Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1995, Blaðsíða 2

við gengum í áttina að Hótel Loftleiðum.
Þegar við komum loks inn í anddyrið rétt
fyrir þrjú sáum við að þarna voru sam-
ankomnir englar sem ætluðu sér í flárhúsið.
Þama var einnig maður með amerískt homa-
boltakaskeyti sem hafði rassvasabókhald á
því hvort allir mættu. Í u-sófanum fyrir fram-
an afgreiðsluborðið í anddyrinu sá ég mann
með sérkennilega húfu á höfðinu. Ég hugs-
aði með mér að kannski væri þama kominn
annar Austurlandavitringur. Sennilega var
þriðji vitringurinn kominn í fjárhúsið, en ég
vissi að hann var margfalt frægari en ég
og vitringurinn með húfuna.
Húfa mannsins var mjög sérstök. Hún var
eins og dolla gerð úr marglitum taubútum.
Hann var með alskegg frekar nærskorið eða
lítt vaxið og ósnyrt, með sérstaklega gáfuleg
gleraugu.
Við biðum þarna stundarkorn á meðan
englunum fjölgaði í anddyrinu. Síðan var
okkur boðið til sætis í fólksflutningabílnum
sem ekið var af elskulegri konu sem talaði
góða íslensku en einhveijar dúllur vora á
talanda hennar þannig að auðheyrt var að
hún var af erlendu bergi brotinn.
Það var laust sæti við hliðina á vitringnum
og ég notfærði mér það og fylgiengillinn
minn settist fyrir aftan mig. Þegar við höfð-
um setið stundarkom í bílnum og hann fór
ekki af stað fór ég að velja því fyrir mér
hvort að ekki væri við hæfi að ávarpa vitring-
inn, sessunaut minn. Það var greinilegt að
við voram báðir vitringar. Svo að ég segi
við hann: „Ert þú vitringur?“ „Já“ segir
hann „ég er vitringur". Eg hélt að þetta
myndi duga til þess að maðurinn segði eitt-
hvað. Sérstaklega af því að hann var vitring-
ur. Auðvitað hefði hann átt að spyrja mig
hvort að ég væri vitringur. Hann hefði átt
að vera nægilega mikill vitringur til að átta
sig á því. Svo leið samt sem áður drykklöng
stund og ég velti því fyrir mér hvað ég
gæti sagt við hann næst. Ætti ég að spyija
hann að heiti, nei, við höfðum kynnt okkur
þegar ég settist.
Vitringurinn segir skyndilega: „Gerir þú
eitthvað annað?“ Eg spyr sjálfan mig, geri
ég eitthvað annað. Það var eins og hann
hefði þegar spurt spurningarinnar sem hann
spurðu aldrei. Þegar ég hafði sagt honum
að ég væri aðstoðarskólastjóri í grunnskóla,
þá sagði hann: „Það er bara ekkert annað.“
Pípulagningamaður sagðist hann vera, en
hefði ekki verið við vinnu sína um nokkurt
skeið þar sem álitið væri að það væri liðmús
í öðru hnénu, það stæði til að skera. Ég sá
fyrir mér lítið hvítt kvikindi fast á milli liða.
Við þurfum sennilega að standa, hugsaði
ég, ekki getur verið gott að standa mikið
með liðmús.
Rétt um það leyti sem við lögðum af stað,
þá kom greinilegur Jósef. Dökkhærður, síð-
hærður, brúneygður amnefjaður, nokkuð
skarpleikur en samt með mildilegt augnatil-
lit og bar sig svolítið eins og vatnsberi. Jó-
sef fór með rassvasabókhaldsmanninum í
fjórhjóladrifnum hlaðbak frá Japan.
Við ókum sem leið lá vestur fyrir Straums-
vík. Þegar við komum að fjárhúsinu, tveim
kílómetram vestan við Straum, var þar hins
vegar ekki nokkur sála. Þegar við litum í
átt til sjávarins sáum við málverk eftir Jos-
eph Mallord William Tumer. Þessum glæsi-
leika í baráttu sjávarins við ströndina tók
Jósef eftir og hafði orð á því hversu fallegur
bakgrunnur þetta gæti verið fyrir senuna
sem nú átti að taka. Hvar var myndatöku-
gengið?
Þegar við höfðum ekið nokkum spotta
af Krísuvíkurafleggjaranum sáum við ljósa-
gang í fjarska. Nokkrir menn í bláum og
rauðum göllum merktum Landsbanka ís-
lands stóðu í hnapp fyrir framan ljósbláa
skemmu sem ef til vill hefur einhvem tím-
ann verið fjárhús. Þessi hópur virtist ekki
vera að gera nokkurn skapaðan hlut, slíkt
var hreyfingarleysið. Leigubílstjóri ók frá
mannsöfnuðinum þegar við komum að.
Leigubflstjórinn var þriðji vitringurinn en ég
vissi að hann er prentari sem stundum er
látinn gera grín að fólki opinberlega. Vitring-
urinn, leigubflstjórinn, virtist vera í brottfar-
arhugleiðingum. En þá sá ég ótrúlega stórt
myndavélarauga sem stóð út úr mannsöfnuð-
inum í íslenska fánanum sem hafði reimað
höfuðbúnaðinn niður að augum og upp að
nefí svo ekki var hægt að bera kennsl á
nokkurn mann.
Nú fóram við aftur í rauðu fjárhúsin sunn-
an Straums, um það bil þremur fjórðungum
og klukkustund síðar. Bílunum var ekið upp
að fjárhúsunum, það var nokkuð farið að
skyggja í Tumer-málverkinu niður við sjó-
inn. Bílunum var raðað upp einsog vögnum
var raðað upp í villta vestrinu til þess að
veijast árásum indíánum á ofanverðri 19.
öld.
Japanski glæsijeppinn var setinn stór-
furstum. Undir stýri sat kvikmyndatökumað-
urinn með svart glæsilegt og þykkt skegg,
ef það hefði verið hvítt hefði hann verið eins
og amerískur jólasveinn. Við hlið hans sat
aðalmaðurinn, hinn heimsfrægi kvikmynda-
mógull íslands, þó að ég sæi hann úr nokkr-
um fjarska sá ég að þetta var hann. Hann
virtist sitja nokkuð fast og þétt í sætinu sínu.
Það sá ég vegna þess að hann bifaðist ekki
þegar kvikmyndatökumaðurinn svartskeggj-
aði kom og kíkti á gluggana á bílnum okkar
og ég hélt að hann væri að mæla út andlit
okkar og líkamsburði fyrir kvikmyndatök-
una. Rétt eitt andartak fannst vitringnum
að hann væri api og hafður til sýnis. Það
reyndist ekki rétt því að dóttir kvikmynda-
tökumannsins sat í aftasta sætinu og hann
var að láta hana vita af sér. Hann brosti til
hennar út að eyram, það sá ég á augum
hans. Hún brosti sömuleiðis til hans með
stóram, sérkennilega fallegum bamsaugum.
Fyrst fóra englamir inn og voru dubbaðir
í gervi sín. Ég, vitringurinn, fýlgdist með
öllu af nákvæmni. Eftir appelsínið þurfti ég
að fara út í rokið að pissa. Það var leitandi
að góðum stað til þess að pissa í rokinu.
Enn dökknaði Turnermálverkið. Það tók að
dimma. Góði drengurinn kom og sagði við
okkur vitringana og bflstýrana að brátt
gætum við farið og fengið okkur kaffi. Við
ættum að bíða eftir því að tökumennirnir
kláruðu sig af, í húsbílnum.
Eftir hæfilegan biðtíma fóra vitringarnir
inn í húsbílinn. Þegar við opnuðum hurðina
og stigum inn blasti mógúllinn sjálfur við
okkur. Ég vissi ekki hvemig ég ætti að
ávarpa svo tigna persónu sem sat nú reynd-
ar þarna eins og hálfgert hrúgald við borðið
út við gluggann. Hann varð nú fyrri til að
ávarpa okkur og sagði: „Era þetta vitring-
amir?“ Einhveiju bætti hann við um það að
augljóst væri að við væram þessir umræddu
vitringar. Þótti mér nokkur upphefð í því,
þó vissi ég nú ekki hvemig ég ætti að taka
því.
Samvitringur minn sagði bara góðan dag-
inn. Ég vildi sýna menntun mína og kynnti
mig fullu nafni og bukkaði mig eilítið. Það
þótti engum öðrum í bílnum ástæða til að
kynna sig en einhvers konar góðan dag fékk
ég og við báðir. Það var greinilega ekki til
þess ætlast að maður rétti fram lúkuna.
Þarna sat mógúllinn afslappaður í hominu.
Fyrir framan hann var diskur með hlaða af
samlokum sem skomar höfðu verið horna á
milli og mynduðu þannig þríhyrninga með
mismunandi áleggi. Þama var líka krydd-
brauð. Maður sat undir stýri, Japaninn með
myndavélamar uppi á vélarhúsinu, matselja
við vaskinn til vinstri og innar vora tvær
ungar konur að greiða engli.
Nú stóð ég þama við vaskinn í húsbflnum,
hafði ekkert að segja af því að ég var ekk-
ert sérstaklega mikill vitringur í samanburði
við alla hina. Mig langaði óskaplega mikið
í samloku, svona þríhymingssamloku sem
lá á diskinum beint fyrir framan mógulinn.
Það sagði enginn gjörðu svo vel, svo ég
hugsa með mér, í kvikmyndaheiminum þarf
maður áreiðanlega að vera djarfur til þess
að bjarga sér. Enda varð ég að bæta fyrir
það að hafa verið svona óvitur í sambandi
við sykurinn. Ég verð bara að stökkva á
samlokumar, svo teygði ég mig í efstu sam-
lokuna án þess að skoða hana nánar og
sagði um leið svona eins og við mógulinn:
„Má ég ekki teygja mig í eina samloku."
Það sagði enginn neitt en það var allt í lagi.
Þrátt fyrir allt var andrúmsloftið tiltölulega
afslappað. Það virtist myndast svona afs-
lappað andrúmsloft i kringum kvikmynda-
mógulinn. Mógulinn sagði ekkert.
Það hafði nóg um að tala svona eins og
sín á milli og mógúllinn sat stöðugt út í
hominu með næstum lokuð augu af afslapp-
elsi. Nákvæmlega eins og hann hafði verið
í áramótaskaupinú. Hann var greinilega
meinlaus og elskulegur maður.
Nú var farið að tala við Japanann með
myndavélamar, hvort hann þurfí ekki að
fara að drífa sig heim í nudd, massage.
Þarna var sem sagt Japaninn sem hafði
hlaupið um allt með myndavélarnar sínar.
Var hann kannski aðalleikarinn sem málið
snerist um? Ekki vildi hann fara strax í
bæinn, hann vildi gjarnan halda áfram að
fylgjast með og mynda. Það mátti keyra
hann á eftir sagði mógúllinn.
Þá er matseljan sest við hliðina á mógúln-
um og hann fer að fræða hana á því hvem-
ig massage sé í Japan. Þar geti menn borg-
að sig lengra og lengra í massage-meðferð-
inni. Allt eftir því hvað menn vilja fá mikið
massage. Þeim mun meira sem þeir borga,
þeim mun meira og .nærgætnara massage
fá þeir þarna í Japan.
Nú fóra hlutimir að gerast hratt, enda
var allt að vera tilbúið inni í fjárhúsunum.
Ég gekk þangað inn til að sjá umbúnaðinn.
Það var búið að setja upp kvikmyndatökuvél
yfír miðja stíuna og þar fyrir framan var
búið að króa af rollurnar inn í litlum fer-
hyrndum reit, þannig að þær yrðu inni í
myndinni. Fyrir framan myndavélaraugað
var búið að setja litla glerrúðu og maður var
í óða önn að sprauta freoni á hana svo að
hún virtist vera frosin. Það var kalt inni í
fjárhúsinu. Kvikmyndatökumennimir og að-
stoðarmenn þeirra voru í kuldagöllunum sín-
um, bláu og rauðu. Það var verið að hengja
upp ljóskastara undir þakið og í sperrumar.
Hér og þar vora sett upp hvít spjöld til þess
að endurvarpa ljósinu.
Þegar ég kom út aftur máttum við fara
inn í rauðu háfættu rútuna til þess að klæða
okkur, en þar vora englarnir fyrir og vora
næstum því tilbúnir, það var mikið mál að
festa á þá vængina. Þá kom góði drengurinn
hlaupandi og spurði hvernig staðan væri,
hvað væra margar mínútur í þetta. Það eru
enn tíu eða fímmtán mínútur var svarið og
hann kom því áleiðis í labbrabb-tækinu sínu
til hinna inni í fjárhúsinu.
Ég og samvitringur minn mátuðum klæð-
in í rútunni sem voru kyrtlar og kápur utan
yfír, þungar og þéttar. Svo kom Jósef til
okkar og fór í kyrtil eins og við. Þegar við
fórum út fengum við kórónurnar okkar,
gullnæpur á glitofnum tauhringjum, nema
Jósef sem átti að vera fátækur. Við drifum
okkur inn í fjárhúsið og gengum inn eftir
einni stíunni. Þar var ljósmyndari sem vildi
mynda okkur í bak og fyrir. Við voram af-
skaplega virðulegir, tókum í kápuboðungana
og stóðum eins og höfðingjar með alvöru-
svip á andlitunum.
Það leið ekki á löngu áður en englarnir
komu inn. Aðstoðarleikstjórinn var á þönum
við að láta hvem og einn fá sitt. Englarnir
fengu gullna lúðra, blokkflautur og hörpur.
Nú kom í ljós að búningahönnuðurinn átti
að vera María mey. Hún var komin í falleg-
an kóngabláan einlitan sari með hvítu líni
inn í höfuðbúnaðinum.
Við gengum inn í stíuna á bakvið rollum-
ar beint fyrir framan myndavélaraugað. Við
stilltum okkur upp. Englamir voru settir upp
á jöturnar til hliðar og á bakvið okkur. Það
var hrópað á bakvið myndavélina. Það skyldi
færa þennan og hinn, þessi átti að snúa
svona og þessi hinsegin. Svo kom leigubíl-
stjórinn sem nú var orðinn vitringur. Hann
var rúmlega höfðinu hærri en við báðir og
fyllti áreiðanlega vel út í myndarammann
og var fyrir miðju. Hann var látinn koma
fram og standa fyrir aftan Maríu mey og
Jósef. Samvitringur minn var örlítið aftar
en ég. Ég var látinn halda á gullnu skríni.
Aumingja englunum var óskaplega kalt og
þeim var illt í rassinum að sitja á jötubrúnum.
Englamir fengu að sitja í úlpunum sínum
og sumir með teppi yfír sér áður en byijað
var að mynda. Stóri vitringurin sem var
aðalmaðurinn í uppstillingunni var grafalvar-
legur. Maður var að bíða eftir því að hann
segði eitthvað fyndið, segði eitthvað snið-
ugt, af því að hann er alltaf að því.
Einhver sagði eitthvað um gufumar sem
stigu upp af rollunum. Mikið rýkur af rollun-
um. Stórgrínarinn sagði að í gamla daga
hefðu þær verið hafðar til upphitunar í bæn-
um og svo til einhvers annars sem honum
fannst fyndið og að einhveijir yrðii nú bara
eftir þegar hinir væra famir. Ég reyndi
mikið til að skilja fyndnina í þvi. Sumir era
komnir svo langt í fyndninni, miklu lengra
en maður sjálfur. Svo heyrðum við í öllu
þessu gríni að kallað var frá myndavélinni
hvort að María vildi ekki vera ber að ofan.
Þá var hlegið og stórvitringurinn sagði að
nú væri kominn krummi í leikstjórann. Nú
hlógu allir sem einn því að þetta var fyndið
og ég skildi það.
Svo var byijað að mynda. Fyrst stóðum
við grafkyrr og síðan vorum við látin syngja
„Í Betlehem er bam oss fætt“ og það gerð-
um við með mikilli andakt. Við máttum ekki
horfa í myndavélina, við urðum að horfa á
Jesúbarnið sem lá Jiama eins og stein-
gervingur í heyinu. I einni tökunni byijaði
grínarinn að syngja „Adam átti syni sjö ...“
svona eins og til að létta okkur stundimar.
í annað skipti drafaði hann „í Betle-
heeee ...“ Hann var sem sagt að reyna að
vera fyndinn og honum tókst það vel. Að
loknum kvikmyndatökunum vorum við ljós-
mynduð.
Þetta var reyndar allt hið undarlegasta
mál og hið merkilegasta ævintýri að fá að
taka þátt í þessu. Grínvitringurinn sagði um
þessa uppákomu: „Það sem mönnum getur
látið sér detta í hug að gera.“ Svo hló hann,
svo að höfuðið á honum hristist eins og fót-
bolti sem sat á herðum hans frekar vindlít-
ill, ekki þessir nýju köflóttu heldur eins og
gamall og gulur. Austurlenska kórónan dill-
aði ofan á fótboltahöfðinu.
Ég hugsaði hins vegar að sá sem hér um
vélaði og kom okkur í þessa sérkennilegu
aðstöðu hljóti að vera með „very cold fever“.
Gert í Reykjavík 29. janúar 1994.
Höfundur er aðstoðarskólastjóri í grunnskóla.
SÓLVEIG KR.
EINARSDÓTTIR
Vorkoma í
september-
byrjun
Vinur, voríð kom í gær
vetrínum er lokið
ég bauð því í bæinn
og brosandi gekk það inn
frostnætur á förum
framandi raddir hljóma
Ómkrákan kallar:
komdu og sjáðu
trúðagrípurínn tístir
tignaríeg fjöllin vaka
undir hýjalíni himins
heyrðu mig, vinur
í skærum skógi vona
skartar laufið
hugsanafiðríldi flögra
fjörlega í sólarlandi
í gær sá ég mann kyssa konu
á hveitiakrinum græna
í morgun blómgaðist möndlu-
tréð
misturhvít blóm og rauð
silfurglitrandi eðlur í sandi
syngjandi froskar
nú geta fangar fortíðar
rofið fornt mynstur
Einn og afskiptur
trónir eldiviðarhlaðinn
lokkandi eld á arni
kveikir enginn lengur
því að vorið er komið
með marglitum friði
Vorið er feimið og fölleitt
á ijarskalega annríkt
staldrar stutt við
stenst ekki mátið
æðir til annarra staða
æ, vinur, vertu mér nær
Hér þurfum við að varast
að voríð á það til
hæglega, hljóðlega
í húmi að læðast hjá
og öllum að óvörum
með ógnarhita skellur sumaríð á
Vinur, þá skima ég ein um
eftir hálfnumdu Ijóði vorsins
Höfundur býr í Ástralíu þar sem vor-
koman er í september.
HELGA
SVERRISDÓTTIR
Hugfangin
Hugfangin
á gangi
við sjávarsíðuna
um kvöld
umvafin þangi
sjávarins
böðuð í kölnarvatni
næturinnar
horfi á sólina
hverfa inn í eilifðina
öldurnar hamast við að
flytja mér tvíræð skilaboð
minnir mig á hann
sem vildi breyta jörðinni í flatköku
og mér í álfkonu
mikið var ég fegin
að vera bara venjuleg kona
á gangi við sjávarsíðuna
eitt kvöld um sólarlag.
Höfundur'er bókavörður.