Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1986, Síða 8
Björg Þorsteinsdóttir: Óskasteina, 1986.
SEYTJÁN ÁRA
OG í FULLU FJÖRI
f dag verður opnuð
samsýning
Graffldelagsins á
Kjarvalsstöðum og
kemur þarí ljós,
að þessi listmiðill
hefur þróast í rétta
átt. Lengi vel átti
grafík undir högg
að sækja hér á
landi, enda voru
fáir sem lögðu
stund á hana. Hér
er stiklað á
nokkrum atriðum
úr fortíðinni og
rætt lítillega við tvo
grafíklistamenn,
Ragnheiði
Jónsdóttur og Daða
Guðbjörnsson.
rykklist á sér ekki langa sögu hér á landi, ef
frá eru talin nokkur einangruð fyrirbæri, svo
sem tréþrykk úr Hólaprentstofu sem ætluð
voru til bókaskreytinga og koparstungur sem
komu að utan og prýddu heimili betur stæðra.
Til eru dæmi um að stungið hafi verið
eftir teikningum íslenskra listamanna og
eru þekktust þeirra skreytingar Sæmundar
Hólm (1749—1821), en eftir teikningum
hans við ferðabók Olaviusar, 1780, voru
stungnar myndir af þýskum grafíklista-
mönnum.
Sæmundur reyndi að fá grafíkpressu
keypta til landsins, en yfírvöld sinntu ekki
beiðni hans og þ.a.l. urðu íslendingar enn
um sinn að reiða sig á innflutning slíkrar
listar. Því miður varð tilraun hins ágæta
teiknara tii að skjóta stoðum undir íslenska
þrykklist aðeins ein af Qölmörgum sem fóru
í vaskinn næstu tvær aldimar.
Það er sorglegt að svo snemmborinn
áhugi fyrir grafík skuli ekki hafa borið fijó-
an ávöxt fyrr en á seinni hluta tuttugustu
aldar, því ekki er manni örgrannt um að
lítill áhugi landsmanna á svartlist sé afleið-
ing þeirra löngu fæðingarhríða. Grafík er
svo náskyld teikningu, að hún getur vart
talist annað en fjölfölduð svartlist. Flest
hefðbundin þrykk lúta sömu lögmálum og
teikningar. Listamaðurínn dregur væntan-
lega þrykkmynd upp með einhveiju áhaldi;
eggjámi; sýl; olíukrít, eða öðru hjálpartæki
og hagar sér þá nákvæmlega eins og teikn-
ari. Það er einungis undirstaðan sem er ólík;
stensill úr málmi; gúmí; viði; steini og silki
í stað pappírsins, að ógleymdri sjálfri prent-
tækninni.
Snemmbornir
Brautryðjendur
Nú stendur fyrir dyrum sýning félags-
manna í íslenskri grafík, félagi sem
upphaflega leit dagsins ljós árið 1954, logn-
aðist útaf, en var endurvakið árið 1969.
Það eru Kjarvalsstaðir sem hýsa sýninguna
að þessu sinni, enda þarfnaðist félagið rúm-
góðra salarkynna, því það hefur vaxið svo
mjög upp á síðkastið að tala meðlima hleyp-
ur á nokkrum tugum.
Það er m.ö.o. af sem áður var þegar ein-
ungis örfáir sérvitringar innan stéttar
myndlistarmanna lögðu sig eftir grafík-
tækninni. Það var þó brautryðjendastarf
þeirra sem kveikti áhugann í bijóstum yngri
manna. Þar verður að geta manna eins og
Guðmundar Einarssonar frá Miðdal
(1895—1963), en hann var óþreytandi að
kynna löndum sínum heima hinar ýmsu teg-
undir lista og listiðna. Guðmundur var
sannkallaður þúsundþjalasmiður; málaði;
vann að leirkeragerð og síðast en ekki síst