Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1991, Page 8

að reiða fram það fé sem Walker Art Cent-
er vildi fá. Myndirnar dreifðust í einkahend-
ur og þar með hvarf þessi arfleifð forfeðr-
anna sjónum almennings.
Þeir hjá Walker Art Center telja sig hafa
tekið rétta ákvörðun og segjast ekki sjá
eftir neinu, alla vega ekki enn sem komið
er. Það hefur þó brunnið við oftar en einu
sinni að safn hafi dauðlangað aftur í verk
sem það hafði losað sig við. Forstjóri Lista-
safnsins í Baltimore var t.d. á höttunum
eftir amerískri 19. aldar mynd sem hefði
að geyma gott dæmi um sjónblekkingu
(„trompe l’oeil"), en hann uppgötvaði sér
til hrellingar að safnið hafði einmitt átt slíkt
verk, ágætis blómauppstillingu eftir málar-
ann William Harnet. Fyrir nokkrum árum,
áður en núverandi forstöðumaður Balti-
more-safnsins kom til skjalanna, duttu þess
konar verk úr tísku um stundar sakir og
var þá þessi blómamynd seld til Art Instit-
ute í Chicago.
Og ræðandi um tískusveiflur, þá eru líka
til fjölmörg dæmi þess, að það sem einum
stjórnanda hafí þótt gott og gilt hafi þeim
næsta fundist vera helst til aumt. Ekki alls
fyrir löngu losaði Paul Getty-safnið í Kali-
forníu sig við „Bretón dreng með gæs“ eft-
ir Gauguin, sem hafði verið keypt við lófa-
tak árið 1983, vegna þess að núverandi
forstöðumaður safnsins var á því að myndin
væri einfaldlega ekki nógu góð. Enn nær-
tækari eru kaup MOMA á van Gogh-port-
rettinu umdeilda er kostaði safnið sjö önnur
málverk. Eitt af þessum verkum, „Stúdíó í
máluðum ramma" eftir Picasso, var að
mati Alfreds H. Barrs, fyrsta stjórnanda
MOMA, alveg ómissandi dæmi um snilligáfu
listamannsins. Sömuleiðis gerði Barr mynd
de Chirico, „Evangelísk kyrralífsmynd,"
sérstaklega hátt undir höfði með því að
velja hana eina allra verka eftir málarann
á hina sögulegu sýningu „Kúbismi og ab-
strakt list“ árið 1936. Eftirmaður hans,
William Rubin, tók í sama streng mörgum
áratugum síðar og stimplaði verkið frá-
bært. Núna eru yfírvöld MOMA hins vegar
allt í einu á því að þessar myndir séu ekki
merkilegri en svo að nota megi þær til að
skrapa saman fyrir nýju málverki.
Þýðir þetta þá að menn hafi næmara
auga fyrir góðum hlutum í dag en í gær?
► Ekki endilega. Önnur mynd sem Barr þótti
sérlega vænt um, „Sporöskjulaga kyrralífs-
mynd með fiðlu" (1914) eftir Braque, var
seld laumulega til Galerie Beyeler árið 1982,
sem hluti af greiðslu fyrir portrett eftir
Egon Schiele. Rétt á eftir rataði verkið í
hendurnar á Los Angeles County-safninu,
er lýsti því hátíðlega yfir að þetta væri
meistarastykki sem fæli í sér allt það besta
er Braque hefði haft upp á að bjóða. Svip-
aða sögu er að segja um „Portrett af greifa-
frú Önnu Potocka“ eftir Vigée-Lebrun, sem
Kimbell-safnið í Texas seldi frá sér fyrr á
þessu ári undir því yfirskini að það ætti
annað og betra verk eftir meistarann. Samt
hafði einn helsti sérfræðingurinn um lista-
manninn, Joseph Baillio, fellt þann dóm að
myndin væri óviðjafnanlegt dæmi um ljóð-
. ræna portrettlist.
Allt þetta brambolt í Bandaríkjunum að
undanfömu virðist hafa espað upp sölu-
manninn í evrópskum „safnvörðum". Þrátt
fyrir lögin frá 1956, er voru samin til þess
að negla hlutina fasta við sýningarbásana,
hefur British Museum og Victoria og Al-
bert-safninu í London verið veitt leyfí til
að losa sig við listaverk hafi þau átt annað
sambærilegt eftir sama listamann. V. og
A, elns og Bretinn kallar síðarnefnda safn-
ið, hafði áður selt gyllta rokokó-stóla í þeirri
fullvissu að þeir væru eftirlíkingar og
„ómerkilegt hjálmskrípi" eftir óþekktan
ítalskan vopnasmið. Seinna kom á daginn
að stólamir eru ósvikin vara ættuð úr Ríkis-
stjórahöllinni í Feneyjum og Englendingum
til ómælds svekkings, að stálhúfan hefði
i eitt sinn verið í eigu sjálfs Hinriks áttunda.
Nylega færðu forráðamenn National Gall-
ery, Tate Gallery og National Portrait Gall-
ery sig upp á skaftið og fóru þess á leit við
ríkisvaldið að stjómarmeðlimir viðkomandi
safna gætu fengið að ráðskast nánast að
vild með innbúið, eins og um hvert annað
hlutafélag væri að ræða.
Samstarfsbróðir þeirra í Hollandi, hinn
athafnasami stjórnandi Gemeente-safnsins
í Haag, Rudi Fuchs, þykist aftur á móti
ekki þurfa að spyrja kóng né prest hvað
hann geti gert við „sitt dót“. í mars síðast-
liðnum stakk hann upp á því.við starfsfólk
sitt að safnið léti af hendi einn Monet (Quai
de Louvre," 1867) og tvo Picassóa („Harl-
ekín,“ 1913 og „Valva,“ 1921) í skiptum
fyrir nokkra af sínum uppáhalds nútíma-
listamönnum: Jan Dibbets, A.R. Penck,
Donald Judd, Arnulf Rainer og Georg Base-
litz. Hefur hollenska þjóðin púað á tillöguna.
Niðurlag í næstu Lesbók.
Höfundur er listfræðingur og býr í New York.
B 1 L A R
Nýr Þristur frá BM W
BMW 316-323, þrjú-línan sem stundum er nefnd
svo, eða Þristurinn, er minnsta gerðin af BMW
og hefur síðasta útfærslan verið á ferðinni lítið
breytt síðan 1982. Þótt alltaf nyti þessi gerð
velgengni á bílamarkaðnum, var hún engu að
síður tekin að gamlast. Kassabílalagið, sem
einkenndi gamla Þristinn hafði sína kosti,
til að mynda hagstætt innra rými, en það
verkar gamaldags þegar flestallir bílar
skarta straumlínu. Það var vitað mál, að
nýi Þristurinn fengi útlit í framhaldi af Fim-
munni, sem þykir hafa tekizt frábærlega
vel. Að tveimur til þremur árumn liðnum
finnst manni að Fimman sé jafnvel ennþl
Þannig var umhorfs í Suður-Frakklandi þegar reynsluaksturinn fór fram; aðstæð-
ur líkastar því að komið væri til Islands.
Mælaborðið er með nýju sniði og umdeilanlegt livort það horfir til framfara.
Sætin eru tvímælalaust í hæsta gæðaflokki.
fallegri en hún var 1988, þegar bíllinn var
kynntur. Það sýnir einfaldlega að hönnunin
stenst dóm tímans, sem er hinn endanlegi
mælikvarði.
Nýja Þristinum var hleypt af stokkunum
í desember síðastliðnum með viðeigandi
pomp og pragt í rómversku hringleikahúsi
í borginni Nimes í Suður Frakklandi. Á
vetrum er haft létt þak yfir þessum risaleik-
vangi, þar sem Rómverjar skemmtu sér
forðum við einvígi skylmingaþræla, þegar
ekki voru aftökur eða eitthvað álíka
skemmtilegt til að horfa á. Hefðu þeir gömlu
rómversku stungið inn kollinum núna, hefðu
þeir ugglaust sagt: „0 tempora, o mores“
- Hvílíkir tímar, hvílíkir siðir. Þama voru
Þjóðveijarnir komnir í staðinn með sýningu
á Þristinum og forverum hans allt frá 1928,
svo sem birt var í síðustu Lesbók. Þarna
blasti dýrðin við: Þristurinn flöskugrænn á
viðhafnarpalli, Þristurinn klessukeyrður og
allavega sundurtekinn, þverskorinn og lang-
skorinn. Þarna' voru líka allir gömlu Þri-
starnir til samanburðar og nýmæli er það
hjá BMW, að nú verður haldið áfram að
framleiða eldri gerðina á meðan markaður
er fyrir hana.
Þama vom höfundamir, tæknimenn og
verkfræðingar, og messuðu yfir okkur
tveimur frá íslandi og stórum hópi blaða-
manna frá Japan og Bretlandi. Spurningum
var beint til hinna sérfróðu, m.a. hversvegna
BMW tæki ekki upp framdrif. Því var til
svarað, að hinir frægu aksturseiginleikar
BMW næðust ekki með framdrifi. Það væri
í lagi á smábílum, en þegar vélarafl fer
yfir ákveðin mörk, hættir þeim kröftum að
koma saman, sem annarsvegar eiga að sjá
um stýringuna og hinsvegar um kraftinn á
sömu hjólunum. Þannig hljóðar kenningin,
en ekki urðu allir sammála um hana. Fleiri
framleiðendur virðast þó vera á þessari
skoðun, Volvo og Mercedes Benz til dæmis.
Það var ljóst við fyrsta augnakast, að
hér höfðu hönnuðir BMW unnið gott verk.
Menn voru sammála um, að sjálft „andlit-
ið“, framendinn, væri jafnvel betur teiknað-
ur en bæði á Fimmunni og Sjöunni. Bíllinn
er allur vel hannaður að utan og innan,
framendinn þó sýnu bezt. Enn heldur BMW
tryggð við kringlótt framljós, en á Þristinum
eru þau hinsvegar á bak við gler.
NÝJAR VÉLAR - BETRIFJÖÐR-
UN
í stórum dráttum er Þristurinn jafn stór
og fyrirrennarinn, en hefur þó verið lengdur
um 11 sm og breikkaður um 5 sm. Heildar-
lengdin er 4.43m, breiddin 1.69m. Fleygfor-
mið hefur verið aukið til muna með þeim
árangri að vindstuðullinn er kominn í 0,29.
Þótt breytingin sé veruleg og mjög til bóta,
hefur tekizt fullkomlega að halda BMW-
svipmótinu, sem þekkist langt að. Á næst-
unni kemur langbakur, sem þegar hefur
verið teiknaður; einnig verður áður en langt-
úm líður völ um aldrif.
Þótt útlitið þyki hafa tekizt vel, eru höf-
undar Þristsins eru þó jafnvel enn stoltari
af því sem þeim hefur tekizt á tæknisvið-
inu. Þar ber kannski hæst afturás, sem þró-
aður var á sportbílnum Z1 og hefur sams-
konar sportbílasvörun og stórbætir aksturs-
eiginleikana. Völ er um tvennskonar vélar,
annarsvegar fjögurra strokka, 1,6 og 1,8
lítra, vélar sem þekktar eru úr eldri 300-
línunni og hinsvegar 6 strokka, 2.0 og 2.5
lítra, 24ra ventla vélar, sem boðið var uppá
í Fimmuna á síðasta ári og er geysileg end-
urbót frá eldri 6 strokka vélinni.
Vélarafl, hámarkshraði og viðbragðshraði
er sem hér segir: Ódýrasta gerðin, 316, er
með 100 hestafla vél, hámarksshraða 191
km á klst (189 með sjálfskiptingu) og við-
bragðið 0-100 er 12,9 (14,4 með sjálfskipt-
ingu). Næst ódýrasta gerðin, 318, er með
113 hestafla vél, hámarkshraða 198 (sama
með sjálfskiptingu) og viðbragðið í hundrað-
ið er 11,3 sek (12,3 með sjálfskiptingu).
Þá koma dýrari gerðirnar með 6 strokka
vélinni: 320 er með 150 hestafla vél, hám-
arkshsraða með og án sjálfskiptingar uppá
8