Lesbók Morgunblaðsins - 17.10.1987, Page 7

Þeir settu svip & bæinn: Kristinn Reyr, skáld,
Hafsteinn Guðmundsson, formaður ungmennafélagsins,
Valtýr Guðjónsson, bæjarstfóri.
Ungir tónlistarmenn spruttu upp í bænum. Hér er Þórir Bald■
ursson að leika & hljóðfærið.
Georgsson, tenórsaxafónleikari. Þeir léku
af fingrum fram og báðir svo flinkir að
fyrir okkur óharðnaða unglingana sem hlu-
stuðum var þetta nœstum opinberun. Þannig
höfðum við aldrei áður heyrt leikið enda var
þetta ekkert annað en jazz.
Uppnefni voru Algeng
í Keflavík var annar hver maður upp-
nefndur. Á sjötta áratugnum lifðu þar ýmsir
kynlegir kvistir og minnisstseðir sem flestir
erum nú löngu látnir. „Siggi á mínútunni"
var einn þeirra. Hann var verkamaður, starf-
aði hjá bænum lengst af. Þegar ég man
eftir honum var hann kominn yfir sextugt
og gekk yfírleitt alltaf í bláum samfestingi,
alla daga, virka sem hátíðisdaga. Hann var
einfari sem blandaði ekki geði við annað
fólk og var eitthvað á skjön við samtíðina.
Hann átti forláta vasaúr og oft vorum við
krakkamir að spyrja hann hvað klukkan
væri. Eitt sinn man ég að hann var ofan í
skurði með skóflu að moka undan fieyg
þegar við komum nokkrir félagar að skurð-
barminum og spurðum í mesta sakleysi:
— Hvað er klukkan?
Sigurður leit upp úr skurðinum, sagði svo
allt í einu hátt og skýrt.
— Klukkuna vantar átján og hálfa sek-
úndu í þijú. Svo hélt hann áfram að moka
þar til einn æskufélagi minn spurði.
— Hvað sagðirðu aftur að klukkan væri?
Þá varð „Siggi á mínútunni" hálftrylltur.
Hann fleygði frá sér skóflunni, stökk upp
úr skurðinum með gijóthnullung í hendi og
við æskufélagamir á harðahlaupum undan
tröllinu. Hann var hávaxinn og þrekinn og
í stórum gúmmístígvélum og komst lítið úr
sporunum og því auðvelt fyrir okkur strák-
ana að hlaupa í felur. Þær systur, Helga
Geirs og Dóra Hjörs, vom með einhvem
búskap inni í miðjum bænum, við Aðaigöt-
una eða þar í nágrenni. Þær vom enn með
nitjándu öldina í farangrinum. Þegar ég
man eftir þeim á sjötta áratugnum vom þær
báðar nokkuð við aldur og mótaðar af striti
daganna. Þá vom þeir bræður, „Kobbi (
skólanum", og „Addi Putti" og „Kristján
konungur tíundi", minnisstæðir eða „Kalli
Söring". Þeir vom allir hirðmenn Bakkusar,
góðir drengir sem helst fundu hamingjuna
í vimunni.
Knattspyrna Og SKÁK
Keflavík var í ömm vexti allan sjötta
áratuginn. Á örfáum ámm breyttist byggð-
Rúnar Júlíusson með gítarinn.
in úr fámennu þorpi í myndarlegan bæ sem
hlaut kaupstaðarréttindi einhvem tfma
snemma á sjötta áratugnum. Alfreð Gísla-
son, Ragnar Guðleifsson, Valtýr Guðjónsson
og Eggert Jónsson gegndu stöðu bæjar-
stjóra á þeim ámm þegar ég var þar að
alast upp. Séra Bjöm Jónsson var þá sóknar-
prestur í Keflavík og fékkst jafnframt við
kennslu. Vinsæll maður og undir hans hand-
leiðslu dafnaði trúarlif bæjarbúa. Knatt-
spyman og skákin vom helstu áhugamá!
fjölmargra Keflvíkinga. Hafsteinn Guð-
mundsson kom til Keflavikur upp úr 1950.
Hann var fyrsti formaður ÍBK og leikmaður
í meistaraflokki félagsins fyrstu ár þess í
fyrstu deild íslensku knattspymunnar. Sá
maður sem öðmm fremur átti þátt í upp-
byggingu knattspymunnar í Keflavík. Þeir
léku saman i liði IBK, Hafsteinn Guðmunds-
son og Páll G. Jónsson, núverandi Spari-
sjóðsstjóri. Faðir Páls, Jón G. Pálsson, lét
sig þá aldrei vanta á völlinn. Stóð framar-
lega í stúku og hvatti sína menn óspart,
lifði sig inn í leikinn. Meðalmaður á hæð,
þéttvaxinn og reykti stóra vindla.
Friðrik Ólafsson vann hvem sigurinn af
öðmm á skákmótum víða um heim á sjötta
áratugnum og í Keflavik sem annars staðar
á landinu greip um sig mikill skákáhugi.
Skákfélag Keflavíkur stóð fyrir skákmótum
og þar komu fram ungir og efnilegir menn.
Helgi Ólafsson, sem nú er formaður Verka-
lýðsfélagsins á Hólmavik, varð Suðumesja-
meistari, sextán eða sautján ára, og síðan
íslandsmeistari tvítugur. Hætti þvf miður
þátttöku í opinbemm mótum, þar var mikið
efni á ferð. Af öðrum minnisstæðum skák-
mönnum ( Keflavík nefrti ég sérstaklega
Borgþór Jónsson, veðurfræðing, og Pál G.
Jónsson, forstjóra stjómarformann gos-
drykkjaverksmiðjunnar Sanitas. Þá vom
þeir Haukur Angantýsson og Pálmar Breið-
Qörð snemma efnilegir og komust báðir (
röð fremstu skákmanna.
Hafnargatan Var
Miðpunktur
Hafnargatan var eins konar Austurstræti
i þá daga sem ég var að alast upp i Kefiavfk.
Þar vom allar helstu verslanimar, kvik-
myndahúsið, samkomuhúsið, þar var Víkin
með djúkboxið í gangi og popptónlistin á
fullu, þar var reiðhjólaverkstaeði Margeirs
Jónssonar þar sem aígengt var að menn litu
inn til að heyra nýjustu tíðindi í bæjarlífínu
og að spjalla við þann ágæta mann Henning
Kjartansson sem þar starfaði. Við Hafnar-
götuna vom sjoppumar og verslun Danivals
Danivalssonar og þar bjó æskufélagi minn,
Ólafur Bergsteinn Ólafsson, „óli Laugu",
eins og hann var kallaður í þá daga og
kannski enn. Það var hann sem fyrstur
kynnti fyrir mér poppmúsíkina. Átti plötur
með öllum helstu stjömunum og spilaði
daginn út og daginn inn og var svo vel að
sér i tónlist Presley, Cliff Richard og ann-
arra stjama á þeim ámm að hann flutti
stundum heilu fyrirlestrana um helstu
áhrifavalda unga fólksins. Einar Júliusson
var þá á táningsaldri og hafði þegar slegið
í gegn. Man ég sérstaklega eftir hópferð
sem farin var að sunnan til Reykjavíkur
eitt sinn á hljómleika í Austurbæjarbfói er
bám heitið „Með ungu fólki". Þar komu
fram helstu átrúnaðargoð æskunnar í þá
daga og klapplið á staðnum til stuðnings
Einari Júliussyni. Ég var þar hlédrægt og
feimið ungmenni, gat varla yrt á nokkum
mann, en í Austurbæjarbíói í október-nóv-
ember 1959 hefði maður næstum verið
tilbúinn til að fara upp á sviðið og ef til
vill taka lagið af tómri hrifningu yfir því
að eiga söngvara eins og Einar Júlfusson.
Fyrr en varði var ég orðinn unglingur í
Keflavík, bamæskan að baki, táningaaldur-
inn kominn til sögunnar og frá því tfmabili
er margs að minnast. Það ríkti alltaf viss
stemmning þegar von var á skólabróður
okkar úr Gagnfræðaskóla, Halldóri Jens-
syni, núverandi lögregluvarðstjóra, með
Gullfossi frá Kaupmannahöfn. Hann var
messagutti um borð f skipinu nokkur sumur
og kom alltaf færandi hendi f land. Ýmist
með makkintos-sælgæti, nýjar hljómplötur
eða myndablöð með léttklseddu kvenfólki.
Dýrlegir Dagar
Við komum þá saman nokkrir skólafélag-
ar þegar Halldór var f landi. Fómm f hvftar
skyrtur og settum upp svört bindi, kveiktum
í stórum vindlum, flettum blöðum fram og
til baka og hlustuðum á Presley syngja
„Are you lonesome tonight?" eða „Óne night
with you“. Kynþroskaaldurinn kominn og
skeggrót að myndast og áhugi fyrir kven-
fólki að vakna. Það vom dýrlegir dagar.
Og þá kviknaði fyrst áhuginn fyrir ritstörf-
um þegar við nokkrir skólabræður f
Gagnfræðaskóla Keflavfkur gáfum út blaðið
Pósistann og fengu til þess lánaða fjölritun-
arvél frá Helga S. Jónssyni sem var
áhugasamur um útgáfuna þar sem ungling-
amir vom að þeir töldu að blása í glæður
útkulnaðrar þjóðemishyggju. Það hafði að
vísu komið til tals að kaupa ritvél S verslun-
inni Kyndli sem Jósafat Amgrimsson, öðm
nafni Joe Grímsson, rak en ekkert varð úr
þvf þegar Helgi S. var svo vinsamlegur að
Íána fjölritunarvél. Pólitískur áhugi var þó
ekki almennur meðal unglinga í Keflavík á
sjötta áratugnum. Það var helst að borin
væri virðing fyrir mikilsvirtum stjómmála-
mönnum eins og Ólafí Thors, Hermanni
Jónassyni og Bjama Benediktssyni. Fyrir
utan skákina var sundið eina íþróttin sem
ég tók eitthvað þátt í og eitt sinn slysaðist
ég til að vinna verðlaun f -fímmtfu metra
bringusundi sveina þegar ég varð fimmti
af tólf keppendum. Hefði líklega orðið þriðji
ef ég hefði ekki misst niður um mig sund-
skýluna i miðju sundi og farið að svipast
um eftir henni og loks fundið eftir nokkra
leit. Þegar ég lít til baka, til sjötta áratugar-
ins, þá var Keflavík í mótun, og mannlffíð
að mörgu leyti ákafiega flölbreytilegt. Að
alast upp í Keflavík á þeim ámm var mikið
ævintýri og bærinn í dag að flestu leyti
óþekkjanlegur, hefúr vaxið og dafnað og
byggðin ekki lengur einungis við Hafíiargöt-
una og næsta nágrenni. Nokkurra þúsunda
manna byggð erlendra hermanna f næsta
nágrenni eiginlega umtumaði öllu...
Höfundurinn er rithöfundur ( Reykjavík.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. OKTÓBER 1987 7