Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1995, Blaðsíða 9

EFRI mynd: Þjóðarhöllin, m.a. aðsetur forsetans, stendur við hina fornu
borgarmiðju, Zokalo. Hún var byggð fljótlega eftir að Spánverjar sigruðu
Azteka og efnið fengu þeir með því að eyðileggja Musterið mikla, pýramída
og hallir indíánanna.
’ /mT‘v ^ \T,i\
j 1 , j j / 'v •snk'v
Sl" :í j jMKv/ ns
HARMSÖGU þjóðar sinnar hefur málarinn Diego Rivera skráð í fresku sinni
í Þjóðarhöllinni. Að ofan: Cortes (með ljósan hatt) ásamt indíánakonunni
sinni og barni þeirra. Til vinstri er verið að brennimerkja mann. Að neðan
til vinstri: Bækur Indíánaþjóðanna brenndar. Til hægri: Rannsóknarrétturinn
illræmdi innleiddur.
I stærstu borg
heimsins
egar flogið er inn til lendingar á flugvellinum
í Mexíkóborg, gerir maður sér grein fyrir ótrú-
legri víðáttu þessar mannflestu borgar heims-
ins. Menn telja að þar búi nú um 20 milljónir
manna en um nákvæma tölu er ekki vitað.
Cortes hinn spænski fann
ókunna borg árið 1321
sem reyndist vera stærsta
borg á vesturhveli jarðar.
Núna er hún bæði
víðáttumest borga og
mannflesta borg
heimsins með um 20
milljónir íbúa, og
íjölgunin er 400 þúsund
áári.
Eftir GISLA SIGURÐSSON
Vandamálin eru himinhrópandi af völdum
umferðar, mengunar og skorts á grundvall-
aratriðum eins og vatni og frárennsli. Samt
fjölgar borgarbúum um 2% á ári; það eru
hvorki meira né minna en 400 þúsund. Á
tveimur og hálfu ári bætist heil milljón
manna við það sem fyrir er. Þessi fjölgun
er ekki sízt vegna þess að fólk gefst upp á
lífsbaráttunni í sveitunum og fiyzt á mölina
í von um vinnu. Og það er að flytja á mölina
í bókstaflegum skilningi.
Fátækt fólk sem flytur til borgarinnar á
oftast ekki aðra kosti en að flytja í - eða
byggja sér - kofa úr steinplötum á berangri
utan við borgina. Þessir kofar mynda
stærsta fátækrahverfi heimsins og blasa við
vegna þess að þeir ná yfir gríðarlegar víðátt-
ur þar sem enginn tijágróður felur eymdina
og þeir ná líka langt uppí brattar hæðir
umhverfis slakkann sem borgin er byggð
í. Þessi óskaplegu hverfi eru fleinn í holdi
framfarasinnaðra Mexíkóbúa og þeir verða
hryggir og jafnvel reiðir þegar útlendir gest-
ir taka upp myndavélarnar og festa á film-
ur kofana næst þjóðvegunum. Umhverfis
þá virðist enginn gróður til; aðeins möl.
Stundum hefur húsbyggjandinn ekki átt
fyrir plötum í alla veggi og þar er aðeins
tjaldað fyrir, en steinar látnir sjá um að
halda plötum á þakinu.
Veðurfarið í Mexíkó-
borg á méstan þátt í að
við þessar aðstæður er
hægt að lifa. Hér uppi á
hásléttunni í 2.450 m. hæð
er tiltölulega jafn og þægi-
legur hiti. Á vætutímabilinu frá vori og
framá sumar verða aðeins skúrir og það er
oftast logn. Aftur á móti hefur borgin feng-
ið að kenna á hörðum jarðskjálftum.
Mengunin sem getur orðið skelfileg, eink-
um að vetrarlagi, angraði engan þá daga
sem þessi skrifari var í borginni. Þá var
bjartviðri og smá andvari sem líklega hefur
borið hana í burtu. Reynt er að sporna við
mengun frá bílaumferð með því að
mönnum er uppálagt að leggja bílum
sínum einn dag í viku. En miðstéttin
- og það er gífurlegur fjöldi- er þó
það vel efnum búin að þrír bílar eru
á heimili og það er notað til þess
að fara í kringum þessa reglu.
ALÞJOÐLEG
STÓRBORG
Yfirgengileg stærð Mexíkóborgar - eða
Ciudad de México eins og hún heitir á máli
innfæddra- veldur því að erfitt að lýsa henni.
Oll lýsingarorð verða máttlaus. Það má þó
til sanns vegar færa að hún er margt í senn:
Iðandi vestræn og raunar alþjóðleg stórborg
með öllum þeim einkennum sem slíkar borg-
ir hafa, stórkostleg menningarborg með
ekki minna en 76 söfnum, hrærigrautur fjöl-
skrúðugs mannlífs, forn helgistaður í sögu
þjóðarinnar og að þvi kem ég síðar,- og
borg ótrúlegra fátækrahverfa. í ljósi þess
er merkilegt að glæpir eru ekki tiltakanlega
alvarlegt vandamál í Mexíkó-borg; minna
er um þá en í mörgum öðrum stórborgum.
Þrátt fyrir mannfjöldann í borginni verður
hans ekki vart á götum og torgum í miðborg-
inni í sama mæli og til dæmis á Manhattan
í New York eða í London í jólakauptíðinni.
Stórbísnisinn hefur komið sér fyrir í stál-
og glerhöllum og allir eru þeir turnar eins
og annarsstaðar og vekja ekki athygli. Tals-
vert frábrugðinn og mun áhugaverðara
byggingarverk er fyrsti skýjakljúfurinn:
Torre Latinoamericana, 43 hæðir með sjón-
varpsmastri efst. Hann er frá 1953 og vakti
athygli að hann haggaðist ekki í miklum
jarðskjálfta 1957. Það er stórborgarlegt um
að litast við Paseo de Reforma og Avenue
Juarez, sem sker hana og liggur á þann
fornhelga stað Sökkulinn, eða Zokalo eins
og hann heitir. Aðeins Rauða torgið í
Moskvu er stærra en þetta torg, sem er
raunverulega sökkull undir hallir og aðrar
stórbyggingar sem til stóð að Spánveijar
reistu, en varð ekki af. Zokalo er núna hinn
sjálfsagði staður fjöldafunda og stóð mikið
til þegar blaðamaður Lesbókar var þar í
marzmánuði síðastliðnum. Fólk sem ótví-
rætt var indíánar fremur en hin algenga
kynblanda var komið með vörubíla á torgið
og margir voru önnum kafnir að mála á
borða og skilti. Samt vakti rósemin mesta
athygli í Ijósi þess að hér áttu að
verða mótmælaaðgerðir gegn því
misrétti sem viðgengst gagnvart
indíánum í héraðinu Chiapas. Maður
sá svo greinilega mynd af allt öðru
og æsingarlausara hugarfari en tíðk-
ast víðast hvar þar sem til stendur
að mótmæla einhveiju. Tímunum
saman sat þetta fólk hreyfingarlaust
á beru torginu; sumir í hnapp, sumir einir
sér.
Mér skilst að Indíánar hafi löngum haft
aðra og heimspekilegri afstöðu til tímans
en Spánveijarnir, sem voru eins og við í
þá veru að vilja hamast við að nýta tímann,
annaðhvort til að vinna eða skemmta sér.
Þetta fólk var ekki reiðilegt að sjá og amað-
ist ekki við myndatökum.
Á sama tíma stóð yfir ensk messa í hinni
tröllauknu dómkirkju, sem Spánveijar reistu
við Zokalo svo að segja um leið og þeir
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 8.APRIL1995 9