Lesbók Morgunblaðsins - 05.11.1988, Page 18

hjólum — hvítra kúa — lítilla asna,
með múrsteina á baki — skyndilega
birtist stærðar fíll með tijáknippi
á bakinu og þama er gíraffi með
kerru í eftirdragi! Allt er flutt með
hand- og fótafli eða á uxakerrum
— algengt að sjá menn draga
bensíntanka eða bisa með þungt
byggingaijárn — fyrirbærið „flutn-
ingabíll" virðist lítt þekkt.
Þarsemkúnum
leyfist allt!
„Please hom“, stendur aftan á
stærri bílunum og flautan er sann-
arlega notuð á götum Indlands.
Loftkæling er í fæstum bílum,
gluggar því opnaðir upp á gátt til
að fá andvarann — þó heitur sé —
til að blása um vanga. Inni í bílnum
heyrist ekki mannsins mál fyrir
bílflauti, örvandi hrópum uxahirða,
kúabauli, geitajarmi. Litlar skraut-
málaðar, þríhjóla bílbjöllur eru að-
alleigubílar Indlands — komast
hæglega inn á milli, en veita ekki
mikið öryggi. Umferðin er vægast
sagt afar litrík — hvítar, friðhelgar
kýr ganga hátignarlega um aðal-
strætin — liggja jórtrandi á um-
ferðareyjum — skapa umferðar-
öngþveiti — en þeim.leyfíst ailt.
Snjóhvíta Indlandskýrin
Indvetjar virða og dá kúna sína
— hún er þeirra „heilaga móðir“ —
gefur mjólk — er burðardýr — frá
henni kemur bakteríulaus áburður.
Kúamykjan verður að harðri skán
í hitanum, góð til upphitunar - úr
henni em jafnvel búin til mjólkuríl-
át! Húsráð í sambandi við hollustu
kýrinnar eru t.d.: „Ef þú færð
blóðnasir, áttu að anda að þér lykt
af nýrri kúamykju í tvo daga.“
Óbrigðult læknislyf. Hluti af trúar-
brögðum Indverja er að neyta ekki
kjöts og flestir þeirra eru græn-
metisætur, en mjólkina drekka
þeir. Snemma á morgnana má sjá
fólk standa í biðröðum eftir að fá
flóaða mjólk, ausið upp úr dökk-
leitri trogskál, sem búin er til úr
innbrenndri kúamykju.
Ótrúlegur, litríkur
fólksQöldi
Annað er vekur athygli gests-
augans í Indlandi, er hið skrautlega
fólksflóð götunnar. Allir klæðast
litríkum fatnaði, ólíkum Vestur-
landaklæðnaði — konur nær und-
antekningarlaust hjúpaðar „sari“
— löngum, skartlegum silkislóða,
er þær vefja, skósíðum, utan um
sig — geysifallegnr og hentugur
klæðnaður í hitanum. Karlmenn
eru oftast hvítklæddir, í hinni hefð-
bundnu indversku skyrtu, opinni í
hálsinn og síðri yfír víðum buxum.
Alls staðar er fólk — uppi á þökum
strætisvagna, utan í gluggum
þeirra — stighjól þakin af fólki og
einn maður bisandi fremst — slóði
saríanna stendur eins og fáni út
frá brunandi mótorhjólum, þar sem
konur hanga aftan í mönnum
sínum, en það er stöðutákn á Indl-
andi að eiga gott mótorhjól.
Indversku hallarhótelin
- Taj Mahal
Vesturlandabúum er yfirleitt
boðin gisting á 5 stjömu hótelum
— og hvílíkur lúxus! Verð aðeins
2.800 krónur fyrir 2 manna her-
bergi. Arið 1903 var fyrsta Taj
Mahal-hótelið byggt í Bombay. Þá
sagði dagblaðið Times í London,
að búið væri að byggja „fínasta
hvíldarstað úlfaldalestanna í Austr-
inu“! Það er ekki ofsagt, að ind-
versku hallarhótelin séu ein þau
bestu í heimi og þjónustan frábær
— að því undanskildu, að Indveijar
kunna ekki að fiýta sér, þjónustan
er því sein í augum tímabundins
Vesturlandabúa! Indverskir þjónar
kunna ekki að segja nei og svara
hverri beiðni með „no problem" eða
„ekkert vandamál". Hótelin eru
oftast í gömlum hallarkynnum,
veglega skreytt í indverskum Aust-
urlandastíl — marmari — speglar
— brons — Iistaverk — blóma-
skreytingar og þjónar á hveiju
strái, klæddir eins og sannir hallar-
þjónar — nýgengnir út úr indversku
ævintýri í „Þúsund ogeinni nótt“!
Hallaríburður og skínandi
fátækt
Fyrst áttu erfitt með að sofna í
Bronslíkneski af guðinum dans- Grænmetisverslun í Delhí.
andi fást viða
hallarkynnum — biðjandi bænar-
augu betlandi bama koma í sífellu
upp á milli þín og svefnsins. Víða
þar sem bíllinn stoppaði, spruttu
upp andlit — líkamar upp úr gang-
stéttinni — er lögðust á bílgluggana
— biðjandi með framréttar hendur.
„Þetta er orðinn vani hjá þessu
fólki," segir leiðsögumaðurinn. En
eitthvað meira býr að baki — at-
vinnuleysi — offjölgun. En fátæktin
í Indlandi er öðruvísi. í New York
og London býr fólk í fátækrahverf-
um — aðskilið. Héma blandast allt
saman — skínandi fátækt og svim-
andi íburður, byggður á ótrúlegum
auði fyrri yfírstétta.
Heimsins mestu
andstæður
Indland sýnir meiri andstæður í
lífsháttum, en sjást annarsstaðar í
heiminum — árþúsundagamlir at-
vinnuhættir við hlið háþróaðs
tæknibúnaðar 21. aldar — þoturák-
ir á himni yfír landi, þar sem uxa-
kerrur með tréhjólum eru algeng
sjón — uxar og menn plógdraga í
skugga Iq'arnorkustöðva - nýtísku.
skýjakljúfar við hlið húskofa, þar
sem ekki er rennandi vatn eða raf-
magn. En fólkið virðist allt ánægt
— jafnvel í mestú fátæktinni.
Héma þekkjast vart eiturlyf né
glæpir — krabbamein, eyðni eða
hjartasjúkdómar. Er fátæktin hér
ennþá heilög eins og faðir þjóðar-
innar, Mahatma „hin mikla sál“
Gandhi, prédikaði?
Hin mikla þjóðarsál
Gandhis
Við svartan marmarapall, við
árbakka Yamuna-ár, er rennur í
gegnum Delhí áður en hún samein-
ast fljótinu helga, Ganges, gefur
að líta inngreypt síðustu orð Gand-
his, „He Ram“ eða „Guði sé lof og
dýrð“. Bálför Gandhis fór hér fram
31. janúar 1948. Daginn áður féll
„hin mikla sál“ fyrir morðingja-
hendi. Svartur marmarinn er þak-
inn nýjum blómum. „Drag skó þína
af fótum þér, því jörðin er þú geng-
ur á er heilög." Fetað er berfætt
í fótspor milljóna Jndveija og blóm
lögð í lotningu. í húsi Gandhis í
Bombay stendur spunahjólið „tákn
vonarinnar" fyrir þjóðina, og bæk-
umar þijár, er hann bar ætíð með
sér - kóraninn, biblían og bænabók
hinda — allar jafnar í stórri sál
Mahatma Gandhis.
Sannir Indveijar - fyrst
og fremst
A marmaraplötu á indverskum
flugvelli standa þessi orð Gandhis:
„Verið fyrst og fremst sannir Ind-
veijar — fyrir utan öll trúarbrögð."
Og þessi geysistóra, fjölmenna þjóð
býr yfír öllum bænahúsum — jafn-
vel má sjá hindúmusteri og mosku
að hluta sameinaðar á byggin-
gatíma 300 ára valdaskeiðs mógúl-
anna, sem höfðu mest mótandi
menningaráhrif á Indveija.
Að vera of nærgöngul
Grænum serk er varpað yfir lítil-
mótlega Vesturlandakonu, sem
gengur á bænatíma inn í moskuna.
Og allt í einu birtist fíll á miðri
götu!
guðinn Shiva — í miðju alheimsins,
með tímahjólið spinnandi í kringum
sig, með slönguna, tákn lífskrafts-
ins. um háls sér, með djöfulinn
undir fótum sér. Shíva er í hverri
ungri stúlku, allar vilja þær sam-
einast honum í dansi. Spegilmyndin
sýnir blekkingu heimsins — sjálfið
er blekking, sem mun sameinast
guði — jafnvel ólæs bóndi á akrin-
um segir þér, að allt er hann sér
í kringum sig sé „lila“ eða leiksvið
og á vissum tímapunkti umbreytist
allt.
Öll hjónabönd skipulögð
Giftingar á Indlandi fara fram
með mikilli viðhöfn — athöfnin sjálf
tekur 2-3 daga og brúðhjónin verða
að fasta í heila viku til að hreinsa
líkama sinn. Stjömuspámenn ráða
í stjömumar um besta tíma til sam-
einingar, sem er um þrisvar árlega.
Þá leiða piltar þær brúðir, sem
faðir þeirra hefur valið, til altaris.
Næstum öll hjónabönd á Indlandi
em skipulögð af foreldrum brúð-
hjónanna — áhersla lögð á að verð-
andi hjón komi úr sama umhverfi
— úr sömu stétt. Hér þekkjast ekki
„diskótek“ (nema á hótelum fyrir
erlenda ferðamenn) eða næturlíf
að hætti Vesturlandabúa og indver-
skar brúðir em nær undantekn-
Eitt frægasta hótel Indlands —
Vatnahöllin.
Blessaðir uxarnir eru hvítir og fallegir.
Konur sitja við bænahald í einum
hluta moskunnar, svartklæddar frá
hvirfli til ilja, með svartar slæður
fyrir andliti — grisjar aðeins í aug-
un á bak við heklað mynstur. Mið-
kjami moskunnar, bænagarðurinn
með vatnsbólinu, konumar, hvelf-
ingamar; allt myndar þetta ómót-
stæðilegt myndefni og myndavél
er svipt upp úr serk — en betur
sjá mörg augu, þó séu á bak við
heklaða grisju — konumar standa
upp, steyta hnefana á móti mynda-
vélarauganu — minna á nornir úr
grárri fomeskju og höndin verður
svo skjálfhent að myndatakan eyði-
leggst. Þú mátt ekki vera of nær-
göngul inni í helgidóm annarra.
Þriðja augað — rauði
ennisbletturinn
Inni í hindúmusterinu sést víða
merki, sem tengdist ógnum og
dauða i seinni heimsstyijöld — nas-
istamerkið. „Ævafomt trúar- og
gæfumerki hindúa," segir leiðsögu-
maðurinn. „Ef það er misnotað, þá
er voðinn vís,“ bætir hann við —
vissulega orð að sönnu. Berfætt
er kropið fyrir framan hindúaltarið
og tekið við guðsblessun — rauða
blettinum, hennablandaðri vígðri
mold, sem presturinn þrýstir á en-
nið. Ungar stúlkur fela sig gjaman
á bak við „rauða ennisblettinn" —
staðreyndin er sú, að mönnum
gengur illa að ná augnaráði þeirra,
rauðlýsandi bletturinn villir fyrir.
„Rauði bletturinn" er líka tákn
„þriðja augans" er veitir manninum
æðri sýn.
Dansandi guðinn
Dans var upphaf bænahaldsins.
í kringlóttu speglaherbergi í einu
horni musterisins stendur dansandi
ingalaust hreinar meyjar.
Að gefa hönd sína
Úr indverskum, trúarlegum
höggmyndum má lesa, að hindúa-
trú telur hjónabandið sameina fijó-
semi jarðar, konuna, og guðlega
lífsaflið — karlmanninn. „Að gefa
hönd sína“ var hið sama og að til-
heyra honum í dauða og lífi. Allt
fram til miðrar 19. aldar var eigin-
konum varpað á bálköst eigin-
manna sinna — allt að 100 konur
gátu fylgt konungunum! Siðvenjan
hefur mótast vegna þess, að konan
gat ekki séð fyrir sér sjálf og ekkj-
ur urðu baggi á fjölskyldunni. En
óneitanlega fer hrollur um mann,
að ganga um indversk söfn og
skoða hina svokölluðu „sati-
steina", þar sem bálförin er sýnd.
Gull og gimsteinar drógu
til sín valdasjúka ræningja
Fýrr á öldum kom allt frá Ind-
landi, guil, silfur, marmari, krydd,
silki, dýrir eðalsteinar. En hinn
mikli náttúruauður þjóðarinnar var
um ieið hennar ógæfa og dró til
sín valdasjúka konunga. Sögu Ind-
veija má lesa í hinum miklu minjum
er eftir standa um konungsveldi
og keisaradæmi — moskur risu upp
úr rústum mustera; musteri úr
rústum búddatrúarmustera — ris
og fall — fall og ris óteljandi menn-
ingaráhrifa — og þjóðin leið, mann-
fallið var gífurlegt. I seinni grein
verður gengið í gegnum „gullna
þríhyminginn", borgimar Delhí,
Akra og Jaipur, sem em vinsæl-
ustu viðkomustaðir ferðamanna á
Indlandi. Borgin Akra geymir m.a.
táknmynd Indlands — eitt af undr-
um veraldar, hvítu marmarahöll-
ina, Taj Mahal.