Lesbók Morgunblaðsins - 18.03.1995, Page 3

T.KKRnBc
® @ E [U 0 ® H] 0 0 [g a Q] 0 |sl
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
y
Glasunov
er dáðasti myndlistarmaðurinn í Rússlandi; svo
vinsæll að milljón manna komu á síðustu sýningu
hans í Moskvu. í risastórum málverkum segir
hann af dýrð Rússlands og glæstri sögu. Segja
má að verk hans séu þjóðemisstefnan holdi klædd.
er ekki öll þar sem hún er séð. að mati Karls
Gunnarssonar, sem skrifar greinina, felst í frásögn-
inni um Skoll og Hata ákveðin launsögn, þar sem
Kveld-Úlfur og Skallagrímur leika hlutverk úlfanna
sem eyða sólu og tungli.
Súdavík
Lesbók hefur fengið Jón Þ. Þór, sagnfræðing, til
þess að taka saman stutt yfirlit yfir sögu byggðar
við Álftaíjörð, þar á meðal á Langeyri þar sem
útlit er fyrir að framtíðar byggð á Súðavík verði.
Hansakaupmenn settust að í Alftafirði á 15. og
16 öld en uppgangur á Langeyri hófst með hval-
stöðvum Norðmanna í lok síðustu aldar.
JÓHANNES ÚR KÖTLUM
Hinn slyngi
sláttumaður
Og þegar dauðirín kemur segi ég ekki:
komdu sæll þegar þú vilt
heldur segi ég:
máttu verá að því að bíða stundarkorn?
Ég bíð aldrei eftir neinum
segir hann
og heldur áfram að brýna ljáinn sinn.
Þá segi ég:
æ lof mér að lifa fram á vorið segi ég
bara ofurlítið fram á vorið
því þá koma þessi litlu blóm þú veizt
sem glöddu mig svo mikið í vor eð leið
og hvernig get ég dáið án þess að fá að sjá þau
einu sinni enn
bara einu sinni enn?
Jóhannes (Jónasson) úr Kötlum, 1899-1972, var Dalamaður að uppruna en átti lengst
af heima í Reykjavík og í Hveragerði. Hann orti bæði á hefðbundinn hátt og órímað
eins og Ijóðið hér að ofan. Yrkisefni hans var náttúran, tilfinningamál og þjóðfélags-
mál. Fyrsta Ijóðabók hans kom út 1926.
B
Kennara-
verkfall
B
Verkfall kennara hefur
margvísleg áhrif á þjóð-
félag okkar, enda hlýtur
margt að breytast við
að 60 þúsund gmnn-
og framhaldsskólanem-
ar era iðjulausir svo vik-
um skiptir. Það hefur
verið fróðlegt að fylgjast með því, hvernig
samúð almennings með kennumm í kjara-
baráttu þeirra, hefur hríðminnkað, eftir því
sem verkfall þeirra hefur dregist á langinn.
í upphafí fannst mér sem barátta fýrir
bættum kjörum kennara ætti nokkuð ríkan
hljómgmnn meðal almennings. Lengi hefur
verið um það rætt, að kennarar hafí dregist
aftur úr, kjaralega séð, og hafí ámm saman
þegið mun lægri laun fyrir störf sín, en
aðrar stéttir, með sambærilega menntun.
Á hátíðis- og tyllidögum er gjarnan rætt
um það, að ein mikilvægasta fjárfesting
okkar til framtíðar, sé fjárfesting í góðri
menntun barna okkar. Þetta em stjómmála-
menn sammála um, þegar slík framtíðar-
músík heyrist á annað borð. Allir vita, að
kennslustarfið er bæði krefjandi og lýjandi
starf, sem gerir ríkar kröfur til þeirra sem
leggja fyrir sig kennslu.
En sú staðreynd, að kennarastarfíð, eink-
um í grunnskólum landsins, er fyrst og
fremst kvennastarf, gerir það að verkum,
að kennarar heyra til láglaunastéttum. Það
framfleytir enginn kennari sér og fjölskyldu
sinni á grunnlaununum einum saman. Til
þess að geta látið enda ná saman, verða
kennarar yfirleitt að taka að sér svo og svo
mikla yfirvinnu.
Þetta er háskaleg þróun, en því miður
hefur þetta átt við um starf kennarans, í
áratugi. Það segir sig sjálft, að kennari sem
kennir á milli 40 og 50 kennslustundir á
viku, kannski þrjú til fjögur mismunandi
fög, hefur ekki mikinn tíma aflögu, til þess
að sinna kennsluundirbúningi, afla sér nýrra
kennslugagna, halda sér við í starfi og end-
urnýjast.
Þannig blasir það við, að kennari, sem
verður að taka að sér mikla yfirvinnu, ger-
ir það á kostnað gæða kennslunnar. Þetta
er að mínu mati, það sem við þurfum að
hafa hvað mest áhyggjur af, þegar við hug-
leiðum skólastarfið í landinu og með hvaða
hætti börn og unglingar em undirbúin fyrir
frekara nám og lífsstarf. Það kann ekki
góðri lukku að stýra, að kennarar kenni svo
margar stundir á viku, í því sjónarmiði einu,
að eiga nú fyrir salti í grautinn.
Þá er það ekki síður alvarleg þróun, að
áhugasamir og lifandi kennarar, sem hafa
helgað sig kennslustarfínu af miklum áhuga
og náð góðum árangri, gefast upp á hinum
bágu kjörum og leita annað, þar sem betri
kjör bjóðast. Það eru mörg dæmi þess, að
þeir sem náð hafa hvað bestum árangri í
kennslustörfum, hætti kennslu og fari út á
almenna vinnumarkaðinn. Þannig hefur um
árabil átt sér stað ákveðinn atgerfisflótti
úr kennarastéttinni.
Vissulega og sem betur fer, eru margir
góðir, jafnvel frábærir kennarar í landinu
enn við störf. En stéttin hefur einnig glatað
mörgum frábærum starfskröftum, og i
heildina séð, þýðir það einfaldlega það, að
gengisfelling hefur orðið á stéttinni.
Vígstaða kennara versnaði vissulega til
muna, þegar samningar tókust á almenna
vinnumarkaðnum. Þá varð fljótlega ljóst,
að þessi eina stétt sem var komin í verk-
fall, kæmi til með að þurfa að vera lengi í
verkfalli, fyrst kennarar vildu á annað borð,
ekki sætta sig við samskonar samninga og
tókust á almenna markaðnum.
Það var svona upp úr mánaðamótunum
síðustu, þegar verkfall kennara hafði staðið
í tvær vikur, sem ég fór að verða þess
áþreifanlega vör, hversu samúð fólksins með
kennurum hafði minnkað. Þá var farið að
ræða um óbilgirni kennara, að þeir væru
allt of kröfuharðir og að þeir ætluðust til
þess að fá mun meira í sinn hlut, en aðrir
höfðu fengið.
Fregnir fóru að berast í auknum mæli,
af vandræðum fatlaðra og þroskaheftra
barna og fjölskyldum þeirra. Börnin ættu í
engin hús að venda, foreldrarnir yrðu að
vera heima hjá þeim og sleppa vinnu, böm-
in mættu illa við því, að hefðbundin skóla-
ganga þeirra væri rofín og svo framvegis.
Auðvitað er þetta satt og rétt. Kennarar
hefðu getað náð aftur samúð stórs hóps
manna, ef þeir hefðu sýnt meiri sveigjan-
leika, að því er varðaði verkfallsundanþág-
ur. Þeir hefðu átt að taka af skarið, og
úrskurða á þann veg, að um neyð væri að
ræða hjá þessum hóp fatlaðra og þroska-
heftra barna og fjölskyldum þeirra og því
væri rétt að veita undanþágur tii þess að
halda uppi kennslu fyrir þessi börn.
Kennarar voru einnig heldur óbilgjarnir,
þegar þeir gangrýndu námskeiðahald ákveð-
inna íþróttafélaga, sem farið var af stað
með, þegar í upphafi verkfalls. Þeir létu í
veðri vaka, að íþróttafélögin ættu í vændum
þann möguleika, að grunnskólar endurskoð-
uðu hug sinn til þess hvort haldið yrði áfram
að leigja aðstöðu í íþróttahúsum félaganna.
Þetta voru purkunarlausar hótanir, sem
hleyptu illu blóði í menn, því flestir litu
þannig á, að íþróttafélögin væru með nám-
skeiðahaldi sínu, að koma til móts við þarf-
ir fjölskyldnanna og koma í veg fyrir að
börn þyrftu að vera ein heima í reiðileysi
allan daginn.
Annars dáðist ég að því, með hvaða
hætti ákveðin félagasamtök, tómstunda-
skólar, dansskólar, íþróttafélög og aðrir,
gerðu það sem í þeirra valdi stóð, til þess
að liðsinna fjölskyldunum, eftir að verkfall
kennara var hafið. Víða var dagskráin auk-
in, færð fram á daginn, æfíngum fjölgað
og reynt að hafa ofan af fyrir börnunum á
sem víðtækastan hátt. Allt slíkt hjálpar,
bæði bömunum og foreldmm þeirra, við að
þreyja það erfíðleikatímabil, sem verkföll
sem þessi óumflýjanlega hafa í för með sér.
Það líður engu foreldri vel, sem vinna
þarf daglangt burtu frá heimilinu, að vita
af ungum börnum sínum einum heima, allt
niður í sex ára gömul böm. Þó hafa margir
foreldrar þurft að sætta sig við slíkt ástand,
sem væntanlega hefur haft það í för með
sér, að þeir hafa ekki getað sinnt starfi sínu
heilshugar.
Þannig hefur verkfall kennara einnig þau
áhrif, að starfskraftar foreldranna eru ekki
jafngóðir og endranær. Sama á við um
starfskrafta þeirra foreldra, sem neyðst
hafa til þess að taka börn sín með sér í
vinnuna. Þeir sem eru með böm sín á vinnu-
stað, verða auðvitað að sinna þeim þar, og
því eru starfskraftar þeirra ekki heilir og
óskiptir í þágu vinnuveitandans.
Að verkfalli loknu, hefst svo mikið skóla-
starf, þar sem nemendumir þurfa að starfa
undir miklu álagi, til þess að vinna upp þann
kennslumissi sem þeir urðu fyrir í verkfall-
inu. Þannig er viðbúið að fjölga þurfi mjög
kennslustundum og auka heimanám nemend-
anna mikið, til þess að hægt verði að ljúka
þeirri yfírferð námsefnis, sem til er ætlast.
Auðvitað hefði verið hægt að draga vem-
lega úr slíkri þörf, ef skólabörnin hefðu
fengist til þess að læra heima, daglega á
meðan á verkfalli stóð. En þótt slíkt hefði
verið afar skynsamlegt, þá var það sam-
kvæmt minni reynslu, ekki framkvæman-
legt. Börnin sögðu einfaldlega, að það yrði
bytjað í kennslunni, eftir verkfall, þar sem
frá var horfið, þegar verkfall hófst. Því þjón-
aði það engum tilgangi að sitja við nám í
verkfallinu.
Þó hef ég heyrt af ákveðnum foreldrum,
sem tekist hefur að fá börn sín til heima-
náms daglega, á meðan á verkfalli hefur
staðið. Það tel ég ákveðið afrek!
AGNES bragadóttir.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11. MARZ 1995 3