Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1992, Blaðsíða 6

Norðan byggða
milli Eyjaíjarðar og Skjálfanda
Veðraskil við suðurbrún Leirdalsheiðar.
Almannakambur á Flateyjardalsheiði. ú
Hróarsson.
Véskvíakambur á Flateyjardalsheiði. Ma
Byggð á skaganum lagðist af um það leyti sem
bifreiðar fóru að verða almenningseign á ís-
landi. Er það ein af ástæðunum fyrir því að
lítið er um góða vegi á svæðinu. Kemur þar
einnig til að fáir hafa haft bein not af skagan-
Látur á Látraströnd, þar sem Látra-Björg átti heima. Slysavarnarskýlið stendur
Arbók Ferðafélags íslands
kemur út innan skamms
í 65. sinn. Hún fjallar nú
um svæðið milli Eyja-
íjarðar og Skjálfanda,
geysilega fagurt og tignar-
legt landsvæði, mestan
part óbyggt og almenningi
ókunnugt. Björn Hróars-
son, jarðfræðingur, skrifar
textann og gerir góð skil
jarðfræði svæðisins, en
aðrir kaflar Qalla um
helztu leiðir að fornu og
nýju, veðurfar, snjóflóð,
jökla, jarðveg, gróður,
dýralíf og landnýtingu.
Síðan er hagnýt jeiðbein-
ing, sem heitir Á ferða-
lagi, og þar er fjallað um
Látraströnd, Leirdals-
heiði og Fjörður, Út-
Fnjóskadal, Flateyjardals-
heiði og Flateyjardal,
Kinnarfjöll og Náttfara-
víkur. Ritstjóri árbókar-
innar er Hjalti Kristgeirs-
son.
Eftir BJÖRN
HRÓARSSON
um og því ekki brýn nauðsyn til vegagerðar.
Að Homströndum slepptum er óvíst að ann-
ar útkjálki íslands hafi verið jafn frásneidd-
ur verkfærum vegagerðarmanna. Einnig er
lítið um önnur mannviriki. Rafmagnsstaurar
og símastaurar sjást ekki, girðingar eru fáar
og flest eyðibýlin rústir einar.
Frá Grenivík liggur ágætur vegur nokk-
urn spöl út að Finnastöðum á Látraströnd.
Áfram norður Látraströnd liggur þokkaleg
slóð að eyðibýlinu Svínárnesi. Lengra ættu
bifreiðar ekki að fara. Slóðin liggur að vísu
áfram allt til Grímsness. Henni hefur hins
vegar ekki verið haldið við og er beinlínis
ófær nema undir iok allra mestu þurrka-
sumra.
Nokkru utan við býlið Grýtubakka í
Höfðahverfi liggur slóð upp á Leirdaisheiði
og yfir í Fjörður. Fyrst er um brekkur að
fara en síðan tekur ávöl heiðin við. Brú er
á Gljúfurá. Vegarslóðin að gangnamanna-
kofanum við Gil er góð af fjallaslóð að vera
og þangað má jafnvel teljast fólksbílafært
þegar best lætur. Jeppafært er hins vegar
allt norður að sjó í Hvalvatnsfirði, um 25
km leið úr Höfðahverfi.
Upp með Árbugsá að vestan, skammt
austan við bæinn Þverá á mótum Fnjóska-
dals og Dalsmynnis, liggur slóð um Flateyj-
ardalsheiði og til Flateyjardais. Um er að
ræða þokkalega jeppaslóð sem fólksbílar
fara raunar á hverju sumri. Út að sjó frá
Þverá eru um 33 km.
Náttfaravíkur geta vart talist í vegasam-
bandi. Slóð liggur þó upp frá bænum Nípá
í Köldukinn, um Víknaskarð milli Bakranga
og Skessuskálar og niður Kotdal vestan ár
allt norður á Kamba suður og upp af Nausta-
vík. Hæst nær slóðin um 450 m hæð í Víkna-
skarði og þar er snjóþungt. I bestu sumrum
verður slóðin snjólaus um miðjan ágúst og
fær góðum jeppum skömmu seinna. Þegar
verr árar verður slóðin ekki farin á bifreið.
Bændur lögðu veginn til að auðvelda fjár-
rekstur og göngur í Náttfaravíkur eftir að
leiðin um fjöruna hjá Ágúlshelli versnaði
fyrir nokkrum áratugum.
Slóðin úr Köldukinn yfir í Náttfaravíkur
er og eina vegarslóð Kinnarfjalla, fyrir utan
smáslóðir upp frá bæjum Köldukinnar að
túnskikum, rafstöðvum og öðrum mannvirkj-
um nærri byggð. Frá Björgum, ysta byggða
bóli í Köldukinn, liggur vegarslóð út að sjó
við Bjargakrók milli kletta Bakranga og lóna
Skjálfandafljóts. Er þar um ágæta slóð að
ræða þegar vorbleyta er úr vegum. Vegurinn
endar út við sjó, þar sem bændur hirða rekav-
ið en þaðan er styst að ganga til Náttfara-
víkna.
Á veturna gilda að sjálfsögðu önnur lög-
mál. Vetur eru yfirleitt snjóþungir með af-
brigðum og hvít hula leggst yfir skagann.
Þá er tilvalið að ferðast um skagann á tveiniT
ur jafnfljótum, gönguskíðum, vélsleðum eða
bifreiðum. Fjölmargar jeppabifreiðar eru
þannig útbúnar að þær geta ekið ofan á
snjónum og á slíkum farartækjum má fara
um stóran hluta skagans á vetrum þótt eigi
komist á sumrum. Umsjónarmenn skálanna
á skaganum hafa hins vegar kvartað yfir
umgengni vetrarferðalanga og telja þar
,jeppamenn" hvað versta. Þeir eru hér hvatt-
ir til betri umgengni jafnt um land sem
mannvirki. Rétt er að benda jeppamönnum
á að liliðarhalli hamlar för á Látraströnd,
svo þar er yfirleitt ófært öllum ökutækjum.
Slóðin upp frá Höfðahverfi yfir á Leirdals-
heiði er brött og torfarin að vetri nema fyr-
ir allra bestu torfærubifreiðar. Leiðin áfram
norður frá gangnamannakofanum við Gil er
einnig mjög erfið að vetri. Á veginum norð-
ur á Flateyjardalsheiði hindrar hliðarhalli oft
för á vetrum. Þá er þægilegra að halda út
Garðsmóa, austan Árbugsár. Árgilið er oft