Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1988, Blaðsíða 7

þeim. Haugamir hennar Elsie voru gráir
af þessum gróðri og svo heitir að innan að
það var hægt að nota þá við eldamennsku,
- en það hlýtur að hafa sparað þó nokkuð
af eldsneyti. - Ég tala um „haugana henn-
ar Elsie", því eins og nú var ástatt, leit hún
á sig sem jarðneskan umboðsmann Dr.
Steinpilz; og hinn trúi og tryggi Roland var
síst að vefengja það.
Hlutimir komust á hættulegt stig meðan
á Leifturárásunum stóð. Menn muna líklega
eftir því að það vora flutt vagnhlöss af fólki
frá Lundúnum til Suður-Devon, en eftir það
var þetta fólk alltaf að brottflytja, endur-
flytja og endurbrottflytja sjálft sig á hinum
ólíklegustu tímum, á hinn óskipulegasta
hátt.
Elsie og Roland þurftu þó ekki eins og
ástatt var að vista nokkuð af þessu ver-
gangsfólki þar sem þau höfðu ekkert auka
svefnherbergi; en kvöld eitt kvaddi dyra hjá
þeim gamali eftirlaunamaður úr sjóhemum
og krafðist þess að fá að gista yfir nóttina.
Húsið hafði brannið ofan af honum í
Pljrmouth og þar var allt í upplausn. Hann
hafði reikað um í hálfgerðu dái þangað til
hann rakst hingað banhungraður og dauð-
þreyttur. Þau gáfu honum að borða og
bjuggu um hann I stofusófanum; en þegar
Elsie fór niður um morguninn til að raka
yflr haugana fann hún hann dauðan af
hjartaslagi.
Roland rauf þagnarmúrinn sem hafði
hlaðist upp á milli okkar með því að koma
skömmustulegur til mín og spyija mig ráða.
Elsie, sagði hann, hafði komist að þeirri
niðurstöðu að það væri fráleitt að blanda
lögreglunni í málið; þeir í lögreglunni era
að drakkna í störfum þessa dagana og gaml-
ingjagreyið hafði sagt þeim að hann ætti
ekki sálu að í þessum heimi. Þau höfðu þvf
lesið greftranarversið yfír honum og eftir
að þau höfðu Qarlægt beltissylgjuna, buxna-
hnappana, gleraugnahulstur úr málmi og
kippu af lyklum (sem vora óeyðanlegir)
lögðu þau hann full lotningar í hauginn. -
Sem að öðra leyti innihélt, bætti hann við,
vagnhlass af úrgangi frá Eplavínsverksmiðj-
unni, kúadellu sem hann hafði varðveitt og
nokkrar fötur af afskomum greinum. -
Höfðu þau gert nokkuð rangt?
„Ef þú meinar með því, hvort ég muni
„klaga ykkur fyrir yfírvöldunum", þá er
svarið nei“, fullvissaði ég hann um. „Ég
leit ekki yfír limgerðið á umræddri stundu
og það sem þú hefur sagt mér verður að-
eins talið tilhæfulaus orðrómur."
Roland hvarf hamingjusamur á brott.
Stríðið hélt áfram. Hedgehjónin létu sér
ekki nægja að breyta öllum garðinum í
Eugen Steinpilz minnisvarða/hauga, tak-
andi upp allt lými þar sem hefði verið hægt
að rækta þær kartöflur eða gulrætur sem
safnhauga-áburðurinn hafði upphaflega
verið ætlaður, heldur sópuðu þau líka upp
öllum leifunum frá fískmarkaðnum í Brix-
ham og björguðu undan öllu innihaldi rasla-
tunnunnar fyrir utan skurðstofu Sveita-
sjúkrahússins.
Ég man að Elsie hafði það fyrir venju á
hveiju vori að taka heilu vendina af vorrós-
um og skella þeim beint á safnhauginn án
þess svo mikið sem lykta af þeim; nýjar
vorrósir vora taldar vera í sérstöku uppá-
haldi hjá gerlinum öfluga.
Hér gæti sagan orðið ýmsum þeim sem
vel til þekkja sársaukafull aflestrar, og því
mun ég leitast við af fremsta megni að fara
eins varlega í sakimar og unnt er. Það
gerðist einn morguninn að lögregluþjónn
kvaddi dyra hjá þeim Hedgehjónum til þess
að stefna þeim niður á lögreglustöð, og það
vildi svo til að ég sá Roland gægjast kvíða-
fullan útum svefnherbergisgluggann en
síðan hvarf hann inn aftur í miklum flýti.
Lögregluþjónninn hringdi dyrabjöllunni,
bankaði og beið, síðan reyndi hann bak-
dymar, að lokum hélt hann á brott. Morgun-
inn eftir kvaddi hann dyra á ný og þegar
enginn svaraði, spennti hann upp lásinn á
bakdyranum. Þau fundust látin í rúminu,
eftir að hafa tekið of stóran skammt af
svefntöflum. Á miða sem lá ofan á rúmá-
breiðunni stóð:
„Vilduð þið gera svo vel að leggja lík
okkar á hauginn sem stendur við svína-
stíuna. Blóm vinsamlegast þegin. Leggið
nokkuð af þeim ofan á líkin ásamt dálitlu
af eldhúsúrgangi og rakið síðan mold var-
lega yfír.
E.H.; R.H.“
George Irks, nýi leigjandinn stakk upp á
því að rækta kartöflur og grafa þangað til
sigur ynnist.
Hann leigði vagn og byijaði að henda
safnhaugnum út í ána, - „honum líkaði
ekki útlitið á bévuðum sveppnum," útskýrði
hann síðar meir. Þær fimm fallega hrein-
suðu beinagrindur, sem vora grafnar upp í
framhaldi jaf þvi, biðu þess enn að borin
væru á þær kennsl þegar stríðinu lauk.
Að selja himininn
Aldrei hefur verið jafn nauðsynlegt og í dag
að huga að móður jörð, sem stynur undan
mengun og eyðileggihgu okkar mannanna.
Skógamir, — lunga jarðarinnar, eyðast með
ógnarhraða, ósonlagið er í hættu og ýmis
önnur hættumerki má sjá ef að er gáð. Án
móður jarðar fær mannkyn ekki lifað.
Þetta vissu (og vita) ýmsir svokallaðir
„frumstæðir" þjóðflokkar og væra betur ef
hvíti maðurinn hefði hlustað betur á sann-
indi þeirra. Raunar er ekki ennþá of seint
að hlusta.
Allir þurfa að finna, að
þeir eru eitt með jörðinni
eins og svokallaðar
frumstæðar þjóðir
virðast skilja betur og
fram kemur t.d. í frægu
bréfi indíánahöfðingja
til stjómarinnar í
Washington.
KRISTÍN
JÓNSDÓTTIR
Nýlega barst mér bók í hendur sem heit-
ir „The Power of Myth“. I henni ræðir
bandarískur sjónvarpsmaður að nafni Bill
Moyers við landa sinn, Joseph Campbell,
sem var mikill trúarbragðafrseðingur. Þeir
era að tala um það hvemig goðsagnir hafi
hjálpað fólki í samfélagshópum og þjóð-
flokkum að finna sinn stað í tilveranni, og
að goðsögn framtíðarinnar þurfí að ná til
allrar plánetunnar, svo ailir fínni að þeir era
hluti af henni, „séu eitt með jörðinni“. Og
þeir rifja upp bréf sem indíánahöfðingi að
nafni Seattle skrifaði til stjómarinnar f
Washington í kringum 1852, þegar stjómin
vildi kaupa land af indíánum til handa inn-
flytjendum, land sem þeim hafði nýlega
verið úthlutað.
Þetta bréf sýnir sömu hugmyndafræði
og virðingu fyrir landinu sem Samar hafa
lifað eftir, og það á ekkert síður erindi til
mannsins í dag, hvar á hnettinum sem hann
býr, — heldur en þegar það var skrifað._
„Forsetinn í Washington sendir þau boð
að hann vilji kaupa land okkar. En hvemig
er hægt að kaupa eða selja himininn? Hug-
myndin er undarleg í okkar augum. Ef við
eigum ekki ferskleika loftsins eða glitrandi
vatnið hvemig getið þið þá keypt það?
Sérhver hluti þessarar jarðar er fólki
mínu heilagur. Sérhver gljáandi greninál,
sérhver sandströnd, hulan í dimmum skógin-
um, sérhvert engi, sérhver suðandi fluga.
Allt þetta er heilagt í huga og reynslu þjóð-
ar minnar.
Við þekkjum næringarsafann sem
streymir gegnum trén, eins og við þekkjum
blóðið sem rennur um æðar okkar. Við eram
hluti jarðarinnar og hún er hluti af okkur.
Liljumar ilmandi era systur okkar. Bjöm-
inn, dádýrið, öminn mikli, þetta era bræður
okkar.
Klettatindurinn, frjósemi engisins,
lífskraftur folaldsins og maðurinn tilheyra
öll sömu fjölskyldunni.
Glampandi vatnið sem rennur í lækjum
og ám er ekki aðeins vatn, heldur blóð for-
feðra okkar. Ef við seljum ykkur landið
okkar, þá verðið þið að muna það er heil-
agt. Sérhvert endurskin í tæra stöðuvatninu
segir frá atburðum og minningum úr lífi
fólksins míns. Hvíslið í vatninu er rödd afa
míns.
Ámar era systur okkar. Þær svala þorsta
okkar. Þær bera bátana okkar og fæða
bömin okkar. Svo þú verður að gefa læknum
sömu hlýju og þú gæfír systur þinni.
Ef við seljum ykkur landið okkar, munið
þá að loftið er okkur dýrmætt, að loftið
leggur anda sinn af mörkum til alls lífs sem
það stendur undir.
Vihdurinn sem gaf afa okkar sinn fyrsta
andardrátt, tók líka við þeim síðasta. Vind-
urinn gefur einnig bömum okkar lífsand-
ann. Svo ef við seljum ykkur landið okkar,
þá verðið þið að halda það heilagt, hafa það
sem stað þar sem maðurinn getur andað
að sér sætum ilmi engjablómanna.
Viljið þið kenna ykkar bömum það sem
við höfum kennt okkar bömum? Það að
jörðin er móðir okkar? Það sem verður um
jörðina snertir alla syni hennar.
Við vitum að jörðin tilheyrir ekki mönnun-
um, það er maðurinn sem tilheyrir jörðinni.
Allir hlutir snertast eins og blóðið sem sam-
einar okkur öll. Maðurinn óf ekki lífsins
vef, hann er bara ofínn í hann. Allt sem
hann gerir vefnum gerir hann sjálfum sér.
Eitt vitum við, okkar Guð er líka ykkar
Guð. Jörðin er honum dýrmæt og að særa
hana, er sama og særa skapara hennar.
Örlög ykkar er okkur hulin. Hvað gerist
þegar öllum vísundum hefur verið slátrað?
Allir villtir hestar tamdir? Hvað gerist þegar
engan gripstað er lengur að fínna í skógin-
um?
Hvar verður skógarþykknið þá? Horfið?
Hvar verður öminn? Farinn? Og hvaða þýð-
ingu hefur það að vera án hraða hestsins
eða án veiðinnar? Það þýðir að við hættum
að lifa en föram að „komast af“.
Þegar síðasti rauði maðurinn hefur horfíð
með óbyggðum sínum, og minningin um
hann verður aðeins skugginn af skýi sem
hreyfíst yfír sléttuna, munu þá þessar
strendur og skógar enn vera hér? Verður
eitthvað eftir af anda fólksins míns hér?
Við elskum þessa jörð og reifabam elskar
hjartslátt móður sinnar. Svo ef við seljum
ykkur land okkar þá elskið það eins og við
höfum gert. Annist það eins og við höfum
gert. Geymið í huga ykkar mynd af landinu
eins og það var þegar þið tókuð við því.
Eins og við eram hluti af Iandinu erað
þið einnig hluti af landinu. Þessi jörð er
okkur dýrmæt, hún er einnig ykkur dýr-
mæt. Eitt vitum við: Það er aðeins einn guð
til. Enginn maður, hvort sem hann er rauð-
ur eða hvítur, er óháður. Við eram bræður
eftir allt.“
Höfundur er arkitekt.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8.0KTÓBER 1988 7