Lesbók Morgunblaðsins - 25.02.1989, Blaðsíða 4
w U R S ■ ■ 0 G U
HVERF I SGOTUNNAR
Ljósm.: Lesbók/Biami.
Norðurpóllinn stendur enn á HverSsgötu 125 og er innsta húsið við götuna. Það var upphaOega reist sem veitingahús og
tók nafn sitt afþví hversu langt það var út úr bænum. Það var vinsælt af Reykvíkingum að fara þangað inn eftir, gangandi
eða ríðandi, og fá sér kaffisopa eða súkkulaði og kökur með. Veitingahúsið fór fljótlega á hausinn og þá var þar sett
upp gufuþvottahúsið Norðurpóllinn sem var hið fyrsta sinnar tegundar í bænum.
í fyrrakvöld
keyrði um þverbak
Þar opnuðu þeir Magnús Þorsteinsson og
Bjami Þ. Magnússon Conditori og Café
Eden árið 1916 og ráku í nokkur ár. Seinna
rak Björn billiard-stofu í húsi sínu um langt
árabil.
AUGNABLIKS-
HÚ SNÆÐISKREPP A
Segir nú ekki af veitingahúsum og
skemmtistöðum fyrr en um 1930 en þó má
geta að Aldan í Traðarkotssundi var ekki
langt undan. Á Hverfisgötu 32 var á kreppu-
árunum og fram í stríð rekið gistiheimili
af Þuríði Þórarinsdóttur, móður þeirra Þór-
arins Guðmundssonar fíðluleikara og Eg-
gerts Gilfers en systur séra Árna á Stóra
Hrauni. Þuríður var fijálslynd með það
hveijir gistu hjá henni og komst nokkurt
óorð á húsið um tíma. Steindór Sigurðsson
skáld skrifaði um lífið í Reykjavík 1936 og
þar kemur þetta gistiheimili við sögu. Hann
fyallaði m.a. um götusprúttsalana sem hímdu
fram á nótt í öðru hveiju skúmaskoti í borg-
inni hvemig sem viðraði. Síðan segir hann:
Þessar vandrandi vínbúðir em oft
atvinnulausir strákar, sjóara- og eyrarkarla-
synir, sem flosnað hafa upp úr föðurhúsa-
kjallaranum, og þeir hafa sjaldan ráð á
meiri vömlager en sem vasarnir taka. —
Takist þeim að umsetja það yfír kvöldið
geta þeir sjálfír dmkkið eina til tvær flösk-
ur frítt á eftir og keypt sér krónu rúm á
Hernum eða á „32“ sem er merktur staður
og mikið sóttur af bæjarbúum í augnabliks-
húsnæðiskreppu."
Ærsl Og Gauragangur Við
CaféRamona
Hverfísgata 32 stendur enn og eins húsið
við hliðina. Þar var gerð tilraun til að setja
á stofn veitingastofu árið 1937 en hún end-
aði með ósköpum eins og eftirfarandi
samtímafrétt úr Morgunblaðinu ber með sér:
„Lögreglan lét í gær loka veitingastofunum
á Café „Ramona“ í Hverfisgötu 34. Hafa
undanfarin kvöld verið miklar óspektir fyrir
utan kaffíhús þetta svó gersamlega óviðun-
andi hefir verið fyrir fólk sem býr þarna í
næstu húsum.
Veitingastofur þessar vom opnaðar fyrir
Skemmti og samkomustaðir hafa verið allmargir
við Hverfisgötu og kemur þá að sjálfsögðu fyrst
upp í hugann Þjóðleikhúsið og Ingólfskaffi. En
þar hafa líka verið kaffihús á borð við Eden,
Norðurpólinn og Café Ramona. Og þar var jafn-
4. og síðasti hluti
„Lögreglan lét í gær loka
veitingastofunum á Café
Ramona í Hverfisgötu
34. Hafa undanfarin
kvöld verið miklar
óspektir fyrir utan
kaffíhús þetta svo
gersamlega óviðunandi
hefur verið fyrir fólk sem
býr þarna í næstu
húsum.“
Eftir GUÐJÓN
FRIÐRIKSSON
vel um árabil vafasamt gistihús sem kallað
var „32“.
Norðurpóllinn Og Eden
Árið 1904 fengu hjónin Guðmundur Há-
varðsson og Valdís Gunnarsdóttir leyfí til
að reisa veitingahús í landi Rauðarár. Þetta
hús stendur ennþá og telst númer 125 við
Hverfisgötu, er rétt fyrir ofan Hlemm. Hús-
ið var svo langt út úr bænum að þau Guð-
mundur fundu ekkert betra nafn á veitinga-
stofunni en að skíra hana Norðurpólinn.
Þess má geta að þegar reist var bráða-
birgðahúsnæði handa fátæku fólki suður
undir öskjuhlíð árið 1917 þótti við hæfí að
kalla það Suðurpólinn til mótvægis við Norð-
urpólinn á Hverfísgötu. Meðan veitingastofa
þeirra Guðmundar og Valdísar var við lýði
var vinsælt af Reykvíkingum að fara í
skemmtigöngur inneftir, meðfram sjónum
eða inn Laugaveg, og fá sér kaffísopa eða
súkkulaði og kökur með í Norðurpólnum.
Hestamenn áðu þar líka en Guðmundur
Hávarðsson var mikill fræði- og vísindamað-
ur varðandi hesta og skrifaði bækur um þá.
Hafði hann á boðstólum í Norðurpólnum
ýmislegt varðandi hestamennsku svo sem
ólar, svipur og gjarðir.
Þegar Friðrik VIII. heimsótti ísland með
pomp og pragt árið 1907 þótti við hæfí að
dubba veitingamanninn Guðmund Hávarðs-
son upp í að vera ökumann konungs, öðru
nafni konungskúsk. Var þá keyptur handa
honum tignarskrúði mikill; hempa blá eða
svört, silfurhneppt og silfurrennd, en pípu-
hatt hafði hann á höfði. Þessi mikla upp-
hefð mun hafa ruglað Guðmund nokkuð í
ríminu enda gleymdi hann nú með öllu að
sinna Norðurpólnum og fór hann á hausinn
1908.
Önnur veitingastofa var skömmu síðar
neðar við götuna, í hinu glæsilega timbur-
húsi Björns Rósenkrans að Hverfisgötu 35
sem enn stendur á hominu á Klapparstíg.
Alþýðuhúsið á stríðsárunum. í kössunum á tumi hússins áttu menn að geta lesið
h eimsfré ttimar í Ijósaletri eins og gerðist í erlendum stórborgum en sú ráða-
gerð komst aldrei tíl framkvæmda. Ljósmyndasafniö/SkaftiGuðjónsson