Lesbók Morgunblaðsins - 19.10.1985, Blaðsíða 2

HLJOMF LUTN I NGSTÆK I
GMegar samstæður eru
ekki endilega bezta lausnin
sjaldan hafa fyrir augu borið ummáls-
miklar auglýsingar í dagblöðum hér, þar
sem gylltar eru og falboðnar svonefndar
samstæður hljómflutningstækja ýmiss
konar. Hver er auglýsingin annarri lík og
þeim flestum sameiginlegt að mikið er
gert úr skápi þeim, sem hljómtækjunum
getur fylgt: hverrar tegundar viðarlíki og
áferð sé og hvort tækjunum hlífi glamr-
andi glerhurðir. Viðskiptavininum vænt-
anlega er og gert ljóst að óhjákvæmilegt sé
að klukka og tónjafnari fylgi hljómtækj-
unum ef vel á að vera, en sjaldnast er
minnst á hvers konar hljóðdós eða nál
fylgir plötuspilaranum. Hvað varðar
tæknihliðina er tíundað með stóru letri að
magnarinn sé svo og svo mörg músíkwött.
Oftast er svo rúsínan í pylsuendanum sú
að skýrt er tekið fram að hátalararnir
sjálfir séu síðan svo og svo mörg hundruð
vött! í auglýsingunni er svo gjarnan komið
fyrir brosandi stúlku, sem eflaust táknar
gaman það er auglýsandinn hendir að
frómum lesandanum, sem naumast hefir
minnstu hugmynd um hvað máli skiptir í
því moldviðíi vitleysunnar sem slík tegund
auglýsingamennsku er. Reynsla min hefir
verið sú við innlit i verslanir þær, sem
annast sölu hljómtækja, að við væntanleg
kaup slíkra áhalda hefir kaupandanum
einna fyrst verið bent á hvað sjálfvirkur
plötuspilari hefir fram yfir ósjálfvirkan
eða þá reglu að gæði snældutækja séu
frekast fólgin í ljósafjöld og takkamergð
og síðan því hampað að hljómtæki með
svartri áferð séu silfruðum fremri. Ekki
má heldur gleyma þeirri „höfuðreglu", sem
flestum er kunn, að hljómgæði magnarans
standi í réttu hlutfalli við afl eða watta-
tölu. — Þannig gætum við lengi haldið
áfram. —
SÍGILD TÓNLIST ÚTHEIMTIR
Sterkari Magnara
Síst þarf að fjölyrða um það, að ofan-
greindar upplýsingar sölumanr.sins skipta
engu varðandi hljómgæði vöru þeirrar sem
hann er að selja, sem þó hlýtur að vera sá
þáttur, sem kaupandinn metur mest. Sú
staðreynd að hljómtæki hafa mismunandi
góöan hljóm, ekki aðeins mismunandi út-
lit, ætti flestum að vera ljós. Hljómtækin
ætti kaupandinn síðan að velja með tilliti
til þeirrar hljómlistar sem honum eða
henni er kærust. Ekki er víst að allir geri
sér ljóst að aðdáendur AC-DC og annars
þungarokks komast ágætlega af með 20
vatta magnara við þokkalega næma hátal-
ara til að fremja tónlist með hávaða allt að
sársaukamörkum, á meðan aödáandi sí-
gildrar tónlistar getur þurft 200 vatta
magnara til að spila Vorblót Stravinskys
skammlaust. Samband vattafjölda, eða út-
gangsafls magnarans, og hávaða er ekki
jafn augljóst og virst gæti. Með nokkurri
einföldun staðreynda gætum við sagt skýr-
inguna þá, að við hljóðritun rokktóniistar
er tónstyrknum breytt þannig að jafnað er
yfir toppa og dali. Tónstyrkurinn jafnast
og afl magnarans nýtist því margfalt bet-
ur en þegar hlýtt er á hljóðritun sígildrar
tónlistar þar sem tónstyrkurinn er látinn
njóta sín til fulls. Þannig getur þýður
strengleikur hljómað fagurlega, enda þótt
afl magnarans út í hátalarana fari ekki
yfir eitt vatt, en fast slag pákuleikarans
kostað yfir 100 vött í útgangsafl ef vel á að
EFTIR KONRÁÐ
S. KONRÁÐSSON
vera. Slíkur talnaleikur er þó afstæður, en
gefur þó nokkra hugmynd um hvenær afl
magnarans skiptir máli. Það er svo allt
annar handleggur hvort aflmikill magnari
hljómar fallega eða miður. Þar er manns-
eyrað besti dómarinn, og kaupandinn
skyldi að sjálfsögðu treysta þar best eigin
dómgreind. Sem dæmi um breyttan smekk
má nefna, að nú á síðari árum hafa austur-
lenskir magnarar frá Japan, Kóreu og
Formósu sætt vaxandi gagnrýni og margir
hverjir taldir hafa óþægilega hvassan og
harðan hljóm. Hafa raunar lamparnir
gömlu nú látið á sér kræla á ný þar sem
lampamagnararnir þykja hafa mýkri og
fegurri hljóm, enda þótt hátt verð hafi
skyggt verulega á kosti þeirra. Hafa því
hönnuðir nýrri gerða smáramagnara mætt
þessari gagnrýni með ýmsu móti og má í
því sambandi nefna „elass A“, en með
slíkri hönnun má minnka bjögun magnar-
ans verulega. Hljómurinn verður mýkri,
en ókosturinn er aflminni magnari og hátt
verð. Er slíkt þó of langt mál til að ræða
hér til hlítar.
Ekki megum við hverfa frá vöttum og
afli án þess þó að víkja lítillega að auglýs-
ingunum góðu þar sem skilmerkilega er
greint frá vattafjölda hátalaranna. Sá
vattafjöldi skiptir raunar engu máli, að
öðru leyti en því að gott er að hafa slíkar
upplýsingar til hliðsjónar þegar valdir eru
saman magnari og hátalarar. Þurfa hátai-
ararnir að geta tekið við afli því sem
magnarinn skilar án heyrilegrar bjögunar,
en frekari vattatala oftast með öllu óþörf.
Hins vegar er oft mikilvægt að vita næmi
hátalaranna eða hve miklum tónstyrk há-
talarinn skilar við hvert vatt, sem magn-
arinn lætur frá sér fara (dB/w/m). Vatta-
fjöldinn auglýsti skiptir hins vegar minna
máli nema auglýsandinn geri því skóna að
hátalararnir verði notaðir til upphitunar,
sem þó er sjaldgæft.
Á Hvaða Einingum
Þarf Maður Að Halda?
Skyidi þá nokkur tónlistarunnandi láta
sér detta í hug að kaupa hljómtækjasam-
stæðu? Jú, því ekki það ef hægt er að gera
góð kaup, en til þess er oftast leikurinn
gerður. — Þó er í upphafi mikilvægast að
kaupandinn geri sér grein fyrir því á
hvaða einingum samstæðunnar hann þarf
í raun á að halda. Undirstaðan hlýtur allt-
af að vera hátalarar, plötuspilari auk
hljóðdósar og magnara. Flestir kjósa svo
að bæta við snældutæki og viðtæki, sem er
ágætt að gera síðar og dreifa þannig útlát-
unum. Aðrar einingar samstæðunnar, s.s.
klukkur og tónjafnarar hvers konar eru í
raun óþarfar nema fyrir tónlistarunnend-
ur með sérþarfir. Hvað síðan verði við-

Wá

kemur er sá hluti samstæðunnar, sem oft-
ast stendur fyrir sínu: viðtæki, snældutæki
og magnari. Vankantarnir eru hins vegar
nál eða tónhaus, hátalarar og skápurinn
umræddi. Sá þáttur sem veldur því senni-
lega helzt að kaupandinn telur hljóm-
tækjasamstæðuna vænlegan kost er oftast
veröið, sem oft er vel frambærilegt og ekki
sakar að eiga einhvern afgang til hljóm-
plötukaupa að kaupunum loknum. Aug-
ljóst er þó, að seljandinn hlýtur einhver-
staðar að spara og er það oftast gert svo
sem að framan greinir á hátölurum og
hljóðdós. Miklu skiptir því að ganga úr
skugga um að hægt sé að skipta um hljóð-
dós í plötuspilara þeim sem keyptur er og
jafnvel fara fram á að seljandinn haldi
eftir hljóðdós og hátölurum og dragi af
auglýstu verði því sem munar eða láti
fylgja samstæðunni aðra betri, sem óhjá-
kvæmilega hækkar verðið nokkuð. Hvað
varðar skáp þann sem nú virðist eitt
merkasta stofustáss á landi hér skal sagt
sem minnst. Raunar er þó vandfundin lé-
legri undirstaða fyrir plötuspilarann en
slíkt hrófatildur. Spilarinn er best kominn
á litlu, stöðugu, en léttu borði og sjálf láta
tækin lítið yfir sér í bókahillu. Staðsetning
hátalaranna er þó mikilvægust, en hér
skal aðeins ítrekað að þeir standi stöðugt
og í svipaðri hæð og höfuð áheyrandans.
Einnig að engin húsgögn beri á milli heyr-
andans og hátalara. Séu hátalararnir litlir
má gera þá hljómmeiri, einkum á lægri
nótunum, með því að koma þeim fyrir á
stöðugum fæti fast upp við vegg. Vanda
skal til raftauga þeirra sem tengja hátal-
ara og magnara og þess gætt að þær séu
sem sem stystar og báðar jafnlangar.
Að Raða Saman
HUÓMTÆKJUM AF
Ólíkum Uppruna
Ekki má þó ljúka þessu spjalli án þess
að benda lesandanum á að ekkert mælir
gegn því að velja saman hljómtæki af ólík-
um uppruna og gerðum, sem raunar er oft
á tíðum ódýrasta og besta lausnin. Austur-
lenskir magnarar hæfa oft vel enskum há-
tölurum og dönsk hljóðdós getur átt vel
heima í þýskum plötuspilara. Er affara-
sælast að treysta eigin heyrn og dóm-
greind við slíkt val. Mikilvægt er að kaup-
andinn notfæri sér sem best þá þjónustu,
sem verslunin býður og geri sér ljóst að
seljandinn er til hans vegna en ekki öfugt.
Skiptir og miklu máli að gefa sér góðan
tíma og setjast niður og byrja á því að
hlusta á ódýr tæki, en fikra sig síðan upp á
við í verðflokkunum uns ekki heyrist við
samanburð hljómgæðamunur að eigin
mati. Grunar mig að margir kæmust með
slíkri aðferð betur frá kaupunum og héldu
heim á leið með ódýrari og betri hljóm-
tæki, en þegar helst er horft á útlit og
áferð, sjálfvirkni, ljósablik, snerlamergð
og aðra þætti sem ekkert ekkert eiga skylt
við þann eiginleika, sem mestu skiptir,
hljómgæðin.
Höfundurinn er læknir I Svlþjóö.
2