Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1988, Síða 10

, - *****,■.,.\
-
* .'. PSIPW ,•■*.-ií«*í.
/' v '>' ’V' ^■’';
' y irfiSSSt-^
u. í;-;,'. , - - ' .
....
Sá/x?- " . .,.. ...,','., .. . . . ;
A^®æS£?í
ÍV«‘ '*’• -..1 : §?§

Akureyri og Búðargil séð utan af Pollinum, Hlíðarfjall í baksýn. (21. ágúst)
Við Surtshelli í Hallmundarhrauni, Eiríksjökull í baksýn. CoIIingwood gekk í
hellinn og Gumst mikið til um þessa klakahöll: „Það var undurfagurt að horfa
á birtuna bak við allar þessar gegnsæu og leiftrandi linur, keUur og kögur, org-
elpípur, sptrur og líkneski og merlandi ískristaUatjaldið. “ (21. júlí)
Snæfellsjökull séður frá Búðum, t.v. er Stapafell. „Ég málaði hann í lágnættishún
Náttúran skartaði sínum fegurstu litum og framsviðið iðjagræn tún, þakin lækja
Fegurðin og
Um þessar mundir
kemur úthjá
Bókaútgáfunni Erni og
Örlygi vönduð,
litprentuð útgáfa á
íslandsmyndum
Collingwoods frá 1897
ásamt ljósmyndum, sem
þá voru teknar. Haraldur
Hannesson samdi
ævisögu Collingwoods,
þýddi sendibréf hans,
ritaði formála og
eftirmála og hafði
umsjón með útgáfunni
ásamt Ásgeiri S.
Björnssyni, sem kannaði
myndefni og samdi
myndatexta. Bjöm Th.
Bjömsson og Janet B.
Gnosspelius rituðu
einnig formála, en
Sigurþór Jakobsson sá
um uppsetningu og útlit.
Gjöf íslandsvinar
Örfá orð um MAJRK WATSON, sem færði Þjóðminjasafiiinu að gjöf flestar myndir W.G. Collingwoods
Island og íslenska þjóðin hef-
ur á öllum öldum eignast vini
og aðdáendur sem sótt hafa
landið heim og sýnt þjóðinni
mikla ræktarsemi. Einn slíkra
manna, sem hæst ber í þessum
efnum á síðari árum, er án efa
Englendingurinn Mark Wat-
son. Strax á unga aldri tók hann slíku
ástfóstri við ísland og íslenska menningu
að hann kom nærri árlega til landsins.
Mark Watson hafði mikla gleði af
sögustöðum og fomum minjum. Þannig
hvatti hann mjög til þess að gamli bær-
inn í Glaumbæ í Skagafirði yrði varð-
veittur og gaf mikið fé til þess að svo
mætti verða.
Þegar Mark Watson kom hingað til
lands kom hann ávallt færandi hendi og
gaf bókasöfnum og ýmsum stofnunum
fágætar bækur og listaverk sem hann
vissi að ekki voru til hér á landi. Ekki
er unnt að gera þessari starfsemi hans
nánari skil á þessum stað, en þess verð-
ur að geta, að hann færði eitt árið Þjóð-
minjasafni að gjöf flestar íslandsmyndir
breska málarans og fomfræðingsins
W.G. Collingwoods sem hann málaði hér
á landi sumarið 1897. Þetta er tvímæla-
laust ein hin veglegasta gjöf sem Þjóð-
minjasafni íslands hefur borist bæði fyrr
og síðar. Dr. Kristján Eldjám forseti
íslands, þáverandi þjóðminjavörður, lét
svo um mælt, að myndimar væra ger-
semar sem aldrei yrðu metnar til fjár.
Richard Mark Watson fæddist í Yorks-
hire árið 1906, sonur Mantons lávarðar.
Hann hlaut menntun sína í Eton-skóla
og var um skeið í utanríkisþjónustu
Breta. Hann andaðist á heimili sínu í
/ London í marsmánuði 1979.
Mark Watson var trúr og dyggur vin-
ur íslands og þjóðarinnar sem það bygg-
ir. Hann var fölskvalaus vinur vina sinna
og íslendingar munu varðveita minningu
hans um langa framtíð.
Heiti bókarinnar: Fegurð
íslands og fornir sögu-
staðir, er vel við hæfi
og kemur að þeim
kjarna málsins, að sö-
gustaðirnir vora hvat-
inn til fararinnar, en
fegurðin varð teiknar-
anum ljós og gerði hann hugfanginn, þegar
komið var á staðinn. Collingwood vann
menningarsögulegt afrek fyrir okkur; hann
var góður skrásetjari jafnframt því að vera
fær vatnslitamálari samkvæmt gamalgró-
inni hefð brezka skólans og prýðilegur teikn-
ari. Það er einkum og sér í lagi eitt, sem
Collingwood er lagið: Að fanga andrúm.
Það er þekkt fyrirbæri úr landslags- og stað-
armyndum, að eitt er að skrásetja og hafa
öll smáatriði í lagi, en annað að ná stemmn-
ingunni. Það sem einkennir sögustaði - og
raunar alla aðra staði einnig - í myndum
Collingwoods, er andrúm hinnar fullkomnu
rósemi. Bæirnir kúra vallgrónir í landslag-
inu, nema einstaka höfuðból eins og Oddi,
þar sem íbúðarhús og kirkja bera svipmót
hinnar komandi aldar. Þetta andrúm rósem-
innar hefur líklega horfíð endanlega með
vélaöldinni, 4-5 áratugum eftir að Colling-
wood var á ferðinni.
Grímstunga í Vatnsdal. Þar bjó á sög
vandræðaskálds. Á árunum 1886-1889
þingmaður Húnvetninga, og Ingunn Jó
svo: „í Grímstungu var stór, fornfáleg
mikill leki í öllum húsum“. Vorið 1899
ist bústólpi mikill. T.h. sést í Tungumúla