Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1987, Qupperneq 16

88 ?8(.»I ÁAÓVÍAI, M aUÖAaSÍÁÖUAJ .ÖlðAJffHUOflOM
Eitt af verkum Halldórs á sýningunni:
Fjöll - íslenzk eða spænsk? Þetta er
ekki hrist framúr erminni hjá Hall-
dóri; 50-100 túpur af lit fara íh verja
mynd.
Ekkert er til sem rétt-
lætir það, að maður kasti
til þessa höndunum
til Spánar fremur en annarra norðlægari
landa. Astæðan var sú, að ég var lengi búinn
að stúdera impressjónistana alveg sérstaklega
og þau miklu áhrif, sem sterk sólarbirta Suður-
landa hefur haft á verk þeirra. Þetta heillaði
mig ákaflega og mig dreymdi í dagdraumum
mínum um sól og suðrænt umhverfí og í
svefni dreymdi mig, að ég væri að drekka
með Cézanne suður í Provinee. En umfrara
allt var ég heillaður af list van Goghs; mér
finnst hann mestur og beztur og tvímælalaust
sá, sem ég hef mestar mætur á af einstökum
listamönnum sögunnar. Tvívegis hef ég farið
í einskonar pflagrímsferðir til Amsterdam til
þess að standa augliti til auglitis við verk
hans.“
Ekki verður með góðu móti séð, að áhrif
frá van Gogh gægist í gegn hjá Halldóri, -
aftur á móti teiknar hann stundum ofaní
myndflötinn eins og Kjarval gerði stundum.
Ekki tók Halldór þann kostinn að fara í lista-
skóla á Spáni, heldur fór hann að mála eins
og hugur hans stóð til og varð stundum að
grípa í aðra vinnu sér til framfæris. Annað
veifið hefur hann komið heim til íslands og
tekið að sér að reka heildverzlun föður síns,
Gísla Dungal, sem er Spánaraðdáandi eins og
Halldór og hefur þá notað tækifærið og brugð-
ið sér í sólina á meðan. En Halldór hefur líka
aflað sér peseta með því að teikna ferðamenn
á ströndinni í Fuengirola, þegar málverkasala
hrökk ekki til. Hann kveðst einkum hafa selt
myndir til bandarískra safnara, sem hafa sezt
að á Costa del Sol og þeim hefur hann kynnst
persónulega. Halldór hefur líka brugðið því
fyrir sig að vera fararstjóri tíma og tíma fyr-
ir íslenzka ferðaskrifstofu á Sólarströndinni
og eitt sinn, þegar hann þurfti að drýgja tekj-
umar, brá hann sér til íslands um hávetur
með spænska vinkonu sína og tók að sér að
annast hrossabú í Gottorp í Húnavatnssýslu.
Þótt allt væri á kafí í snjó, brá hann sér í
hlutverk tamningamanns með góðum árangri
og vinkonunni líkaði svo vel vistin á þessum
norðurhjara, að hún hefur ekki farið síðan,
en systir hennar er komin einnig og þær ætla
báðar að vera hér áfram.
Mér hefur virst spænsk myndlist hafa sér-
stakt svipmót, en þess gætir ekki í myndum
Halldórs. En hvað fínnst honum?
„Það eru áhrif frá birtunni og frá spænsku
landslagi, en síður frá spænskum myndlistar-
mönnum. Þeir halda nokkuð fast við hefðina
og byggja alltaf talsvert mikið á sínum gömlu
meisturum, Velasques og Goya. Það er alltaf
Halldór Dungal er maður nefndur, tæplega
þrítugur af reykvíkskum uppruna. Hann er
í þeirri fylkingu ungra myndlistarmanna, sem
hafa uppá síðkastið tekið ástfóstri við mál-
verk, enda þótt búið væri að hafa uppi
Stutt spjall við HALLDÓR
DUNGAL listmálara, sem
búið hefur ogstarfað á
Spáni, en opnar í dagsína
fyrstu sýningu í Galleríi
Svörtu á hvítu
spásagnir um, að það heyrði til líðinni tíð.
En það var nú líka búið að dæma skáldsög-
una úr leik sem fortíðarfyrirbæri og allir vita
hvemig það hefur rætzt. í þessari fylkingu
ungra og upprennandi myndlistarmanna hefur
Halldór þá sérstöðu að hafa dvalið langdvölum
suður á Spáni þar sem hann hefur unnið að
list sinni og nú fínnur hann sig loksins tilbú-
inn til að „debútera" eins og sagt er á útlenzku
um þann áfanga listamanns, að koma fram í
fyrsta sinni. Orðasmiðir þyrftu að búa til gott
sagnorð, sem gerir þessa slettu óþarfa.
Sem sagt; Halldór Dungal ætlar að opna
sína fyrstu einkasýningu í dag í Galleríi Svörtu
á hvítu við Óðinstorg. Myndin sem hér er
prentuð, gefur allgóða hugmynd um þann stíl,
sem Halldór hefur tileinkað sér í sólinni í
Andalúsíu. Það er stíll á mörkum hins ab-
strakta; skemmtileg blanda sín úr hverri
áttinni, frjálslegt málverk og geysilega mikið
unnið. En hvað kemur til, að hann hefur kos-
ið að búa og vinna á Spáni, nánar tiltekið í
Fuengirola á Costa del Sol, sem íslenzkir sólar-
landafarar þekkja mæta vel?
„Jú, ástæðan fyrir því er sú“, segir Hall-
dór, „að ég var einskonar flóttamaður héðan,
- flóttamaður frá sjónarmiðum, sem ég vildi
ekki sætta mig við. Eftir að hafa málað frá
10 ára aldri og þá löngu ákveðinn í að leggja
ekkert fyrir mig annað en myndlist, tók ég
inntökupróf í Myndlista- og handíðaskóla ís-
lands og hélt þar út einn vetur og fram að
jólum þann næsta. Þá kvaddi ég kóng og
prest; hélt suður til Spánar og settist að í
Fuengirola. A þessum tíma var konseptlistin
í algleymingi í Myndlista- og handíðaskólanum
hér og manni var sagt, að góð teikning stæði
hinni nýju, listrænu sköpun einungis fyrir
þrifum . Það væri bezt að venja sig af svoleið-
is gamaldags kúnst og forðast þetta svokallaða
hefðbundna málverk. Þess í stað átti maður
að hugsa um performansa, uppákomur og
annað þessháttar, sem ég hafði ekki minnsta
áhuga á. Ég sá, að ég hafði ekkert að gera
í þessum skóla; hann var bara tímatöf og því
tók ég þann kost að drífa mig í burtu.
Það var ekki út í bláinn, að ég kaus fara
þessi þungi brúni og svarti litur, sem einkenn-
ir málverk á Spáni, en það hefur aldrei höfðað
sérstaklega til mín, enda ólíkt impressjónism-
anum. Ég hef notað tækifærið að ferðast
mikið um iandið og einkum og sér í lagi hef
ég farið til Madrid með það fyrir augum að
skoða myndlist, enda er lítið sem gerist í þeim
efnum á Costa del Sol. Samt búa þar nokkrir
alvöru listamenn og til dæmis í Marbella, þar
sem þeir múruðu sóla sig, er gallerí, sem sýn-
ir aðallega verk frægra manna. En þótt Costa
del Sol sé útkjálki með tilliti til listsýninga,
þá líkar mér vel að vinna þar. Umhverfíð
hefur mikil áhrif á mig, einkum birtan. Ég
hef aldrei getað sætt mig við þessa köldu,
gráu og flötu birtu, sem ríkir hér norðurfrá.
Samt mála ég mest á nóttunni. Birtan er til
að njóta hennar og skoða hana. En mér þyk-
ir ekki gott að vinna í svo mikilli birtu.
A daginn nota ég tímann til dæmis til þess
að lesa. Það gætu verið íslendingasögumar,
sem ég hef nýlega lesið allar, ellegar ljóðabæk-
ur og ýmsar heimsbókmenntir, allt frá Nietz-
sche til Biblíunnar. Svo hef ég bfl og ek um
til þess að líta á landið.
Ég veit ekki sjálfur, hvemig ber að ski' -
greina þann stfl, sem ég hef áunnið mér, en
þeir Halldór Bjöm og Jón, sem standa að
Galleríi Svörtu á hvítu, telja að ég sé ljóðrænn
abstraktmálari. Ég veit ekki hvort það stenzt;
ég byggi á svo mörgu og umfram allt vil ég
forðast að lenda í klissíu. Það vil ég aftur á
móti undirstrika, að ég legg áherzlu á það,
sem ég vil kalla vandað malerí. Til að ná þeim
áhrifum, sem ég sækist eftir, tel ég nauðsyn-
legt að hafa það efnismikið. Það er áhættu-
laust að vinna þannig með akrýl, enda hleð
ég lagi ofaná lag unz myndin er orðin hnaus-
þykk. Þessi vinnuaðferð er seinleg, enda liggja
ekki nema 10-12 stórar myndir eftir árið og
þá meina ég myndir sem eru hálfur annar
metri á hverja hlið. í eina slíka mynd fer ég
með 50-100 túpur af lit og er nú búinn með
allar mínar birgðir, enda þótt ég flytti með
mér fulla tösku.
Um efnisvalið mætti segja margt, en ég
vona að það sjáist, að þama kemur víða fyrir
landslag. Reyndar sér hún amma mín ekki,
að það sé landslag. Það hefur víst ekki verið
í tízku hjá ungum málurum að mála landslag,
- þykir víst gamaldags. En þetta eru engin
ákveðin og þekkjanleg fjöll, heldur einhvers-
konar blanda af íslenzku og spænsku lands-
lagi, enda er það oft æði líkt, þegar ícomið
er uppí ákveðna hæð á Spáni. Ég er háður
því að sjá ísland; ég held að það sé mér
nauðsyn. Síðastliðið vor og sumar komst ég
ekki heim og málaði þá mynd, sem heitir heim-
þrá og vitnaði þar í Kjarval og Gunnar Öm,
sem er góðkunningi minn. Ég saknaði vorbirt-
unnar hér, sem er alveg sér á parti.
Halldór Dungal — ætlar ekki að setjast
að á Spáni til Iangframa, en suðræna
sólarljósið togaði í hann —
Að öðru leyti get ég sagt, að ýmis tákn
koma oft fyrir og em áleitið myndefni.
Þríhyrningur til dæmis, sem látinn er mynda
flugdreka. Varstu búinn að skrifa, að ég kasta
aldrei höndunum til þess sem ég mála. Það
verður að taka sinn tíma og ég verð að taka
á mig kostnaðinn við allt þetta efni. Ekkert
er til, sem réttlætir það, að kastað sé höndun-
um til listsköpunar.
Hvort ég er aikominn heim núna, veit ég
ekki gerla. Að minnsta kosti fer ég aftur til
Spánar í apríl, hvað sem meira verður. En ég
er og verð íslendingur og mér kemur ekki til
hugar að setjast að úti fyrir fullt og fast“.
Gísli Sigurðsson