Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1990, Qupperneq 9

Maður líkir eftir skýi, 1990. 1.38x1.73m. Landslagið, sem hér er notað fyrir baksvið, fann Oddur í Rauðhólunum.
Faðir Odds varð með tíð og tíma einn
af forstjórum SAS og hefur ugglaust átt
þátt í að koma á fót fyrstu sýningu Odds
í húsakynnum flugfélagsins í New York
1968. Ekki gekk það slysalaust. Oddur vildi
sýna risastóra mynd af manni, sem hefur
orðið fyrir stórslysi, svo út falla iðrin. Þetta
þótti víst ekki heppilegt til að sýna í flugfé-
lagshúsnæði og var fljótt tekið niður. En
það var í tengslum við þessa sýningu, að
einhver fór með Odd á fund popparans
fræga, Andy Warhol. Sá hafði um sig hirð
allskonar undarlegra fugla og hirðmenn
hlógu háðslega, þegar ungi maðurinn kvaðst
mála myndir eins og Rembrandt. Nema
Warhol. „Why not“, sagði hann, „That is
OK“. Hjá Andy Warhol var allt OK. En Odd
Nerdrum fjarlægðist samtímann ennþá meir
eftir þennan fund.
„Þú spurðir um stöðu mína í heimalandi
mínu núna“, sagði Odd þegar við höfðum
skolað niður svörtu kaffi og horft á haust-
hretið lemja sinuna í Vatnsmýrinni. „Jú, ég
get sagt, að það fer lítið fyrir mér þar. En
ég er samt í símaskránni. Ég get sagt það
líka, að landar rnínir eru ekki þeir, sem
helzt kaupa af mér verk. Minn markaður
er og hefur verið umfram allt í Bandaríkjun-
um“.
Eg spurði um verðið og Oddur yppti öxl-
um og sagði: „Allir spyija um verðið. Við
skulum tala um eitthvað annað.“ Það má
ugglaust gera ráð fyrir, að verðið sé hátt
og gengið á Oddi ætti að hækka eitthvað
núna, þegar hann er tekinn til umljöllunar
í einu víðlesnasta listariti heimsins, Art in
Amei-ika. Það hækkar líka verðmætið, að
framleiðslan er lítil. Oddur málar ekki nema
5 myndir á ári að jafnaði.
Viðurkenning heima fyrir hefur verið '
minni en búast mætti við. Norskir menning-
arvitar virðast ekki hafa áttað sig á því,
að með Oddi hafa þeir eignast þungaviktar-
leika. Mynd, sem birt er í bókinni eftir Odd
10 ára, ber vott um ótrúlegan þroska. Frá
7 ára aldri var hann harðákveðinn í að verða
málari.
Leið Odds lá með tíð og tíma í Listaakade-
míuna í Osló. Hann vandaði sig mjög við
tvö verk, sem hann sendi inn vegna inntöku-
prófsins, en iét fylgja með það þriðja, sem
hann málaði í hvelli kvöldið áður. Ut á þá
mynd var hann tekinn inn og þá byrjaði
hann strax að efast. í námsför til Stokk-
hólms, þegar Oddur var 16 ára, sá hann
fræg og umtöluð verk bandarísku popplista-
mannanna, Rauschenbergs, Jaspers Johns
ofl. Sú upplifun nægði honum til að verða
and-módernisti, en mynd eftir Rembrandt,
„Eiðstafur Claudiusar Civilis“, sem hann sá
í sömu ferð, varð honum opinberun. Eftir
það varð hann „fyrirbærið Nerdrum" í aka-
demíunni. Prófessorinn hans skildi ekki
þessa ásókn hans í Rembrandt og aðra
málara fyrri alda, „þegar Picasso er ennþá
lifandi". „ Mér hefur alltaf þótt veröld
Rembrandts manneskjulegri en veröld Pic-
assos“, var svar Odds. Sjálfur segist hann
hafa verið rekinn úr akademíunni „eins og
hundur." Odd Nerdrum taldi sig ekki eiga
samleið með nútímalist og afneitaði nú-
tíðinni yfirhöfuð. Síðar lá leið hans til Þýzka-
lands, þar sem hann var hjá þeim fræga
konseptfrömuði Jósef Beuys. Þótt vel færi
á með þeim, varð niðurstaðan sú, að hvorug-
úr skildi hinn.
Beuys leit á norsarann sem „kúnstnerískt
vandamál“ og þótti hann þröngsýnn. Síðar
átti hann þó eftir að skipta um skoðun.
málara. En upphefð hans virðist þurfa að
koma að utan. Sú upphefð virðist nú orðin
nóg, því spurnir hafði ég af því nú nýlega,
að yfir stæði í Osló sýning á verkum
eftir Odd Nerdrum- hann hefur ekki sýnt
þar í 4 eða 5 ár - og hefur nú loksins vak-
ið verðskuldaða athygli í heimaborg sinni.
Heimild hef ég fyrir því frá Oslo, að gagn-
rýnendur hafi nú allt í einu snúið við blað-
inu og séu frá sér numdir af hrifningu,
enda öllu óhætt þegar maðurinn er kominn
með gæðastimpil frá útlöndum. Síðastliðið
vor hélt listasafnið Horsens Kunstmuseum
í Danmörku sýningu á verkum hans og
framundan er sýning í Berlín í vetur og í
Chicago næsta vor.
„Norðmenn eru illa haldnir af smáþjóða-
og útnesjakomplex", segir Oddur.,, Þeir sem
ráða ferðinni, eru alltaf að bíða eftir nýj-
ustu tízku að utan. Það sem sýnt er utan
landsins sem norsk list, þarf helzt að vera
bergmál af einhverju, sem búið er að gera
í Ameríku eða Þýzkalandi. Ef eitthvað frurn-
legt á sér stað í norskri list, þá snúa þeir
við því bakinu þar til það hefur fengið viður-
kenningu í útlöndum.“
„Jæja, eitthvað hljómar þetta kunnug-
lega. Nákvæmlega þannig er það hér á Is-
landi einnig. Það hefur ekki dugað að eign-
ast hóp af listsagnfræðingum, nema síður
væri. Margir telja að með þeim hafi þetta
stórversnað. Hér þykir ekkert merkilegt,
nema það sé bergmál af list liðinna ára
utan við pollinn.
En svo vikið sé að öðru: Þú hefur ekki
Framhaldá bls. 10
t
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 17. NÖVEMBER 1990 9