Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1991, Síða 8

„OPINBERAR
STOFNANIR
LISTARINNAR
Á VILLIGÖTUM“
- segir Kjartan Guðjónsson listmálari, sem á tímamótum lítur á
nútímann og liðna áratugi
yfirlitssýningu Kjartans Guðjónssonar í Hafnar-
borg fæst þó nokkur þverskurður af því sem
hefur verið að gerjast í myndlist hér síðan
lýðveldið var stofnað. Fyrsta sprettinn málar
Kjartan fígúratíft, en fyllir síðan flokk form-
byltingar manna, sem tóku abstraktlist uppá
sína arma um og eftir 1950 og það með
slíku offorsi, að mörgum þótti minna á trú-
boð frelsaðra manna. Á sýningunni sést
síðan hvernig ný viðhorf koma til skjalanna
hjá Kjartani, unz hann er kominn aftur að
upphafinu eftir því sem hann segir. Þar til
fyrir tveimur árum hefur Kjartan unnið
fullt starf jafnframt því að vinna að list
sinni; brauðstrit hans var að kenna listnem-
um í Handíðaskólanum, síðar Myndlista- og
handíðaskóla íslands.
Nú er Kjartan hættur að kenna, enda
sjötugur þótt merkilegt megi virðast svo
fullur sem hann er af fítonskrafti. Á þessum
tímamótum er hann að kaupa sér hús með
betri vinnustofu og kveðst aldrei hafa unnið
eins mikið í list sinni og áratuginn eftir
sextugt. Svona eiga sýslumenn að vera!
Þegar mér bauðst að eiga samtal við
Kjartan í tilefni yfirlitssýningarinnar í Hafn-
arborg, var það þegið með þökkum. Hvort-
tveggja er að Kjartan er óvenjulega vel
máli farinn og í annan stað er hann næstum
sá eini í röðum myndlistarmanna, sem
„brúkar kjaft“ eins og hann segir, eða með
ögn mildari orðum: Kjartan hefur aldrei
rekist vel með neinni klíku, en hefur gall-
harðar skoðanir á því sem hann telur óheilla-
þróun í myndlistarmálum og þorir alveg að
segja það sem honum býr í brjósti.
. Kjartan befur teiknað mikið, unnið í
grafík og með vatnslitum. En á sýningunni
ákvað hann að takmarka sig eingöngu við
olíumyndir frá 1944-1991. Sumt af þeim er
í eigu einstaklinga, en stærstan hlutann á
Kjartan sjálfur. Hinsvegar er engin mynd
af söfnum, „enda hef ég ekki verið í náð-
inni þar“, segir Kjartan. Ennfremur: „Ég
seldi ekki mynd í 25 ár, svo ég á nóg frá
þessu geómetríska tímabili, sem ég tel vera
einn allsherjar hortitt í íslenzkri listasögu".
„A þessari yfirlitssýningu seilist þú aftur
til 1944. Varstu þá hér í Reykjavík?"
„Nei, ég var þá vestur í Chicago; var við
nám í Art Institut, sem er þekktur skóli
þar. Frá þessu tímabili eru fígúratífar mynd-
ir, en stílfærðar. Ég sé, að ég hef verið að
glápa á kalla eins og Legér og Picasso. Svo
kom ég heim 1945 og fór að kenna í Hand-
íðaskólanum strax um haustið, en missti
af þessari sögufrægu sýningu Svavars
Guðnasonar, sem var haldin fyrr á því ári.
Frá því er skemmst að segja, að í 6-7 ár
....
Mynd frá 5. áratugnum.
málaði ég eins og hver annar ieitandi ungur
maður, en alltaf fígúratíft; alltaf eftir ein-
hveiju mótífi. Ég fór snemma að máia kon-
ur; ekki þó naktar - en málaði aldrei þessi
hafnarmótíf, sem komust í tízku hjá Snorra
Arinbjarnar, Þorv'aldi og fleirum á kreppuár-
unum og raunar framyfir stríð."
„Svo kemur þar, að þér er turnað til réttrar
trúar á geómetríska flatarlist, sem manni
skildist þá að væru hin endanlegu sannindi.
Manstu hvernig það gerðist?“.
„Æ,nei, ég man það ekki. En það kom
mjög snögglega hjá flestum. Líklega hefur
það ekki sízt staðið í sambandi við, að Þor-
valdur fór til Parísar og kom heim með
stjörnur i augunum. Hann var einskonar
„gúrú“ og trúboði. Það er einmitt orðið;
eftirá hefur mér fundizt, að þetta hafi verið
á trúarbragðagrundvelli. Ekki svo að skilja
að skorti rök. Nóg var af þeim. Til dæmis
það, að arkitektúr og myndlist hefðu alltaf
haldizt í hendur og nú átti myndlistin að
sjálfsögðu að haldast í hendur við módernis-
mann í byggingarlistinni. Nú, síðar hefur
komið í ljós, að byggingarlistin á þessum
tíma er svo sálarlaus og köld, að fólk vill
ekki lengur- búa í þessum húsum. En svona
var þetta; allt skyldi vera gegnumgangandi
Mi
KJARTAN
GUÐJÓNSSON opnar í
dag yfirlitssýningu, sem
spannar árabilið
1944-1991, í Hafnarborg
í Hafnarfirði. Af því
tilefni ræddi hann við
blaðamann Lesbókar og
lætur gamminn geysa um
,málefni myndlistarinnar,
Listasafn Islands,
Kjarvalsstaði og
Myndlista- og
handíðaskólann.
Kjartan Guðjónsson með eitt af hinum nýrri verkum sínum.
\fjBT, ►‘JjíÍL f Tm |í«i ’ V ’ j ' í""; *
imi -