Lesbók Morgunblaðsins - 28.01.1989, Blaðsíða 13

„Góðan dag, hvernig gengfur?" — hijómar á retórómönsku „bon di, co va-la pa?“ — nokkuð fram-
andi, en áhugavert eins og siðir og þjóðbúningar í Latínudöiunum.
Á skíðum í Suður-Týról:
Skíðað í suðurhlíðum
Alpanna - Ítalíumegín
Smádaður með léttri hressingu — í sól og snjó.
Austurríki er vinsælasta skiðalandið hjá íslendingum, en „land-
könnuðir á skíðum“ (þeir sem vilja nýjar og nýjar brekkur), sem
hafa rennt sér mörgum sinnum Austurríkismegin í Ölpunum —
skipta gjarnan 2-3 vikna ferð — yfir á jafnmörg svæði og skjótast
oft yfir landamærin til Ítalíu til að £1 meiri fjölbreytni í brekkum.
Viðmælandi Ferðabiaðsins, mikiil skíðaunnandi, tók sér bíl í Lúxem-
borg til að geta ekið á miili skiðastaðanna og kom við á nokkrum
skiðasvæðum í Austurríki, en ók síðan yfir Brennerskarðið til
Suður-Týról og eyddi rúmlega vikutíma í Vai Gardena-dalnum.
Latínudalirnir þrír
Val Gardena eða „dalurinn gró-
skumikli" (mikið vínræktarsvæði)
er geysilega umfangsmikið skíða-
svæði og lyftupassinn gildir í 457
lyftur! Þama er sem sagt hægt er
að vera á fleygiferð allan daginn
og skíða eftir nýjum og nýjum
brekkum — eitthvað fyrir „land-
könnuði á skíðum!“ Brekkur eru
við allra hæfi. Þrjú þorp eru í daln-
um, St.Ulrich, St.Cristina og Wol-
kenstein (í 1563 metra hæð), sem
er miðkjami skíðasvæðisins, með
heimsmeistarabrautina beint niður
í bæinn — alltaf keppt í desember
og janúar. Efst í dalnum hefur
byggst upp hótelþyrping á Plan
De Gralba í 1.800 metra hæð.
Óteljandi Qallaskörð liggja að daln-
um (frá 2.300-2.800 metra hæð),
sem flestum er haldið opnum.
Dalverpin voru mjög einangruð,
áður en ferðamenn fóru að flæða
yfir og stór hluti íbúanna. talar
retó-rómönsku — afbrigði af
latínu, en þýskan gengur þarna
jafnmikið og ítalskan. Vegna retó-
rómönsku málýskunnar gengur
svæðið líka undir nafninu
„Latínudalimir“.
Af hverju nafnið
„Dólómíta-Alpar“?
Sandro Pertini, fyrrum Ítalíufor-
seti, sem ftalir kölluðu „afa Ítalíu"
bar orðstír Val Gardena víða, hann
kallaði dalinn „fallegasta dal í
heimi“ og fór þangað sjálfur aftur
og aftur. Viðmælandi okkar segir
svæðið miklu stórfenglegra og lit-
auðugra en í austum'sku Ólpunum,
enda önnur steintegund ríkjandi.
Þama eru stórar drangsúlur, í öll-
um regnbogans litum, í klettabelt-
unum, svokallaðir „dólómítar",
enda ber suðurendi Alpanna — ít-
alíumegin — nafnið Dólómita-
Alpamir. Við hafnargerð í Þorláks-
höfn voru notaðir stórir steindr-
angar í undirstöður, sem hægt var
að krækja saman — þeir vom
nefndir „dólómítar" eftir steind-
röngunum í Suður-Týról.
Andrúmsloft — sól og
snjór
Þó að Suður-Týról hafi tilheyrt
Austurríki fyrir fyrri heimsstyij-
öld, þá er andrúmsloftið í bæjunum
ekki eins aðlaðandi og í aust-
urrísku þorpunum — annar húsa-
stíll. Wolkenstein hefur yfir sér
alþjóðlegan ferðamannablæ og
næturlíf er fjölbreytt — í viðar-
klæddum vínstofum og skemmti-
stöðum. í bænum eru 8 fjögurra
stjömu hótel og 26 gistiheimili,
sem aðeins hljóta 3 stjömur, en
látið ekki hræða ykkur, því á litlu
gistiheimilunum er hægt að finna
gistingu og morgunverð, jafnvel
innan við 500 krónur! Úrval veit-
ingahúsa í fjöllunum er meira en
víða í Austurríki og alls staðar
hægt að fá sér hressingu. Margir
kannast við Sigurð Demetz Franz-
son, söngvara, sem er ættaður frá
Wolkenstein, en veitingahús ætt-
ingja hans er í fjallaskarði Langa-
kletts, i 3.100 metra hæð. Svæðið
er sólríkara en í austurrísku Ölpun-
um, en snjórinn ekki eins öruggur.
Skíðasvæðið
Hægt er að velja um margar
leiðir upp á skíðasvæðin, svo að
biðraðir em nánast engar. Strýtu-
myndað, sérkennilegt fjall er á
miðju svæðinu „Sella“, sem hægt
að skíða í kringum — í skemmti-
legri og þægilegri dagsferð. Sjö
lyftuþrep em í hringnum — 25 km