Lesbók Morgunblaðsins - 19.08.1989, Side 3

i-EgBánr
[m| [O í o JJ N B V A D 8 V N, 18
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aöstoð-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Sími 691100.
Sinjavskij
varð á sínum tíma heimskunnur fyrir andspymu
í Sovétríkjunum ásamt starfsbróður sínum Daniel.
Um árabil hefur Sinjavskij búið í útlegð í Frakk-
landi, en fékk nú leyfi til að koma til Moskvu og
vera við útför Daniels.
Ferðablaðið
kynnir litlu eyjuna Máritíus, um 400 suðaustur
af Madagasgar. Fagurt landslag og veðursæld
draga ferðamenn þangað. Eyjaskeggjar em hlýleg-
ir og elskulegir í garð ferðamanna.
Forsíðan
er af málverki eftir Hauk Dór og var á sýningu
hans á Kjarvalsstöðum í fyrra mánuði, en Lesbók
féll þá niður vegna sumarleyfa. Haukur Dór vann
mest í keramik áður en hann fluttist til Dan-
merkur, þar sem hann býr nú og hefur mestan
part snúið sér að málverki í kraftmiklum, expres-
sjónískum stíl, þar sem einhverju mann-tengdu
bregður að vísu fyrir, en hitt er nýtt, að Haukur
Dór sýni portret eins og hér sést. Myndin heitir
einfaldlega „Málverk".
Portúgaiir
hafa óspart hvatt erlend fyrirtæki til að fjárfesta
í landinu og heilum bæjum af hótelum var rótað
upp í skyndi. En nú eru þetta draugabæir mann-
lausra hótela á mismunandi byggingarstigum.
GUÐMUNDUR BÖÐVARSSON
Gullastokkur
í kistli þeim frá þínum æskumorgni
sem þú lést gjarnan standa úti í horni
og laukst ekki upp í augsýn nokkurs manns,
— straukst aðeins rykið hurt af loki hans,
og kæmi barn og segði: — sýndu mér,
var svar þitt jafnan: — það er ekkert hér,
— þar fann ég niðri á botni lítið lín,
einn lítinn dúk — og fyrstu
nálarsporin þín
Ein barnsleg rós með rauðum krónublöðum,
fimm rósarblöð
í kirfilegri röð,
og'óljóst teiknuð áfram sex til níu,
— þau áttu að verða tíu
— og út frá leggjum uxu prúð og væn
með yndisþokka laufin fagurgræn,
og það átti eflaust þarna að koma fleira,
— en það varð aldrei meira.
Ég veit það best, það varð þín ævisaga
að verða að hverfa flesta þína daga
frá þinni þrá og draumi,
frá þínum rósasaumi,
og nálin þín að þræða önnur spor
en þau sem eitt sinn gerðir þú að tákni
um sól og vor.
Svo gróf ég enn hjá öðrum vinum sínum
þinn útsaums dúk í gullastokknum þínum,
og lagði á ný til hliðar
í horp gamals friðar
og fannst að væri von og huggun mín
að einhver lyki seinna við að sauma
■ sína og þína drauma
með rauðum þræði í þetta hvíta lín.
A
B
B
í takt við Tímann
Tíminn hefur mér alltaf
fundizt ómissandi og
stórmerkilegt blað og það
var mér að kenna en ekki
blaðinu, að ég sem er þó
uppalinn í þúfum, náði
aldrei hinu rétta göngu-.
lagi á meðan ég var þén-
ari í fræðsludeild SIS fyrir margt löngu.
Svo skiidu leiðir eins og gengur, en alltaf
fylgdist ég með Tímanum af aðdáun þess
sem veit í hjarta sínu, að sauðkindin blívur,
að ekki má fækka kotum og að allt er betra
en íhaldið.
Æjá, ég var einatt að hnjóta um þetta
síðasta. Þarna brestur mig bersýnilega rétt-
an skilning, því mér hefur alltaf virzt, að
hið sannasta íhald birtist á síðum Tímans
og vegna þess mat ég blaðið mikils. Þar
hefur verið dyggilega staðið vörð um leyf-
arnar af bændaþjóðfélaginu sáluga; hvernig
er nú hægt að komast lengra í íhaldi. Ég
vona að Tíminn leiði mig sem fyrst í réttan
skilning á þessu, en hitt hefur skeð áður,
að vafizt hafi fyrir mér, hvenær þetta uppá-
halds blað mitt ástundar heilbrigt íhald og
hvenær það er í hagsmunagæzlu. Þarna
skilur vitaskuld með mér og fæddum fram-
sóknarmönnum, sem hafa þetta á hreinu.
Til dæmis var ég fyrir nokkrum misserum
að skrifa grein um það sem gerðist hér fyr-
ir 50 árum og fletti dagblöðum af því til-
efni. Þá las ég m.a., að Bjarni Bjarnason
læknir vék að því í Morgunblaðsgrein, að
þjóðina vantaði c-vítamín í fæði sitt, sem
var sennilega rétt athugað eins og matar-
æði var háttað síðast í kreppunni. Bjarni
læknir mælti með aukinni neyzlu ávaxta til
að bæta úr þessu. Sú ábending vakti heil-
aga reiði og hneykslan á Tímanum; reynt
var að gera Bjarna háðulegan með því að
kalla hann „appelsínulækni". Ég skal játa,
að ég varð hugsi smástund. Gat það verið
óþjóðlegt, jafnvel óhollt að borða appelsin-
ur? Ekki telja menn að svo sé nú á dögum.
Getur þá íhaldssemi komizt á þvílíkt stig,
að nýjar og áður óþekktar tegundir af ávöxt-
um megi ekki sjást? Sjálfum finnst mér það
full langt gengið og að mér hefur læðst sá
grunur, að hér hafi uppáhaldsblaðið mitt
talið að seint mundu framsóknarbændur
rækta appelsínur ofaní lýðinn á mölinni.
Þetta heitir víst hagsmunagæzla og hefur
orðið að sérstakri íþrótt.
Svo er m.a. snilld Tímans fyrir að þakka,
að Islandsmeistaratignin í þeirri íþrótt er
til langframa hjá arftökum Jónasar og Her-
manns. Þótt óskiljanlega fáir, eða aðeins
15% þjóðarinnar kjósi flokkinn, tekst honum
með fimlegum hlaupum ýmist til hægri eða
vinstri að verða íslandsmeistari í kapphlaup-
inu um ráðherrastóla. Hvað eftir annað fær
maður í hnén af aðdáun. Sumir koma ekki
auga á, hvað þetta er snjallt, en segja og
skrifa að vegna þess arna situm við uppi
með úrelta landbúnaðarstefnu, sem sé að
sliga efnahagskerfið og eigi stóran þátt í
að afkoma almennings sé verri en þyrfti
að vera. Meira að segja Búvörusamningur-
inn, sem mér finnst að ætti að hanga inn-
rammaður á hverju heimili, hefur af öfund-
armönnum verið túlkaður sem skólabókar-
dæmi um hagsmunagæzlu, ef ekki algert
rugl, sem bara geti átt sér stað í bananalýð-
veldum.
Ég hef trú á því að þjóðin plumi sig á
leið inn í 21.öldina, ef Tímans nýtur við.
Athyglisvert finnst mér til dæmis að sjá tök
blaðsins á fagurfræðilegum efnum, sem
sýna að þarna er frjálslynt, fyrirmyndar
íhald; bara að menn fari ekki að taka hliðar-
spor eins og Nú-Tímann, sem mosagrænir
fylgismenn minnast með hrolli. Nýlega sá
ég og dáðist mjög að grein eftir Garra um
blá þök. Já, um þann nýlega voða, að sum-
ir menn hafa tekið uppá því að mála húsa-
þök blá. Mikið var ég feginn að sjá, að
Tíminn lagði kapp á að vara við þessari
hættu. Aður hafði Tíminn varað við því, að
staðarhaldari í Viðey kynni að mála þak
Viðeyjarstofu blátt, í „lit íhaldsins“. Getið
þið hugsað ykkur annað eins hneyksli? Sam-
kvæmt lögmálum sannrar íhaldssemi vitum
við, að þök eiga annaðhvort að vera rauð
eða græn. Þannig hefur það verið í áratugi
og vonandi að kaupfélögin taki ekki uppá
þeim ósóma að selja þakmálningu í öðrum
litum; sízt af öllu bláum.
Garri segir: „Þetta er sérstaklega áber-
andi í sveitum. Blá þök á bæjum eða útihús-
um eru beinlínis afspyrnu ljót. Þau stinga
nokkurn veginn eins illa í stúf við allt um-
hverfið og frekast er hægt að hugsa sér.
Þau eru hreint út sagt verulega ófögur sjón“.
Garri gerir uppgötvun, sem kemur mér
mjög á óvart: „Aftur á móti eru grænt,
brúnt og ýmis afbrigði af þeim litum mest
áberandi í náttúrufari landsins.“ Ég skal
viðurkenna, að ég hef ekki tekið eftir þessu;
mér hefur alltaf sýnst ísland vera meira og
minna blátt. Núna er ég staðráðinn í að
útrýma bláum lit úr málverki; framvegis
mun ég ekki eignast eina túpu af honum.
Svona getur maður lært hvaða lit ber að
varast, bara ef maður les Tímann. Eins
hvaða litur er góður. Um það er tekinn af
allur vafi í greinarlok: „Þá er græni liturinn
betri“. Þetta hefur mig alltaf grunað síðan
ég vann í SÍS og nú er ég viss.
Annað í fari Tímans skil ég síður. Til
dæmis umfjöllun um listir, sem er minn
vettvangur hér á Lesbók. Ég man ekki eft-
ir því að hafa séð í blessuðum Tímanum
mínum stafkrók um ýmsar merkissýningar
hér í höfuðstaðnum, enda eru þær bara í
Reykjavík, þar sem alltaf er hvort sem er
verið að sýna skilirý og annað listakyns.
En svo sá ég á dögunum stórfrétt úr heimi
listarinnar, sem hafði farið framhjá öllum
fjölmiðlum nema Tímanum: Stærsta fyrir-
sagnaletur blaðsins dregið fram og fyrir-
sögnin náði ásamt mynd yfir baksíðuna
þvera. Viðburðurinn: Arkitekt sem málar í
frístundum hafði hengt upp vatnslitamynd-
irnar sínár á Egilstöðum. Þessi frétt gladdi
mig ósegjanlega; þó er hroðalegt að láta
„skúbba“ sig svona. Á Morgunblaðinu höfð-
um bara ekki haft spumir af þessum ein-
stæða listviðburði.
Ekki vakti það síður athygli, hvernig fyr-
irsögnin var- orðuð: „Arkitekt sýnir góða
takta“. Það þvæidist fyrir mér að skilja
þessa setningu í málgagni bændasamfélags-
ins sáluga og sýnir bara, að ég fylgist
hvorki nægilega vel með Tímanum né tíman:
um. Ennþá er ég í vafa um merkinguna. í
orðabók Menningarsjóðs er sagt, að taktar
geti verið sama og kækir, en ég á bágt
með að skilja, að maðurinn hafi sýnt ein-
hveija kæki; auk þess fylgdi fréttinni mynd
af einni af vatnslitamyndunum hans. Hljóm-
sveitarstjóri eða kórstjóri sem slær taktinn,
gæti ugglaust sýnt góða takta, en mér er
fyrirmunað að skilja, hvernig vatnslita-
myndamálari gerir það, jafnvel þótt hann
sé arkitekt.
En þetta sýnir mér bara, að ég er ekki
nægilega í takt við Tímann.
GÍSLI SIGURÐSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 19. ÁGÚST 1989 3