Lesbók Morgunblaðsins - 25.01.1986, Blaðsíða 3

JJSBŒ
@@®@@®®B[a)®[s][]][n][s]
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 10100.
Forsíðan
er af mynd eftir Sigfús Halldórsson sem
allir landsmenn þekkja vegna ljúfu laganna
hans. Sigfús hefur líka lengi fengizt við
myndlist og í dag opnar hann stóra sýningu
á Kjarvalsstöðum með eftirlætis viðfangs-
efni sínu: Gömlum húsum. Þetta eru allt
Reykjavíkurmyndir og tilefnið er 200 ára
afmæli borgarinnar.
Flugvélar
framtíðarinnar verða ólíkar þeim flugvélum,
sem við þekkjum nú. Það er verið að finna
upp flugvélina á nýjan leik, segja bjartsýnir
hönnuðir og nú stendur mest á ímyndunar-
aflinu. Þeirtelja þó ljóst, að farþegavélar
framtíðarinnar muni fljúga með ailt að
fimmföldum hljóðhraða, en venjulegar nú-
tímaþotur ná ekki einföldum hljóðhraða.
Líkamsrækt
er í tízku og það er vissulega gott, en of
mikið af öllu má þó gera. Fólki sem tekur
upp þjálfun eftir langvarandi kyrrsetur,
hættir til að verða of kappsfullt. Þegar
æðar eru orðnar þröngar eða stíflaðar, getur
stíf áreynsla orðið hjartana ofviða. Svo það
er betra að fara að með gát.
Sauðnaut
eru ekki víða á borðum, en þegar borgar-
stjórinn í Angmagssalik býður til veizlu, þá
er það sauðnautaveizla. Frá því segir Guðni
Þorsteinsson fiskifræðingur hjá Hafrann-
sóknarstofnun í lokagrein sinni um tilrauna-
veiðar við Austur-Grænland.
KRISTJÁN FRÁ DJÚPALÆK
Stjörnuhrap
Sjá, stjörnuhrap það vottar—fyrr mér var
sá vissuþáttur birtur—
aðeinhverhafi þegn íþeirri átt
íþessu veriðmyrtur.
Til sverðaleiks við söng og lúðurhljóm
ersafnað æskumönnum
og dáð það telst og dyggð um allan heim
að drepa þá ihrönnum.
Oggamalmenni einirbera út
en aðrirfórna börnum.
Efstjömuhrapið þýddi myrtan mann
þá myndi rigna stjörnum.
Kristján frá Djúpalæk, f. 1916 i Bakkafiröi, en býr á Akureyri, er
þjóðkunnur sem skáld og höfundur margra bóka.
Deyddu ekki
draumsýn mína
Arið 1957 keypti ég í
félagi við bróður minn
jörðina Álftanes á Mýr-
um, en þar hafði lengi
búið afasystir okkar,
Marta Níelsdóttir, og
maður hennar, Harald-
ur Bjarnason, sem þá var orðinn ekkill og
ákvað að bregða búi. Þá var engin bílfetja
komin milli Reykjavíkur og Akraness, þann-
ig að ávallt varð að aka fyrir Hvalfjörð. Ég
mun hafa farið um hundrað ferðir á þeim
sjö árum, sem ég átti hlut í Álftanesi.
Margir spurðu mig, hvort ekki væri af-
spyrnuleiðinlegt að aka fyrir Hvalfjörð, en
ég svaraði: „Aðeins í tvö skipti af hundrað
hefi ég enga fegurð getað fundið í Hval-
firði.“ Ég tók undir með Þorsteini Erlings-
syni í kvæði hans, Vara þig Fljótshlíð.
Þá manstu að hann Hvalf/'örður áleitinn er
þó ást okkargæti hann eislitið
en það segi ég, hvert sem það flýgur ogfer,
aðfátt hef égprúðara litið.
Jeg sá þetta glitrandi bláfjallabað
íbrosheiði skínandi daga,
en égslapp núyfrum hann allt fyrirþað
og óskemmdur norður á Draga.
íslendingar halda hver fram sinni sveit
og telja hana þá fegurstu á landinu. Þó
ekki Þorsteinn, sem gerði sér grein fyrir
fegurð Hvalfjarðar og því mætti Fljótshlíð
vara sig. En við skulum forðast að alhæfa
á þessu sviði. Ég hefi mikið dálæti á Mý-
vatnssveit, Þingvöllum, Fljótshlíð, Öræfum,
Borgarfirði og Eyjafirði. En ég hefi átt
erfitt með að gera upp á milli þessara sveita
og nú í sumar komum við hjónin í fyrsta
sinni í Vatnsdal. Hvílík opinberun. Við ókum
Vatnsdalshringinn í hinu fegursta veðri.
Jörundarfellið spéglaðist í Flóðinu, hinu
fagra stöðuvatni.
Ég hafði lengi haft hug á að sjá foss
einn í Vatnsdal, sem afi minn, Haraldur
Níelsson, leggur út af í einni af ræðum sín-
um, er hann nefnir „Aldrei fjarri“ (Árin og
eilífðin I., bls. 247).
Fossinn er í læk, sem kemur ofan úr
Hjallaskarði skammt utan við Hvamm.
Ræðukaflinn er á þessa leið:
„Dæmalaust er til einkennilegur foss í
Vatnsdal í Húnavatnssýslu. Hátt uppi í
fjallsbrún kemur lækur eða gil ofan úr fjall-
inu og fellur fram af háu klettabergi. Skálin
í bergið, þar sem fossinn fellur niður, er
stór og fögur. En þegar lítið vatn er í gilinu
og þurrkar ganga, fer einkennilega um
fossinn, ef hvasst er og vestanvindur. Þá
þyrlar vindurinn öllu vatninu upp í loftið,
þar sem það byrjar að hrapa, og vatnsbunan
slitnar með öllu, fossinn hverfur, leysist upp
í einlæg úðaský,sem feykjast fyrir vindinum,
og standbergið, sem fossinn er vanur að
hylja silfurslæðu sinni, blasir bert við manni,
en þó sífeldlega dökkt af úðanum. En þegar
horft er lengra niður eftir berginu, sjást
ofursmáar táralindir streyma stöðuglega,
þótt þær séu svo smágervar, að þær sjást
varla. En er niður í hlíðina kemur, fellur
lækurinn þar fram með sama afli og áður
og með sama vatnsþunga og uppi á brún-
inni, áður en vindurinn sleit hann í sundur.
Líkt og um þessa vatnsbunu fer stundum
um lind guðstraustsins í lífi voru. Margs
konar mæða og hörmungar geta slitið foss-
inn sundur í ’oili. Oss finnst þá guðssam-
félagið rofna, Guð vera hvergi nærri oss.
En ef vér höldum áfram að þrá Guð og
samfélag hans, þá taka smám saman smá-
gervar lindir að safnast undan úðanum og
lind guðstraustsins rennur aftur gegnum líf
vort.“ Ég gekk upp að fossinum og skildi
nú ræðuna til fulls.
Gott er að aka eftir góðum bílvegum,
eins og nú eru langleiðis milli Reykjavíkur
og Akureyrar, en ekkert jafnast á við að
skoða landið af hestbaki. Árið 1969 fór ég
ásamt 28 Fáksfélögum austur í Skaptár-
tungur. Eitt það minnisstæðasta úr þeirri
ferð er morgunstund, sem við vöktum fjórir
félagar yfir Fákshestunum hjá lóni einu í
Kýlingum, en lón þetta er uppistöðuvatn
frá Tungnaá, en þarna er gott haglendi með
grösugum flóum og flæðimýrum. Við höfð-
um komið daginn áður frá Landmannahelli.
Þar höfðum við vaknað í snjó, þótt miður
júlí væri. Hestarnir höfðu rásað alla nóttina
kringum fell eitt í nátthaganum og sumum
eigendum þeirra ekki orðið svefnsamt þeirra
vegna. Einn fýlgdarmanna okkar vaknaði
stífur af þjótaugargigt og mátti sig ekki
hreyfa. Dagurinn gat ekki byrjað verr. En
stutt er reið til Landmannalauga. Þegar
þangað kom var ofsarok og tjölduðum við
fimm sinnum, áður en við fundum trygga
festu fyrir tjaldhælana. Síðan var skipst á
að halda hestunum til beitar í Kýlingum.
Við fjórmenningarnir áttum vakt frá 5-7
að morgni. Nú var dottið á dúnalogn. Kirkju-
fell speglaðist í lóninu á undurfagran hátt
í morgunkyrrðinni, óðinshanahjón syntu um
vatnið og hestarnir hámuðu í sig störina.
Þetta var alsælustund, sem aldrei mun
okkur úr minni líða, sem hennar nutum.
Ég hefi reynt að bæta við mig einhverju
nýju á hveiju ári, hvort sem er nýr staður
á íslandi eða nýtt land úti í heimi. Árið
1983 var það Marokkó á Miðjarðarhafs-
strönd og Kot í Svarfaðardal, þar sem lagt
er á Heljardalsheiði til Skagafjarðar.
Ég fór með Ungmennafélagi Mývetninga
í Herðubreiðarlindir árið 1940. Þá voru
Herðubreiðarlindir algerlega ósnortnar.
Þangað komu engir, nema gangnamenn á
haustin. Þar mátti taka þriggja punda
bleikju í lækjunum með vettling. Endalausar
eyrarrósabreiður prýddu nágrenni þessarar
paradísar. Síðan 1940 hefi ég ekki komið í
Lindirnar og hefi ekki hug á því. Mér er
eins farið og Englendingnum, sem hafði
fundið einhvetja paradís í Suðurhöfum og
var spurður að því, hví hann heimsækti
ekki eyjarnar sínar nú, þegar þær væru
orðnar eftirsóttur ferðamannastaður. Hann
svaraði aðeins: „Deyddu ekki draumsýn
mína.“
LEIFUR SVEINSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 25. JANÚAR 1986
3