Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1988, Blaðsíða 19

Borgin frá miðöldum hefiir
varðveitzt í hverfí, sem nú
heitir „La petite France"
(„Litla Frakkland"). Þarna
eru fagurlega máluð múr-
grindarhús meðfram síkjun-
um.
mælendur nota dómkirkjuna.
í Strasborg var mótmælenda-
tró boðuð að dæmi Lúthers þegar
í byijun 3. áratugs 16. aldar.
Nokkrir prestar virðast hafa mót-
mælt kaþólskunni einfaldlega með
þvi að kvænast.
Strasborg var lengi griðastaður
fyrir franska mótmælendur, er
þeir voru ofsóttir. Einn þekktasti
lútherstrúarmaðurinn, sem stuðl-
aði að þessu, var Mathieu Zell.
Nafn hans væri ef til vill fallið í
gleymsku núna, ef ekki væri
þama veitingastaðurinn Maison
Kammerzell, sem er við hliðina á
kirkjunni. Upprunalega var þetta
verzlunarhús frá miðöldum, þar
sem höndlað var með ost, tóbak
og krydd. Nú er Maison Kam-
merzell vinsælasta veitingahús
fulltrúa Evrópuríkja á ráðstefnum
í Strasborg.
Eitt kvöldið fer ég þangað
ásamt vini mínum, ljósmyndaran-
um, og ég geri mér þegar ljóst,
að með hinum litlu herbergjum
er veitingastaðurinn kjörinn fyrir
meiriháttar ráðabrugg. Þetta
gamla hús frá 17. öld er þrjár
hæðir, tréstigamir virðast vera
uppmnalegir og á húsinu em 70
gluggar í blýrömmum. Þama em
myndir af þekktum Evrópumönn-
um frá ýmsum tfmum, m.a. af
heilagri Birgittu frá Svíþjóð.
Þegar ég leita að bókum um
sögu Strasborgar og byggingar-
list, fer ég á Gutenbergtorg. Það
var í Strasborg, sem Gutenberg
fann upp prentlistina. Hann kom
frá Mainz handan Rínar, en dvald-
ist hér í 10 ár frá 1433. Guten-
berg fékkst við margs konar
handiðnir, en merkilegasta hug-
myndin, sem hann fékk, var að
hægt væri að skera stafí úr tré
og fjölfalda lesmál án þess að
þurfa hóp af skrifurum.
Það er engin bókaverzlun við
„Hinar léttu og glaðlegu
boglínur innanhúss tákna það
andrúmsloft trúnaðar og vin-
semdar, sem er nauðsynlegt,
, !>ar sem hugmyndir eru rædd-
ar, “ segir arkitekt Evrópuhall-
arinnar, Henry Bernard, um
sköpunarverk sitt.
Gutenbergstorg. Aftur á móti fínn
ég verzlanir, sem hafa á boðstól-
um Minitel, Boxtel, Minitelex og
Infotex, og lítinn veitingastað,
sem heitir „Au Gutenberg". A
myndastyttu frá 1840 heldur Gut-
enberg á pappírsstranga, þar sem
skrifað stendun „el la lumiére
fut“, „og það varð ljós“. Einhver
hefur klifrað upp og stungið staf
undir hendi Gutenbergs.
Axel Oxenstiema kom hingað
í 30 ára stríðinu og olli dauða og
eyðileggingu í Strasborg og
vfðsvegar um Evrópu. Lúðvík XIV
kom yfír Rín 30. sept. 1682 og
sagði á latínu „clausa germanis
Gallia", þ.e.a.s. hann ætlaði nú
að loka Frakklandi fyrír Þjóðveij-
um. Strasborg varð frönsk en
ekki samevrópsk.
Á nýársnótt, þegar afmælisárið
gekk í garð, fór borgarstjórinn
með bæn á Broglietorgi, og síðan
bauð hann viðstöddum íbúum,
sem var hrollkalt, upp á heitt vín.
Á því torgi gerðist einu sinni at-
vik, sem Evrópa hefur aldrei
gleymt. Nóttina milli 25. og 26.
apríl 1792 orti Rouget de Lisle,
höfuðsmaður, ættjarðar- og bylt-
ingarkvæði og samdi lag við, sem
hann síðan söng um morguninn á
þessu torgi fyrir framan ráðhúsið
að viðstaddri borgarstjóminni.
Það varð þjóðsöngur Frakka.
Stúdentar frá öllum löndum
Evrópu, m.a.s. frá Norðurlöndum,
Eystrasaltslöndunum og Rússl-
andi, komu hingað til náms við
háskólann. Hér var Goethe við
nám og Mettemich, og hér varð
Pasteur prófessor í efnafræði. Og
hér var „lágvaxinn lautinant frá
Korsíku" eitthvað að læra einu
sinni, sem sagt Napóleon, en það
tók enginn eftir honum þá. Hann
kom svo nokkrum sinnum síðar
sem keisari, og þá lét hann byggja
litlu höllina handa konu sinni.
Þýzka umsátrið um Strasborg
í stríðinu 1870—71 var langt og
erfítt. íbúamir gáfust ekki upp,
Evrópuhöllin var fullgerð
1977. Hún er femingur með
106 m langar hliðar og er 38
m há. Greinarhöfundur kveðst
engan hafa hitt, sem þyki hún
falleg.
fyrr en hungur, vatnsskortur,
bamadauði, farsóttir og sívaxandi
rottuplága neyddi þá til þess.
Nú varð Strasborg þýzk. Marg-
ir íbúanna tala frönsku og þýzku
jafn vel. Við friðarsamningana
1919 varð Elsass franskt á ný.
Þegar stríðið brauzt út 1. sept.
1939, var fólkið flutt úr borginni
þegar í stað, og hundar og kettir
hlupu þar um afskiptalaust, þang-
að til Þjóðveijar komu þangað í
júní 1940. Leclerc, hershöfðingi,
frelsaði borgina 23. nóv. 1944,
en hann stjómaði annarri frönsku
brynvagnasveitinni.
Óteljandi nefiidir og ráð
Þar með ætti hinum evrópsku
borgarstyijöldum að vera lokið.
Evrópuhugsjónin mótaðist og
Evrópuráðið var stofnað. Ef til
vill yiði Strasborg höfuðborg Evr-
ópu.
Ég hef aldrei hitt neinn, sem
finnst Evrópuhöllin, Palais de l’E-
urope, falleg. Hún var fullgerð
1977 og er femingur. Hliðamar
em 106 metra langar, og hún er
38 m há. Hinn franski arkitekt
hallarinnar, Henry Bemard, segir,
„að með hinu trausta ytra formi
sfnu eigi hún að leggja áherzlu
á, að eining skapi styrk, en hinar
léttu og glaðlegu boglínur innan-
húss tákni það andrúmsloft trún-
aðar og vinsemdar, sem nauðsyn-
legt sé, þegar hugmyndir em
ræddar.
Höllin hefur þijá liti: burðar-
veggimir em úr rauðum sand-
steini frá Vogesaíjöllum eins og
dómkirkjan, framhliðin er úr áli
og rauðbrún viðarklæðning er
allsráðndi í sölum inni.
Maison Kammerzell er eftir-
lætis veitingahús margra full-
trúa á ráðstefhuuum. Upp-
runalega var þetta verzlunar-
hús og var byggt á 17. öld.
Hugmyndimar em ræddar í
óteljandi nefndum, sem flalla um
mannréttindi, félagsleg vanda-
mál, menntun, íþróttir, hryðju-
verkastarfsemi, innfíutning fólks
og útflutning o.s.frv. en aftur á
móti síður um vamar- og öryggis-
mál.
Einu sinni, þegar ég var hér,
var samþykkt álitsgerð um hnefa-
leika, sem hófst á greinargerð um
Grikíti til foma og lauk með tillög-
um um heilbrigðiseftirlit og vam-
arorðum viðvíkjandi gróðahyggju.
Þá var einnig rætt um „slæma
hegðun á íþróttamótum, sérstak-
lega á knattspymuleikjum".
í nóvember í fyrra kom ég hing-
að, þegar hér voru „Evrópudagar"
og rædd voru innflytjendamál,
flóttamannavandamál ýmiss kon-
ar og útlendingahatur.
Á sama tíma hélt ráðherra-
nefndin fund, og Anita Gradin frá
Sviþjóð skrifaði undir samþykkt
gegn pyntingum. Af hveiju þarf
sérstaka samþykkt gegn pynting-
um, þegar bann er þegar fyrir
hendi í stofnskrá Evrópuráðsins
varðandi mannréttindi?
— Jú, en nú eram við að koma
okkur saman um raunhæfar að-
ferðir til að hafa eftirlit með því,
hvort bannið sé virt.
Tyrkland og írland skrifuðu
ekki undir, en þó er litið svo á,
að óvenjulega mikil éining hafí
verið um þetta.
Fulltrúi Frakka, Claude Mal-
HÓPFERÐABÍLAR
-ALLAR
STÆRÐIR
SÍMAR
82625
685055

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8. OKTÓBER 1988 19