Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1990, Síða 7

Píanó til solu
SMÁSAGA
eftir ELÍSABETU JÖKULSDÓTTUR
á ókunnum stað. Hún ræður ekki lengur
yfir líkama sínum. Hún er á valdi tónanna,
einsog þeir vaxi fram sjálfír. Einsog eitt-
hvað sem er að gerast í fyrsta sinn.
Það er gróður sem fyllir herbergið. í tiján-
um er fuglasöngur og lykt af frjósemi. Sköp-
unin ríkir ein, fegurðin ein.
Gamla konan snýr sér várlega við í rúm-
inu.
Leiktu bara, leiktu bara áfram, hvíslar
hún hljótt.
Unga stúlkan við píanóið er horfin. Hún
er hluti af hljóðfærinu og leikur á það um
leið.
Þannig leið þér best, hvíslar gamla kon-
an, ég ætti kannski að hella okkur uppá
kaffí.
En það er leikið áfram af fullum krafti
og hún hallar sér aftur.
Og það er hætt að rigna.
Það heyrist bara hvernig er leikið á píanó-
ið.
Þeir kvarta ekki lengur, þeir banka ekki
lengur í gólfíð, þó hún leiki, einsog þegar
þú varst lítil manstu og þurftir að æfa sama
stefíð, aftur og aftur, hugsar gamla konan,
og er í þann mund að sofna.
Það er barið að dyrum.
Gamla konan hrekkur upp af blundinum.
Liggur kyrr dálitla stund og þá er barið
aftur. Hún rís á fætur, fer útí gluggann og
tekur ljósmyndimar úr glugganum. Hengir
þær á sinn stað á veggnum. Hún fer fram
og opnar dyrnar. Það eru eldhúsdymar.
Fyrir utan dyrnar stendur ung stúlka.
. — Það var út af píanóinu ...
— Píanóinu? endurtók gamla konan. Og
það fór aftur að rigna.
— Já, þú sagðist eiga píanó, sagði stúlk-
an fyrir utan dyrnar.
- Píanó, sagðist ég eiga píanó?
— Ég er kannski á vitlausum stað. Það
er kannski annars staðar í húsinu.
— Ertu að leita þér að píanói?
— Já, ég auglýsti eftir píanói í blöðunum.
Ég er að læra söng. Þess vegna vantar mig
píanó. Ég auglýsti og þú hringdir.
— Hringdi ég? endurtók gamla konan.
— Ég veit það ekki. Þetta er kannski
ekki rétti staðurinn. En það er örugglega
þetta hús, sem mér var vísað í. Ég ætti
kannski að reyna á næstu hæð fyrir ofan,
fyrirgefðu ónæðið, sagði stúlkan.
— Það er héma píanó, sagði gamla kon-
an.
— Píanó? endurtók unga stúlkan.
— Komdu og sjáðu það. Það stendur
hérna í eldhúsinu, sagði gamla konan og
opnaði dyrnar betur.
— Það varst þá þú sem hringdir.
— Ég sá auglýsinguna þína, þetta er
píanóið.
— Nei, hvað það er fallegt, má ég koma
við það?
— Ertu að læra söng, sagði gamla konan
og opnaði píanólokið.
— Já, ég verð að eiga píanó. Mig hefur
líka alltaf langað í píanó. Þegar ég var lítil,
dreymdi mig um að leika á píanó.
— Þegar þú varst lítil... sagði gamla
konan.
— Og núna get ég lært. Ertu að selja
þetta píanó?
— Ég hringdi.
— Mikið vildi ég eignast þetta píanó. En
ég hef ekkert vit á hljóðfærum. Ég gæti
fengið vin minn til að koma og líta á það.
— Ef ég vil selja það, sagði gamla konan
og strauk hljóðfærið.
— Leikur þú á píanóið hér í eldhúsinu?
spurði stúlkan.
— Onei, það er ekki ég, sagði gamla
konan, og renndi fíngrum yfír nótnaborðið.
— Þetta er fallegt píanó. Hvað á það að
kosta?
— Ég hlusta bara. Það er gott að hlusta
í rigpiingunni.. .
— Já, það rignir mikið, sagði stúlkan,
og sló nokkra tóna.
— Ég hlusta bara.
— Já, þetta er góð rigning. Hvað ætlarðu
að selja það á?
— Við getum talað um það, viltu ekki
kaffi?
— Kaffí ... jú kannski.
— Ekki ferðu að ijúka út með píanóið.
Ég var einmitt að hugsa um að hella uppá.
— En viltu selja það, spurði stúlkan, og
litaðist um.
— Hvað viltu kaupa það á?
— Það er vinur minn sem bíður útí bíl.
Hann er píanókennari. Má hann ekki koma
og líta á hljóðfærið.
— Þetta er gott hljóðfæri.
— Já, en bara af því að hann bíður útí
bíl...
— Þú sækir vin þinn og ég helli upp á
könnuna.
Stúlkan fór og sótti vin sinn útí bíl. Þau
gengu inn portið í rigningunni, og upp tvo
þrönga stiga.
— Ekki veit ég hvernig þú ætlar að koma
píanói héðan út, sagði hann.
— Fyrst verðum við að finna sanngjarnt
verð, mér líst vel á þetta píanó. En það er
ekki að marka. Þú verður að skoða það.
— Þetta er einsogjn'laviðskipti.
— Ég hef hvorki keypt mér bíl né píanó,
sagði stúlkan, og barði létt á hurðina sem
hafði fallið í hálfa gátt..
— Komiði inn, vatnið sýður, komdu sæll..
Nú lítur þú á hljóðfærið, en þú stúlka mín,
kemur með mér inní stofu, á meðan kaffíð
hellist uppá, sagði gamla konan.
— En hvað þetta er lítil íbúð. Hér er
mjög hlýlegt.
— Ég ætla að sýna þér myndirnar mínar.
— Er þetta dóttir þín hér við píanóið?
— Hún lék á píanóið. Hún lék svo vel.
Hún var séní og þótti mjög efnileg ... þeg-
ar...
— Er hún ...? spurði unga stúlkan.
— Hún er dáin. Hún var í útlöndum að
læra og nýbúin að halda lokatónleikana sína
í skólanum. Ég flaug til að vera viðstödd.
Ég hef nú aldrei flogið mikið. En ég vildi
heyra hana spila, og ætlaði að fylgja henni
heim. En hún sagðist þurfa að hitta vin
sinn, og sagðist mundu hitta mig daginn
eftir, sagði gamla konan.
— Og hún hefur átt þetta píanó, sagði
stúlkan varlega.
— Já, þetta er píanóið sem.hún lærði
fyrst á. Hún gat ekki hugsað um annað.
Hún varð svo allt öðruvísi, en hún átti að
sér. Þegar hún lék. Venjulega var hún feim-
in og fámál. En þegar hún lék á hljóðfærið
varð hún svo... svo...
— Allt öðruvísi, sagði stúlkan, ég skil.
— En hún hitti mig aldrei daginn eftir.
— Hvað gerðist, spurði stúlkan.
— Það veit enginn hvað gerðist. Það veit
það enginn ennþá. Og þetta er píanóið, sem
hún byijaði að leika á. Það hefur staðið hér
síðan. En nú er ég að flytja á elliheimili og
get ekki tekið það með mér. En mér líst vel
á þig, og kannski tekst þér að læra á það.
— Mikið yrði ég glöð að eignast þetta
píanó, einmitt þetta píanó. En þetta er mjög
sorgleg saga. En það hlýtur að vera góður
andi í píanóinu.
— Þú ert ekkert hrædd við það, sagði
gamla konan, en nú er kaffíð tilbúið. Vill
vinur þinn ekki kaffí líka?
— Þetta er ljómandi píanó, tveir tónar
aðeins lausir. En mér líst vel á það, sagði
vinur stúlkunnar og kom inní stofuna.
— Ég ætla ekki að selja það dýrt, viljiði
mjólk.
— Nei takk. En það gæti orðið erfitt að
koma því útúr húsinu, sagði hann.
— Það var dóttir mín sem dó, sem átti
píanóið.
— Mér fínnst það bara enn merkilegra
fyrir vikið, sagði stúlkan.
— Hún var afskaplega efnileg, afskap-
lega efnileg þegar hún dó.
— Þetta hlýtur að vera erfítt fyrir þig,
sagði hann. En varstu með ákveðið verð í
huga.
— Thjah,... svona fimmtíuþúsund, er
það ekki gott verð?
— Það er -mjög gott verð, sagði vinur
stúlkunnar.
— Og svo þarf að flytja það, sagði stúlk-
an.
— Já, ekki getur það staðið hér. Ekki
lengur.. .gjöriðisvovel.
— Ég kaupi það, sagði stúlkan, ég skrifa
ávísun núna og svo pöntum við flutn-
ingabíl. Þeir hljóta að geta komið því út.
— Ætlarðu að taka það strax, spurði
gamla konan.
— Finnst þér það verra?
— Nei, ætli það. Hún leikur ekki lengur.
Hún hefur leikið í síðasta sinn ... ætli hún
hafí ekki leikið í síðasta sinn.
— Kannski er bara betra fýrir þig að við
tökum það strax, sagði vinur stúlkunnar.
— Já, kannski er það bara betra fyrir
mig, sagði gamla konan.
— Þetta er gott kaffí, sagði stúlkan.
— Þú skrifar þá bara ávísun, sagði gamla
konan.
— Já, og mikið er ég glöð að eignast
píanó. Og eignast píanó, með svona sögu á'
bakviðsig, þó hún sé sorgleg. Ég skal passa
mjög vel uppá píanóið, sagði stúlkan.
Þau luku þegjandi við kaffið. Unga stúlk-
an skrifaði ávísun. Gamla konan fór inní
eldhús og strauk af hljóðfærinu með klút.
Vinur stúlkunnar hringdi á flutningabíl.
Fjórir hraustlegir menn með píanóbönd,
báru píanóið niður þrönga stigana. Gamla
konan var lengi að kveðja ungu stúlkuna.
— Þú lítur kannski inní kaffí, sagði hún.
— Já, kannski... ég vona að þú hafír
það gott, sagði stúlkan.
Þegar píanóið var komið niður í portið,
sá hún hvar gamla konan veifaði úr eldhús-
glugganum.
— Þetta hlýtur að vera erfítt fyrir hana,
sagði stúlkan.
— En þú ert búin að eignast píanó, sagði
hann.
— Já, frábært. Heldurðu að andi dánu
stúlkunnar lifi í hljóðfærinu.
— Komdu, þeir eru að leggja af stað.
Við verðum að vísa þeim veginn.
Stúlkan veifaði uppí gluggann í kveðju-
skyni. Gamla konan inni í húsinu, lagði
ávísunina uppá ísskápinn og lagðist fyrir á
dívaninn.
Það var þögn í íbúðinni. Það rigndi ekki.
— Ég veit ekki afhveiju ég er að selja
þessi píanó, hugsaði gamla konan. Ég afber
það aldrei þegar hún hættir að spila. Það
verður að vera píanó. Æi, hvað er ég að
hugsa þessar hugsanir. Ég verð að hætta
að selja píanóin hennar. Eg get ekki gert
henni það. Ég verð að geta sofnað, bara
sofnað, en það er alltaf best að sofna, þeg-
ar hún leikur . ..
Það leið hálft ár og þá hringdi vinur stúlk-
unnar í hana.
— Heyrðu var það ekki í bláu húsi á
Bókhlöðustígnum, sem við fórum og keypt-
um píanóið þitt, spurði hann.
— Jú, það minnir mig á, að ég á þar
inni kaffiboð, en afhveiju spyrðu, spurði
stúlkan.
— Það var vinkona mín sem hringdi í
mig, og bað mig um að koma með sér að
skoða píanó, sem hún var að sverma fyrir
að kaupa.
— Og... sagði stúlkan.
— Það var sama húsið. Við fórum á stað-
inn og það var píanó í eldhúsinu.
— Píanó í eldhúsinu? endurtók hún.
— Þetta var einsog í lygasögu. Gamla
konan kom til dyra og sagðist vera að selja
píanó. Svo segir hún:
Það var dóttir mín sem dó sem átti þetta
píanó.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3. NÓVEMBER 1990 7