikatímabil listamannsins. Sjálfur
vildi hann lítið segja beint um það en benti
eitt sinn á að hann dagsetti ávallt verkin
sín og þau bæru vott um hugarástand hans
hverju sinni. Það fór að birta smátt og
smátt yfir myndunum hans eftir að hánn
lauk „Lífinu". Bleikt fór að gera vart við
sig (6) og ballerínur og dansandi sirkusdýr
tóku við af sorgmæddum konum og öðrum
drungalegum viðfangsefnum. Gleði og kát-
ína komu aftur fram í myndum hans,
Bleika tímabilið gekk í garð og blái litur-
inn lét í minni pokann.
Anna Bjarnadóttir býr í Zúrich og er fréttaritari
Morgunblaðsins bar.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS 2. MARZ 1985 9